Ένα από τα πιο καίρια ερωτήματα το οποίο αξίζει την βάσανο της σκέψης μας και προκύπτει συνήθως κάθε φορά που το κυπριακό πρόβλημα βρίσκεται κοντά στην λύση του, είναι το εξής:
Μπορούμε να εμπιστευθούμε την Τουρκία σε μια επικείμενη λύση;
Νομίζω αυτή η εξειδικευμένη κυπριακή ερώτηση θα μπορούσε να απαντηθεί μέσω μιας πιο γενικευμένης ερώτησης που άπτεται των διεθνών σχέσεων. Υπάρχουν καλά και κακά κράτη; Υπάρχουν κράτη σε αυτή τη γη τα οποία σέβονται και τηρούν πλήρως τη χάρτα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων; Υπάρχουν κράτη τα οποία συμμορφώνονται πλήρως με τις αποφάσεις του ΟΗΕ και τις διεθνείς συμβάσεις; Νομίζω πως όχι.
Κράτος στα αρχαία ελληνικά σημαίνει δύναμη. Δύναμη να επικρατείς επί άλλων κρατών και να διασφαλίζεις τα συμφέροντα των πολιτών οι οποίου διαβιούν εντός μιας συγκεκριμένης γεωγραφικής επικράτειας. Συμπερασματικά δεν υπάρχει πολιτικό μόρφωμα το οποίο να μπορεί να φέρει το χαρακτηρισμό του «τιμίου κράτους», με βάση τουλάχιστον τον ορισμό της τιμιότητας που διδαχθήκαμε στο σχολείο. Απεναντίας είναι κατανοητό ότι όλα τα κράτη προασπίζουν και διεκδικούν τα συμφέροντα τους με κάθε τρόπο, «θεμιτό» ή «αθέμιτο».
Με βάση τον πιο πάνω συλλογισμό, ο οποίος εξάγεται πολύ εύκολα μέσα από μια ανάγνωση των ιστοριών του Θουκυδίδη, μάλλον θα ήταν αστεία μια τοποθέτηση εκ μέρους μας ότι εάν οι δικοί μας ηγέτες -οι οποίοι εμφανίζονται σήμερα ως αγνοί και ακούραστοι φρουροί των ανθρωπίνων δικαιωμάτων- βρίσκονταν στα ηνία ισχυρών κρατών θα καταργούσαν τους πολέμους και θα εφάρμοζαν τις διεθνείς συμβάσεις κατά γράμμα.
Ας επιστρέψουμε στη λύση του Κυπριακού και στον προβληματισμό κατά πόσον η Τουρκία είναι ένα τίμιο κράτος το οποίο θα εφαρμόσει τα συμφωνηθέντα μιας λύσης. Αν απαντήσουμε κατηγορηματικά όχι τότε ποια είναι η εναλλακτική μας επιλογή; Να αποδεχθούμε τη διχοτόμηση; Να περιμένουμε άλλα 40 χρόνια δίνοντας πίστη σε κάποιους πολιτικούς της Κύπρου ότι η Τουρκία θα καταρρεύσει ή θα πειθαναγκαστεί από τα νέα ψηφίσματα που θα εκδοθούν εναντίον της να υποχωρήσει; Και οι δύο αυτές απαντήσεις οδηγούν σε αδιέξοδο αποδεικνύοντας ότι αυτοί που τις δίνουν δεν έχουν επιχειρήματα ούτε πολιτική σκέψη. Αν απαντήσουμε βέβαια ότι η δεν είναι μόνο η Τουρκία που δεν τηρεί τις συμφωνίες αλλά αυτή τη στάση τηρήσαμε κι εμείς όποτε βρεθήκαμε σε θέση ισχύος τότε ίσως αρχίσουμε να σκεφτόμαστε πιο παραγωγικά.
Εν ολίγοις το ζήτημα δεν είναι αν η Τουρκία είναι ή όχι τίμιο κράτος, που δεν είναι, αλλά η δική μας ικανότητα να διασυνδέσουμε ρεαλιστικά τα συμφέροντα μας με αυτά ισχυρών κρατών στην παγκόσμια γεωπολιτική σκακιέρα, κατοχυρώνοντας γερά τα δικά μας δικαιώματα με διεθνείς συμβάσεις και συμμαχίες καθιστώντας στο μέγιστο δυνατό βαθμό αδύνατο για άλλους να μας εκμεταλλευτούν η να μας βλάψουν.
Όπως έλεγε κάποτε ο Βάσος Λυσσαρίδης, πρέπει να αξιοποιήσουμε τα εμπλεκόμενα συμφέροντα στον παγκόσμιο γεωπολιτικό χάρτη.
Τι άλλο προέχει λοιπόν σήμερα πέρα από τη χάραξη μιας ρεαλιστικής εξωτερικής πολιτικής μιας χώρας; Αυτό έχουμε ανάγκη και στην Κύπρο. Μια ρεαλιστική πατριωτική προσέγγιση, η οποία στην πράξη συνιστά συνειδητοποίηση των πραγματικών και μακροχρόνιων συμφερόντων μας.
Ας θέσουμε και ένα ρητορικό ερώτημα : Τα πραγματικά συμφέροντα της Κύπρου σήμερα συνάδουν με αυτά της Ρωσίας της Κίνας, της Κούβας η μήπως του Αφγανιστάν; Θα έλεγα περισσότερο με αυτά της Δύσης και της ΕΕ
Αν η Κύπρος σήμερα ξεκαθαρίσει πού ανήκει, αν πείσει τους εταίρους της ότι δεν έχει πλέον προβλήματα πολιτικής ταυτότητας, τότε θα μπορέσει να ενδοσκοπήσει με πιο νηφάλιο τρόπο στα του οίκου της. Ίσως τότε θα μπορέσει να διασυνδέσει αυτήν την απόφαση και με την ουσία του Κυπριακού. Ίσως τότε και η Τουρκία μη μπορώντας να εκμεταλλευθεί άλλο την ασυνάρτητη εξωτερική μας πολιτική κινηθεί θετικά στη σύναψη ισχυρών και ουσιαστικών συμμαχιών με τις γειτονικές της χώρες και βεβαίως και με την Κύπρο.
Δεν παραβλέπω φυσικά, πέραν των οικονομικών συμφερόντων και των καινούργιων γεωπολιτικών δεδομένων - κυρίως στον τομέα της ενέργειας- που δημιουργούνται, την ανάγκη για συνεργασία μεταξύ των δυο κοινοτήτων ως απαραίτητη προϋπόθεση για να άρουμε την κατοχή και τα τετελεσμένα της επιδιώκοντας να κτίσουμε από κοινού ένα νέο κράτος. «Το ιδανικό κράτος» σύμφωνα με τον Wil Mccarthy «προσφέρει στους πολίτες του τα εργαλεία για να πετύχουν και την ελευθερία να αποτύχουν». Έχουμε λοιπόν επιλογή.
Γράφει: Κρίτωνας Διονυσίου
