Το μεγάλο ανάστημα της μικρής Κύπρου. Του Σταύρου Ζένιου

Έξαρση φοβικών συνδρόμων είχαμε πριν φθάσει ο Αντιπρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπαιντεντ για το τι θα πει, που θα πάει, ποιους θα δει και σε ποια αίθουσα.

Μετά τη σαφή δήλωση οτι «Αναγνωρίζουμε μια μόνο νόμιμη Κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας, εμείς και όλος ο κόσμος, εκτός από μια χώρα» είναι καιρό να επανεξετάσουμε το τρόπο που εμείς βλέπουμε τους εαυτούς μας. 

Εδώ και 55 χρόνια θεωρούμε οτι η Κύπρος είναι μικρή χώρα.

Πράγματι, έτσι είναι; Εξαρτάται από τη μονάδα μέτρησης. Σε μέγεθος πληθυσμού, γεωγραφική έκταση και στρατιωτική ισχύ είμαστε, πράγματι, μικρή χώρα. Δυστυχώς, όμως, επιτρέψαμε στους εαυτούς μας να σκέφτεται ως μικρή χώρα. Και αυτό είναι το μεγάλο μας σφάλμα τόσο ιστορικά όσο και πρόσφατα. Ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος διέγνωσε με διορατικότητα οτι αυξημένο κύρος θα επαύξανε και την ισχύ μας. Πρωτοστάτησε στο κίνημα των Αδεσμεύτων, αυξάνοντας τόσο την προσωπική του επιρροή όσο και την διεθνή επιρροή της χώρας. Ωστόσο, θεώρησε επίσης ότι η Κύπρος θα μπορούσε να έχει αυξημένη επιρροή μόνο μεταξύ μικρών και αδύνατων χωρών. Αυτό, όπως όλοι σήμερα αναγνωρίζουμε, δεν μας πήγε πολύ μακριά. Μετά την τραγική εμπειρία του 1974, η εικόνα της μικρής Κύπρου μπροστά στον μεγαλόσωμο Τούρκο είναι καθημερινά στις εφημερίδες μας, ενδυναμώνοντας φοβίες και ανασφάλειες και καθηλώνοντας μας σε στάσεις άμυνας και περιχαράκωσης.

Σκεφτήκαμε, όμως, ποτέ ότι αλλάζοντας το σύστημα αναφοράς μπορούμε να αλλάξουμε τα δεδομένα; Οτι με σωστό στρατηγικό σχεδιασμό και ισχυρή πολιτική βούληση μπορούμε να ορθώσουμε ψηλό ανάστημα μέσα στην Ευρωπαϊκή οικογένεια;

Η ένταξη στην ΕΕ έχει μεταβάλει τα δεδομένα, αυξάνοντας σημαντικά την ισχύ μιας μικρής χώρας που ξέρει να σχεδιάζει στρατηγικά και να δουλεύει μεθοδικά. Δέστε το Βέλγιο και το Λουξεμβούργο. Ενώ το μέγεθος του πληθυσμού, του στρατού και της οικονομίας τους δίνουν χαμηλά επίπεδα ισχύος, αυτές οι χώρες έχουν πολύ μεγάλη επιρροή στις ευρωπαϊκές υποθέσεις (δείτε λ.χ. πόσους αξιωματούχους εκλέγουν στα όργανα της ΕΕ).

Οι χώρες αυτές σκέφτονται πρωτότυπα και δημιουργικά. Στον κόσμο της δημιουργίας δεν υπάρχουν μεγάλες και μικρές χώρες ούτε δυνατές και αδύνατες φωνές. Στον κόσμο της δημιουργίας υπάρχουν λαοί που πιστεύουν στη δύναμη των ιδεών τους και κτίζουν γέφυρες με νέες ιδέες, επωφελείς για το σύνολο.

Υπάρχουν παραδείγματα στην ιστορία. Το (τότε) κρατίδιο του Ντουπρόβνικ –στις ακτές της Αδριατικής θάλασσας, πολύ μικρότερο από το νησί μας- άνθισε μεταξύ Καθολικής Εκκλησίας και Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στις μεγάλες συγκρούσεις του 15^ου αιώνα. Στον 14^ο αιώνα ανταγωνιζόταν την Βενετία σε ναυτική ισχύ χωρίς ποτέ τα δύο βασίλεια να έρθουν σε σύγκρουση. Διατήρησε την ισχύ του μέχρι τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Σήμερα το Ντουμπρόβνικ είναι από τις πλουσιότερες πόλεις της Κροατίας. Η επιτυχία του κρατιδίου στηριζόταν στην δεινή διπλωματική ικανότητά του να διατηρεί καλές σχέσεις είτε μεταξύ μεγάλων αντιπάλων, είτε με τους δικούς του ανταγωνιστές. Οι διπλωματικές επιτυχίες δεν ήταν μια ιστορική τυχαιότητα. Ήταν αποτέλεσμα παιδείας, μιας ισχυρής αίσθησης δικαιοσύνης και της ικανότητας των κατοίκων να βλέπουν τους εαυτούς τους ως μέρος μιας μεγαλύτερης εικόνας.

Μπορεί η Κύπρος να ακολουθήσει το παραδείγματα του Λουξεμβούργου και του Ντουμπρόβνικ; Γιατί όχι; Οι υποθέσεις της χώρας μας περνούν σταδιακά σε μια νέα γενιά Κυπρίων που γεννήθηκαν ελεύθεροι, μεγάλωσαν ελεύθεροι και ονειρεύονται ελεύθερα χωρίς φοβίες. Οι νέοι Κύπριοι βίωσαν με επιτυχία διεθνείς εμπειρίες και τολμούν να σχεδιάσουν μεθοδικά, αντί να αντιδρούν θυμικά.

Για την Ευρωπαϊκή Κύπρο αυτό σημαίνει να παύσουμε να διεκδικούμε ως αδύναμοι αδικημένοι και να γίνουμε πρωτεργάτες συνασπισμών που να έχουν βάθος και προοπτική. Συνασπισμοί που ενδυναμώνουν την κοινή Ευρωπαϊκή οικογένεια, μας ενισχύουν όλους. Ιδιαίτερα ενισχυμένες θα βγουν οι χώρες που πρωτοστατούν στις πρωτοβουλίες.

Τι εννοώ; Δεν αναφέρομαι σε συνασπισμό των κρατών του Ευρωπαϊκού Νότου! Αυτό είναι ακριβώς το αντίθετο από οτι χρειαζόμαστε, αφού ένας τέτοιος συνασπισμός βάζει τους φτωχούς του Νότου να παραπονιούνται στους ισχυρούς του Βορρά, διχάζει την Ευρώπη και  δημιουργεί μια ανισορροπία ισχύος όπου ο ισχυρός Βορράς έχει το πάνω χέρι.

Ας ξαναδούμε δημιουργικά την Ευρώπη. Οι χώρες της Ευρωπαϊκής περιφέρειας –Ιρλανδία, Πορτογαλία, Ισπανία, Ελλάδα, Κύπρος, χώρες της Βαλτικής- έχουν προβλήματα. Οι μικρές χώρες νιώθουν αδύναμες, χωρίς φωνή. Αυτά αποδυναμώνουν την Ευρώπη. Μια επίδοξη υπερδύναμη που παραγνωρίζει την περιφέρειά της αναπόφευκτα περιορίζεται και αποδυναμώνεται. Ταυτόχρονα, οι μικρές χώρες μπορούν να διαδραματίσουν ιδιαίτερα θετικό ρόλο στους αναπόφευκτους ανταγωνισμούς μεταξύ των ισχυρών της Ένωσης, ακολουθώντας το παράδειγμα του Ντουμπρόβνικ. Το φυσικό αέριο αποτελεί ένα εργαλείο στην επιδίωξη των σχεδιασμών μας. Μπορούμε να δέσουμε την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης με το φυσικό μας αέριο, θωρακίζοντας τη χώρα μας. Το προτεινόμενο καλώδιο σύνδεσης Κύπρου-Κρήτης για μεταφορά ηλεκτρικής ενέργειας –και, κατά συνέπεια, η σύνδεση στο ευρωπαϊκό δίκτυο διανομής- καθιστά την περιοχή μας ενεργειακό κόμβο της Ευρώπης και η ασφάλειά του γίνεται υπόθεση της γερμανικής βιομηχανίας, των γαλλικών νοικοκυριών και των ξενοδοχείων της Ρώμης. Ιδού ακόμη ένας συνασπισμός όπου όλοι βγαίνουν κερδισμένοι.

Οι 6 Κύπριοι ευρωβουλευτές μπορεί να πρωτοστατήσουν για να έχουν τα μικρά κράτη δυνατή φωνή και να βρίσκονται οι χώρες της περιφέρειας στο επίκεντρο των ευρωπαϊκών σχεδιασμών. Αυτό ενισχύει ιδιαίτερα την Ένωση και βοηθά τις μικρές χώρες και τις χώρες της Ευρωπαϊκής περιφέρειας. Με αυξημένο ηθικό κύρος θα εμφανιστούν οι χώρες που θα πρωτοστατήσουν στην δημιουργία των συνασπισμών, όχι προς δικό τους όφελος αλλά για χάρη της Ευρωπαϊκής οικογένειας. Αν δε ο πρώην πρωθυπουργός του Λουξεμβούργου κος Γιούνκερ αναδειχθεί πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, όπως προτείνει το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, αυτή η πρωτοβουλία θα έχει ιδιαίτερες προοπτικές επιτυχίας.

Ως λαός διαθέτουμε ιδιαίτερη δημιουργικότητα και παροιμιώδες πείσμα. Μπορούμε  να ανοίξουμε τα φτερά της δημιουργικότητάς μας και να αποτολμήσουμε ισχυρή παρουσία στην Ευρωπαϊκή οικογένεια. Μόνο έτσι θα δούμε την Κύπρο Δημιουργική και Περήφανη μέσα στην Ευρώπη. Είμαι βέβαιος ότι μπορούμε. Ας το αποτολμήσουμε! 

Γράφει: Σταύρος Α. Ζένιος

Αριστίνδην υποψήφιος για τις ευρωεκλογές ΔΗΣΥ-Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα,

Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Κύπρου 

Πρόεδρος των Πρυτάνεων των Πανεπιστημίων των Ευρωπαϊκών Πρωτευουσών.