Στον απόηχο του δημοψηφίσματος της 1ης Οκτωβρίου 2017 στην Καταλονία, το μοναδικό συμπέρασμα που μπορεί με βεβαιότητα να εξαχθεί είναι το ότι η Ισπανία μπαίνει, πλέον, σε αχαρτογράφητα νερά.
Τόσο το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, που στην συντριπτική του πλειοψηφία κατέδειξε την βούληση των Καταλανών για ανεξαρτησία, πέραν της χαμηλής προσέλευσης στις κάλπες, αλλά και η αντίδραση της κεντρικής κυβέρνησης της Μαδρίτης, οριοθετούν, κατ’ εκτίμηση, την μεγαλύτερη πολιτική κρίση που επισυμβαίνει στην Ισπανία, μετά την κατάρρευση της δικτατορίας του Φράνκο το 1975 και την δημιουργία του μετα-δικατορικού Ισπανικού ομόσπονδου βασιλείου.
Η αυτόνομη κυβέρνηση της Καταλονίας υπό την προεδρία του Puigdemont δηλώνει πλέον ότι ανοίγει η πόρτα για μονομερή ανακήρυξη της ανεξαρτησίας της βορειοανατολικής περιοχής της Ισπανίας, μετά το συντριπτικό 90% υπέρ του Ναι στο δημοψήφισμα της Κυριακής. Φυσικά, θα πρέπει να καταδειχθεί το γεγονός ότι η συμμετοχή στο δημοψήφισμα άγγιξε μόνο το 42,3% του εκλογικού σώματος, γεγονός που θέτει υπό αμφισβήτηση τη νομιμοποίηση του αποτελέσματος, αν και τα μέτρα που έλαβε η κεντρική κυβέρνηση της Μαδρίτης συνέβαλαν, εν πολλοίς, στην μειωμένη προσέλευση. Ο Πρωθυπουργός της Ισπανίας Μαριάννο Ραχόι, δήλωσε σε συνέντευξη τύπου αργά την Κυριακή ότι ουσιαστικά δεν έχει διεξαχθεί δημοψήφισμα στην Καταλονία, επιμένοντας στην τήρηση του Συντάγματος που δεν προβλέπει την απόσχιση περιφερειών από την ομόσπονδη Ισπανία και στηριζόμενος σε αποφάσεις του Συνταγματικού Δικαστηρίου της χώρας που κατέδειξαν την αντισυνταγματικότητα του νόμου που ψήφισε το Καταλανικό Κοινοβούλιο στις 6 Σεπτεμβρίου 2017 για την νομιμότητα διεξαγωγής του δημοψηφίσματος.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση τηρεί, μέχρι στιγμής σιγή ιχθύος, σε σχέση με το αποτέλεσμα του Καταλανικού δημοψηφίσματος. Από πλευράς μελών της ΕΕ, μόνο το Βέλγιο και η Σλοβενία σχολίασαν σε γενικές γραμμές το δημοψήφισμα, επιδεικνύοντας χλιαρές αντιδράσεις και καταδικάζοντας τη βία. Η Ευρωπαϊκή Ένωση και τα κράτη – μέλη της δεν θα ήθελαν σε καμία περίπτωση την δημιουργία προηγουμένου, αφού παρουσιάζονται σε αρκετές περιπτώσεις αποσχιστικές τάσεις σε κράτη – μέλη της Ένωσης, όπως για παράδειγμα στη Βόρειο Ιταλία, την Φλαμανδία, την Κορσική και το ανατολικό Τυρόλ. Επίσης, η ίδια η Ευρωπαϊκή Ένωση και τα κράτη μέλη της καταδίκασαν την διεξαγωγή των δημοψηφισμάτων στο Κουρδιστάν και ενωρίτερα στην Κριμαία, γεγονός που τονίζει την άποψη ότι δεν μπορεί να ακολουθούνται δυο μέτρα και δύο σταθμά. Τέλος, η ΕΕ τηρεί ανέκαθεν μια στάση αρχής εναντίον στις αποσχιστικές τάσεις, προωθώντας παράλληλα την περαιτέρω ενσωμάτωση των ευρωπαϊκών λαών.
Σε όλες τις περιπτώσεις, το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος στην Καταλονία θα έχει τεράστιες συνέπειες στην ισπανική κοινωνία, η οποία βρίσκεται πλέον βαθιά διχασμένη. Η πλούσια περιοχή της Καταλονίας, που προσφέρει το 20% του ΑΕΠ της Ισπανίας, το 16% του πληθυσμού της χώρας, το 25,6% των εξαγωγών και προσελκύει το 20,7% των ξένων επενδύσεων, οδεύει πλέον σε ανοικτή ρήξη με την Μαδρίτη. Οι συνέπειες επίσης αφορούν στο διεθνές δίκαιο, το οποίο καλείται να κρίνει (ή να σιωπήσει) στη νομιμότητα του δημοψηφίσματος.
Γράφει: Αντώνης Στ. Στυλιανού
