«Καταλαβαίνουμε ότι δεν θα είναι στα δικά μας μέτρα δίκαιη, θέλουμε όμως να είναι λειτουργική και να αντέξει στο χρόνο».
Αυτή την προσέγγιση, που είναι ορθολογική, ασπάζεται μεγάλος αριθμός Ελληνοκυπρίων αναφορικά με τη λύση του Κυπριακού. «Θέλουμε μια καλή λύση, όχι οποιαδήποτε λύση». Αυτό ζητά η συντριπτική πλειοψηφία Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων.
Λίγο πολύ γνωρίζουμε τις διαχρονικές θέσεις και ευαισθησίες της κάθε κοινότητας. Έχουμε αποδεχτεί ότι η λύση θα έρθει μόνο ως προϊόν συμφωνίας των ηγετών και επικύρωσης από την πλειοψηφία του πληθυσμού. Για να αντέξει στο χρόνο, η λύση πρέπει να είναι «καλή» και για τις δύο κοινότητες. Μια «καλή λύση» και για τις δύο κοινότητες θα μπορούσε να βασίζεται στα εξής σημεία:
- Μετεξέλιξη της δικοινοτικής Κυπριακής Δημοκρατίας σε ένα ομόσπονδο κράτος, με μία κυριαρχία, μία διεθνή προσωπικότητα και μία ιθαγένεια. Κράτος ομοσπονδίας, αποτελούμενο από δύο πολιτείες, με τις δύο κοινότητες να διοικούν την κάθε μια.
- Κατοχύρωση εξαρχής και σε όλη την επικράτεια των θεμελιωδών ελευθεριών – διακίνηση, εγκατάσταση, απόκτηση περιουσίας – για όλους τους πολίτες. Όπως αρμόζει στα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
- Αποτελεσματικοί θεσμοί διακυβέρνησης της Ομοσπονδίας, με αποφυγή υδροκέφαλων και πολυδάπανων κεντρικών δομών. Σημαντικός αριθμός αρμοδιοτήτων και ευθυνών να ανήκει στις πολιτείες, που θα ασκούν πολιτικές συνάδουσες με το ευρωπαϊκό κεκτημένο και τα ανθρώπινα δικαιώματα.
- Μονομερή ξένα επεμβατικά δικαιώματα και ξένα στρατεύματα, που τραυμάτισαν και βαραίνουν ως σήμερα την Κυπριακή Δημοκρατία, δεν έχουν θέση σε ένα κράτος του 21ου αιώνα, μέλος του ΟΗΕ και της ΕΕ. Το αίσθημα ασφάλειας/ανασφάλειας της κάθε κοινότητας πρέπει να τύχει διαφορετικής αντιμετώπισης.
- Διευθέτηση του περιουσιακού στη βάση κριτηρίων κατά το δυνατόν δίκαιων και εφαρμόσιμων. Ο πρώτος λόγος στον ιδιοκτήτη, με σεβασμό όμως και στις ανάγκες ανθρώπων (και στις δύο κοινότητες) που χωρίς να είναι επιλογή τους έγιναν χρήστες εδώ και δεκαετίες. Κριτήρια σαφή που δεν θα αφήνουν περιθώρια για αμφισημίες και προστριβές.
- Διευθέτηση ζητημάτων πολιτογράφησης με τρόπο που να σέβεται την κοινοτική πληθυσμιακή αναλογία και να τη διασφαλίζει σε βάθος χρόνου. Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι να νιώθουν ασφάλεια ως προς την προοπτική εθνοτικής επιβίωσης.
- Γενναία διεθνής χρηματοδότηση (επένδυση) για την οικοδόμηση της ειρήνης και της σταθερότητα στην Κύπρο (και στην περιοχή). Οι οικονομικές παράμετροι της ομοσπονδιακής κυβέρνησης αλλά και των πολιτειών, με έμφαση στις απαιτούμενες δημόσιες δαπάνες ανοικοδόμησης και δημιουργίας δημοσίων έργων υποδομής, πρέπει να είναι ξεκάθαρες πριν τη συμφωνία.
- Μελετημένο και ρεαλιστικό σχέδιο μετάβασης από το στάτους κβο στη νέα πολιτειακή, οικονομική και κοινωνική κατάσταση πραγμάτων. Σαφές πλάνο ως προς τη δημόσια υπηρεσία και τους οργανισμούς δημοσίου δικαίου, το στρατό, το εκπαιδευτικό σύστημα, τις επιχειρήσεις, την καθημερινότητα των ανθρώπων. Να μπορεί κάθε πολίτης να προσλαμβάνει πώς θα είναι η ζωή του την επόμενη μέρα της λύσης.
Καθένας μπορεί να προσθέσει ή να αφαιρέσει σημεία. Καθένας μπορεί να θέσει διαφορετικές προτεραιότητες και εμφάσεις. Κι είναι χρήσιμο αυτό να γίνει με επιχειρήματα, σε ένα δημόσιο διάλογο τα μηνύματα του οποίου οφείλουν να αφουγκράζονται οι ηγέτες και οι ξένοι μεσολαβητές. Δεν είναι όμως χρήσιμο οι θεμιτές επιθυμίες και οι βάσιμες ανησυχίες εκφράζονται ως στείρα άρνηση και δογματική απόρριψη της ειρηνευτικής διαδικασίας ή του πλαισίου εντός του οποίου αναζητείται μια καλή λύση. Το στάτους κβο (διχοτόμηση) είναι μια κάκιστη λύση. Γιατί να επιλέξουμε μια κάκιστη λύση, όταν στην παρούσα συγκυρία έχουμε ως Κύπριοι τη δυνατότητα να παλέψουμε και να επιτύχουμε μια πραγματικά καλή λύση για όλους τους Κυπρίους;
Γράφει: Βασίλης Πρωτοπαπάς
