Για το ερασιτεχνικό θέατρο. Του Μενέλαου Μενελάου

«Για να προχωρήσει μια ράτσα πρέπει ν` ακολουθήσει τον δρόμο τον εδικό της, που τον έχουν πια χαράξει χιλιάδες γενεές. Δηλαδή ν` ακολουθήσει την παράδοση. Μα ακολουθάει πιστά την παράδοση μονάχα όποιος την ξεπερνάει. Όποιος δημιουργεί νέα πραγματικότητα δηλαδή νέα παράδοση»

Νίκος Καζαντζάκης για τον Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα

Ολοκληρώθηκε πριν λίγες μέρες η τελική φάση του 27^ου  Φεστιβάλ Ερασιτεχνικού Θεάτρου του ΘΟΚ. Είναι τετριμμένο αλλά νομίζω ότι εδώ ίσως ισχύει κατ’ εξοχήν, ότι όλοι οι συμμετέχοντες στο Φεστιβάλ είναι νικητές. Γιατί υπηρετώντας το ερασιτεχνικό θέατρο τιμούν την κοιτίδα που γέννησε το θέατρο στον τόπο μας. Συμβάλουν στην πνευματική ανάταση της κοινωνίας μας, ειδικά σε μια περίοδο ηθικής και πνευματικής αποσύνθεσης. Αναδεικνύουν ένα πρότυπο ανθρώπου που δημιουργεί και προσφέρει στο κοινωνικό σύνολο, χωρίς να προσδοκεί σε προσωπικά υλικά ανταλλάγματα. Κάνουν τη δική τους συνεισφορά στον αγώνα για μια καλύτερη κοινωνία, στην οποία ο απλός άνθρωπος γίνεται πρωταγωνιστής του κοινωνικού γίγνεσθαι.  

Μια από αυτές τις ομάδες είναι και η θεατρική ομάδα του Άδωνη Ιδαλίου. Με ρίζες που φτάνουν κάπου στα τέλη της δεκαετίας του ’40 και με συνεχή παρουσία μέχρι τις μέρες μας, πλην μιας διακοπής μερικών χρόνων κάπου στα μέσα της δεκαετίας του 90’.

Σήμερα με πολύ περιορισμένους οικονομικούς πόρους καταφέρνει να συντηρεί μια δική της θεατρική αίθουσα  το «ΠΑΝΟΡΑΜΑ», χωρητικότητας περίπου 200 θέσεων, κτίσμα του 1950, κληρονομιά των πρωτοπόρων εθελοντών του λαϊκού κινήματος του Δαλίου. Το έχτισαν κυριολεκτικά με τα χέρια τους. Η ξύλινη σκηνή του είναι έργο του Βλαδίμηρου Καυκαρίδη κάπου στις αρχές της δεκαετίας του ’80 λίγο πριν φύγει από τη ζωή. Ο Βλαδίμηρος ταξίδευε τότε από τη Λευκωσία στη Λάρνακα όπου σκηνοθετούσε ένα έργο και σταματούσε ενδιάμεσα στο Δάλι για να φτιάξει τη σκηνή του «Πανοράματος».

Το «Πανόραμα» έχει σήμερα εμφανή τα σημάδια της φθοράς του χρόνου αλλά με τις αναγκαίες βελτιώσεις μπορεί ακόμα να αντεπεξέρχεται στις ανάγκες. Με εθελοντική δουλειά ανακαινίστηκε πρόσφατα η στέγη του και τοποθετήθηκε θεατρικό εξοπλισμό ήχου και φωτισμού. Μπορεί η αίθουσα αυτή να μην είναι εφάμιλλη σε εξοπλισμό και αισθητική, των σύγχρονων πλέον θεατρικών αιθουσών στον τόπο μας. Έχει όμως μια ξεχωριστή ιδιότητα. Ανήκει στους απλούς ανθρώπους. Είναι ένα είδος πολιτιστικού κοινοβίου. Δεν λειτουργεί ως επιχείρηση. Η αντιπαραβολή εδώ γίνεται με οτιδήποτε υποβιβάζει κάθε πεδίο της ζωής περιλαμβανομένου του πολιτισμού σε εμπόρευμα και υπαγορεύει την ατομική κερδοσκοπία ως απόλυτο κανόνα για την ανάπτυξη οποιεσδήποτε δραστηριότητας.

Με τα ίδια πενιχρά οικονομικά μέσα η θεατρική ομάδα του «Άδωνη» ανεβάζει ετησίως δύο έργα, ένα της κύριας και ένα της παιδικής σκηνής και όλα όσα σχετίζονται με τις παραστάσεις (σκηνικά, κοστούμια κλπ) είναι έργο των εθελοντών της ομάδας.    

Παρέθεσα τα πιο πάνω για να καταδείξω ότι το ερασιτεχνικό θέατρο είναι πολύ περισσότερα πράγματα από μερικές παραστάσεις που υπόκεινται στα συνήθη κριτήρια αισθητικής αξιολόγησης. Ότι το ερασιτεχνικό θέατρο δεν είναι πεδίο δραστηριότητας μερικών «κουλτουριάρηδων» εραστών της επίδειξης και της αυτοπροβολής. Είναι μια πνευματική κολυμβήθρα μέσα στην οποία αναβαπτίζεται ο άνθρωπος.

Μέσα από αυτό το πρίσμα αξίζει μια ιδιαίτερη μνεία σε ανθρώπους που παρά την επαγγελματική τους ιδιότητα στο χώρο του θεάτρου, υπηρετούν συνειδητά και τιμούν αυτή τη μήτρα του κυπριακού θεάτρου ανατροφοδοτώντας τη διαλεκτική σχέση που πρέπει να έχει η επαγγελματική καλλιτεχνική δημιουργία με την ιστορία της και με την ίδια την κοινωνία. Να φτάνει στις πλατιές μάζες, όχι να περιορίζεται σε μια «υψηλή ελίτ». Να εκπέμπει αλλά και να αφουγκράζεται. Να αντιμετωπίζει τον άνθρωπο ως κοινωνό, όχι ως απλό θεατή.

Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι η Μαρία Καρσερά.  Γνωστή από την ευρύτερη παρουσία της στα θεατρικά δρώμενα του τόπου μας. Τα τελευταία εφτά χρόνια καθοδηγεί σκηνοθετικά τη θεατρική ομάδα του Άδωνη Ιδαλίου. Ως μία από εμάς. Δίνοντας αλλά και αντλώντας. Εμπνέοντας αλλά και εμπνεόμενη.  Της οφείλουμε μεγάλο μέρος όσων έχουμε καταφέρει. Της οφείλουμε το συναρπαστικό και γεμάτο περιπέτεια ταξίδι στους δρόμους του Βιτράκ, του Γκολτόνι, του Μπρεχτ, του Πασιαρδή, του Μόντη, του Αριστοφάνη, του Ντάριο Φο. Αποτελεί ένα παράδειγμα που πρέπει να βρει μιμητές.  Γιατί τιμά μια μεγάλη παράδοση. Κυρίως όμως γιατί δημιουργεί νέα.

Ο «Άδωνης κέρδισε φέτος το 3^ο βραβείο του 27^ου Φεστιβάλ Ερασιτεχνικού Θεάτρου. Είναι η τρίτη φορά τα τελευταία εφτά χρόνια που η ομάδα διακρίνεται περνώντας στην τελική  φάση του Φεστιβάλ.  Ευχαριστούμε το ΘΟΚ και την κριτική Επιτροπή, τον Πρόεδρο Δημήτρη Καραγιάννη και τα μέλη Γιώργο Γεωργίου, Δέσπω Σεργίου, Αντρούλα Ηρακλέους και Έλενα Δημοσθένους. Συγχαρητήρια στο Θεατρικό Εργαστήρι «Κιμωλία» για το 1^ο Βραβείο με το έργο «Το σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα», του Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα και στον Όμιλο Κοντεατών και Φίλων «ΤΕΡΨΙΣ» για το 2^ο Βραβείο με το έργο «Τέλος στο ψέμα», του Μάικλ Κούνεϋ.

Το «Σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα» είναι το τελευταίο θεατρικό έργο που έγραψε ο Λόρκα πριν χαθεί «κάτω απ’ τον ήλιο που αναγαλιάζαν οι ελιές» όπως έγραψε ο Καββαδίας στο αντιφασιστικό ποίημα του «Φεντερικό Γκαρθία Λόρκα». Μια μέρα πριν συλληφθεί από το καθεστώς του Φράνκο είχε επισκεφθεί τον εκδότη του για να συζητήσει την έκδοση της ποιητικής του συλλογής με τίτλο «Ένας ποιητής στη Νέα Υόρκη» που περιελάμβανε ποιήματα τα οποία έγραψε το 1929-1930 ως φοιτητής στο Πανεπιστήμιο “Columbia”. Ο εκδότης έλειπε και ο Λόρκα του άφησε ένα σημείωμα στο οποίο έγραψε «Επιστρέφω αύριο». Έμελλε να μην επιστρέψει ποτέ αλλά η κληρονομιά του θα ζει για πάντα για να μας θυμίζει ότι «Εγώ πάντα θα είμαι στο πλευρό αυτών που δεν έχουν τίποτα και στους οποίους δεν επιτρέπεται καν να απολαύσουν ειρηνικά το τίποτα που έχουν».  

Γράφει: Μενέλαος Μενελάου