Κατά την εδώ παρουσία τους την περασμένη βδομάδα, οι υπουργοί Εξωτερικών των ΗΠΑ και της Ρωσίας στήριξαν, με διαφορετική φρασεολογία, την προσπάθεια εξεύρεσης μιας αμοιβαία αποδεκτής λύσης στο πλαίσιο της ομοσπονδίας.
Κατά σύμπτωση, οι δύο αυτές υπερδυνάμεις είναι ομοσπονδιακά κράτη. Είναι δύο από τα συνολικά 25 ομοσπονδιακά κράτη που λειτουργούν σήμερα στον πλανήτη. Τα ομοσπονδιακά κράτη καταλαμβάνουν σχεδόν τη μισή έκταση του πλανήτη και σε αυτά ζει το περίπου 40% του πληθυσμού της γης.
Η πραγματικότητα είναι ότι δεν υπάρχουν έστω δύο ομοσπονδιακά κράτη που να μοιάζουν απόλυτα μεταξύ τους. Το καθένα έχει τις δικές του ιδιαιτερότητες και ιδιομορφίες, που καθορίζονται από τους ιστορικούς λόγους για τους οποίους επιλέγηκε αυτό το σύστημα πολιτειακής δομής. Υπάρχουν ομοσπονδίες με τεράστια εδαφική έκταση, όπως η Ρωσική (17,1 εκατ. km²), αλλά και με πολύ περιορισμένη όπως ο Άγιος Χριστόφορος και Νέβις (261 km²). Υπάρχουν Ομοσπονδίες πολυπληθείς όπως η Ινδία (1,3 δισεκατομμύρια) και ολιγομελείς όπως η Μικρονησία (108 χιλιάδες). Ομοσπονδίες που αποτελούνται από δύο και τρεις συστατικές μονάδες (πολιτείες) και φτάνουν έως και τις ογδόντα εννιά (Ρωσία). Ομοσπονδίες που έχουν μόνο μία επίσημη γλώσσα και άλλες που φτάνουν μέχρι και τις 18 επίσημες γλώσσες (Ινδία). Ομοσπονδίες πλούσιες (ΗΠΑ) και ομοσπονδίες πολύ φτωχές (Αιθιοπία). Ομοσπονδίες εθνικά ομοιογενείς και ομοσπονδίες με μεγάλη ποικιλομορφία σε θέματα εθνικής καταγωγής και θρησκείας. Ομοσπονδίες νεοσύστατες όπως η Νότιος Αφρική (1996) και παλαιές όπως οι ΗΠΑ (1811).
Αλλά και ως προς τη θεσμική οργάνωση παρατηρείται ποικιλομορφία. Δεν υπάρχει ένα συγκεκριμένο μοντέλο Ομοσπονδίας, ούτε ένα μοντέλο συνταγματικών διευθετήσεων. Το κάθε ομοσπονδιακό κράτος διαφέρει από το άλλο και προσαρμόζεται στις ιδιαιτερότητες και συνθήκες της κάθε χώρας. Ως προς το πολιτικό σύστημα, συναντούμε ομοσπονδιακά κράτη με προεδρικό (π.χ. ΗΠΑ, Ρωσία, Ελβετία), αλλά και κοινοβουλευτικό σύστημα (π.χ. Γερμανία, Αυστρία), καθώς επίσης και συνταγματικές μοναρχίες με κοινοβουλευτισμό (π.χ. Βέλγιο, Μαλαισία).
Τα πλείστα ομοσπονδιακά κράτη έχουν ομοσπονδιακό κοινοβούλιο που αποτελείται από δύο Βουλές, την Άνω Βουλή, όπου η εκπροσώπηση είναι κατά κανόνα ίση μεταξύ των συστατικών μονάδων, και την Κάτω Βουλή όπου η εκπροσώπηση κατά κύριο λόγο βασίζεται στην πληθυσμιακή αναλογία. Επίσης, στην πλειονότητα των περιπτώσεων το κατάλοιπο εξουσίας ανήκει στις συστατικές μονάδες. Σε όλα όμως τα ομοσπονδιακά κράτη οι εξωτερικές σχέσεις, η οικονομία, η νομισματική πολιτική, το διεθνές εμπόριο, η υπηκοότητα και η άμυνα ανήκουν στην κεντρική κυβέρνηση.
Πέρα από τις διαφορές, υπάρχουν κάποια κοινά χαρακτηριστικά μεταξύ των ομοσπονδιακών κρατών, που δίνουν περιεχόμενο στον ίδιο τον όρο «ομοσπονδία»:
- Κυρίαρχη είναι μόνο η κεντρική εξουσία και μόνο αυτή έχει διεθνή προσωπικότητα, δηλαδή την ικανότητα σύναψης διεθνών συνθηκών και συμμετοχής σε διεθνείς οργανισμούς διακρατικού χαρακτήρα.
- Ο «ομοσπονδιακός δεσμός» δεν μπορεί να λυθεί με απόφαση μόνο των συστατικών/ομόσπονδων μερών.
- Διαθέτουν δύο τουλάχιστον συστατικά μέρη (περιφέρειες) με δικά τους νομοθετικά, εκτελεστικά και δικαστικά όργανα, καθώς και σύνταγμα, σε αρκετές περιπτώσεις, πάντα όμως με ιεραρχική υπεροχή του ομοσπονδιακού συντάγματος.
- Υπάρχει σαφής διαχωρισμός αρμοδιοτήτων μεταξύ της ομοσπονδίας και των περιφερειών.
- Υφίσταται κοινή ιθαγένεια και κοινό έδαφος.
Με βάση τα πιο πάνω στοιχεία, εύκολα κανείς διαπιστώνει ότι η ομοσπονδιακή Κυπριακή Δημοκρατία δεν προορίζεται να είναι ένα «πείραμα» ή μια καινοφανής επινόηση της διεθνούς κοινότητας. Θα είναι ένα από τα πολλά ομοσπονδιακά κράτη, που λειτουργούν επιτυχώς στη διεθνή σκηνή, θα περιλαμβάνει όλα τα κοινά χαρακτηριστικά ενώ παράλληλα θα βασίζεται στις ιδιαιτερότητες, στις παραδόσεις και στην κουλτούρα του τόπου και του λαού μας. Ένα λειτουργικό και βιώσιμο ομοσπονδιακό κράτος, υπό τη ενοποιητική σκεπή του ευρωπαϊκού κεκτημένου και τη σταθερότητα της ευρωζώνης.
Γράφει: Βασίλης Πρωτοπαπάς
