Θα ήταν ο κόσμος καλύτερος χωρίς θρησκεία;. Του Στέφανου Δημητρίου

Vladimir-Yegorovich-Makovsky-xx-Bankruptcy-xx-Private-Collection

Συχνά βρίσκομαι αντιμέτωπος με την ερώτηση:

"Θα ήταν ο κόσμος καλύτερος χωρίς θρησκεία;"

Όσον αφορά την αρχική ερώτηση η φράση "καλύτερος κόσμος" είναι πολύ αφηρημένη. Δεν είμαι σίγουρος τι ακριβώς καθιστά ένα καλύτερο κόσμο. Μπορούμε να πούμε ότι η Σοβιετική Ένωση που προώθησε τον αθεϊσμό όταν ο κόσμος ήταν θρήσκος ήταν ένας "καλύτερος κόσμος"; Και να απαντήσεις, αυτό που παραμένει είναι κατά πόσον τα αποτελέσματα προέρχονται από τη θρησκεία ή από άλλους παράγοντες, οικονομικούς, πολιτικούς κ.α. Εκείνο που μπορούμε να πούμε είναι ότι σήμερα φαίνεται πως οι αθεϊστικές χώρες είναι πιο ευτυχισμένες [1] αλλά και πάλι μιλούμε για ευτυχία των ανθρώπων και δεν απαντάμε στο ερώτημα "θα ήταν ο κόσμος καλύτερος χωρίς θρησκεία;" που όπως είπα πιο πριν είναι ανοικτό σε ποικίλες ερμηνείες. Ούτε ξέρουμε αν ο αθεϊσμός είναι ο λόγος για τον οποίο οι άνθρωποι φαίνεται να είναι πιο ευτυχισμένοι, ή αν ο αθεϊσμός και η ευτυχία έχουν μια άλλη κοινή αιτία.

Αν μέσα στην ερμηνεία του "καλύτερος κόσμος" μπορούμε να βάλουμε και τη μείωση του ιδεολογικού διαχωρισμού των ανθρώπων σε ιδεολογίες που προωθούν το μίσος, το ρατσισμό και τη διχόνοια, τότε σαφέστατα η εξάλειψη της θρησκείας θα καθιστούσε τον κόσμο καλύτερο. Τέτοια παραδείγματα μπορείς να δεις ΟΠΟΥ γυρίσεις, αν κοιτάζεις σωστά. Στην Κύπρο τα πράματα είναι ακόμη πιο φανερά αν αναλογιστείς ότι ο θρησκευτικός διαχωρισμός ήταν μία από τις κύριες αιτίες δημιουργίας του Κυπριακού προβλήματος και της κατοχής. Θα ήταν τα πράγματα σήμερα διαφορετικά αν στην Κύπρο του 1960 και μετά δεν υπήρχε αντιπαράθεση ανάμεσα στους Χριστιανούς και τους Μουσουλμάνους; Δεν ξέρω, κανένας δε μπορεί να απαντήσει αυτό το ερώτημα με σιγουριά... το μόνο που μπορούμε να πούμε με σιγουριά είναι ότι η θρησκεία έπαιξε ρόλο. Πέρυσι κυκλοφόρησε ένα βίντεο KONY2012 για να ενημερωθεί το κοινό για τον Joseph Kony, ο οποίος βρίσκεται στην λίστα των καταζητούμενων στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο [2], αλλά λίγα αναφέρθηκαν για το ότι οι πράξεις του Kony με τον στρατό του LRA (Lord's Resistance Army) έχουν θρησκευτικό υπόβαθρο, Χριστιανικό για την ακρίβεια. [3] Παραδείγματα θρησκευτικών πολέμων μπορείς να βρεις πολλά. [4]. Το βιβλίο του Hitchens "God is not great: How religion poisons everything" είναι καταπληκτικό στο συγκεκριμένο τομέα. [5]

Από την άλλη, για να λέμε και του στραβού το δίκαιο, καθώς έγραφα τα πιο πάνω κτύπησε το κουδούνι μου. 24 χρονών παιδί, άνεργος, αλκοολικός, να με ρωτά "να τα πω;". Τι να πεις βρε φίλε; Είμαι άθεος. Να σου δώσω ότι μπορώ και να πας στο καλό, καλή συνέχεια. Τουλάχιστον αυτές οι εορταστικές ημέρες δίνουν λίγη ελπίδα σε μερικούς. Είναι άξιο συζήτησης κατά πόσον έπρεπε να τον βοηθήσω, αν θα τον βοηθήσουν τα χρήματα ή αν θα τα σπαταλήσει σε αλκοόλ, αλλά τουλάχιστον υπάρχει η επιλογή, και αυτό και μόνο είναι καλό.

Εκείνο που λέω συχνά για τον άνθρωπο, είναι πως είναι το πιο τραγικό ζώο στον πλανήτη. Τραγικό, γιατί ο #1 κανόνας της εξέλιξης είναι ότι οι οργανισμοί λειτουργούν για την επιβίωσή τους αλλά από την άλλη η εξέλιξη, μας έπαιξε ωραίο παιχνίδι. Μας έδωσε την ικανότητα να γνωρίζουμε ότι μακροπρόθεσμα κανένας μας δε θα επιβιώσει, αυτό κατακλύζει τον άνθρωπο με άγχος. Ίσως για αυτό ο Βολταίρος να είπε "Κι αν ακόμα δεν υπήρχε Θεός, θα έπρεπε να εφεύρουμε έναν". Γιατί πιθανόν η ανάγκη για μετά-θάνατον ζωή να είναι προϊόν εξελικτικής ψυχολογίας και γι' αυτό υπάρχουν διάφορες θεωρίες σε διάφορες θρησκείες, από παραδείσους σε 72 παρθένες μέχρι και μετενσάρκωση. Ένα ωραίο ντοκιμαντέρ στο θέμα είναι το "Flight from Death: The Quest for Immortality (2003)" [6]. Είναι ο κόσμος καλύτερος αν αυτή η ψυχολογική ανάγκη εκπληρώνεται μέσω της ψευδαίσθησης της θρησκείας; Δεν ξέρω, ίσως. Ξέρω μόνο σίγουρα για συγκεκριμένα άτομα, σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, όταν ο άνθρωπος είχε ανάγκη την ελπίδα, η ψευδαίσθηση αυτή φάνηκε βοηθητική.

Σήμερα, ένα τεράστιο πρόβλημα με τη θρησκεία είναι ότι ακόμα αντιστέκεται στην επιστήμη. Αυτό συνεχίζει να είναι σημερινό υπαρκτό πρόβλημα ακόμα και αν αφήσουμε πίσω το Μεσαίωνα, την ιερά εξέταση κ.α.. Για παράδειγμα, η αποδοχή της πλέον αποδειγμένης θεωρίας της εξέλιξης είναι αντιστρόφως ανάλογης της θρησκοληψίας της χώρας. [7] Σύγχρονα παραδείγματα πολλά, ένα είναι ότι η Εκκλησία αποκαλεί το CERN το σύγχρονο πύργο της Βαβέλ, με απώτερο σκοπό φυσικά να στρέψει τον κόσμο εναντίων της επιστημονικής προόδου. Στην Κύπρο βλέπουμε την Εκκλησία να αντιστέκεται στην επιστήμη και στην κοσμικότητα του κράτους προκλητικά, βάζοντας θρησκευτικές αναφορές ακόμα και εκπαιδευτικά βιβλία της βιολογίας, αλλά υποσκάπτοντας με επιτυχία τη διδασκαλία της θεωρίας της εξέλιξης. Η ερώτηση είναι: τι είναι "καλύτερος κόσμος"; Ένας κόσμος όπου τα παιδιά μαθαίνουν για τον Αδάμ και την Εύα, για την κιβωτό του Νώε και τη θρησκευτική αντίληψη του σεξ ή ένας κόσμος όπου τα παιδιά μαθαίνουν τα σχετικά επιστημονικά ευρήματα;

Οι κοινωνικές επιπτώσεις της θρησκοληψίας στην Κύπρο δεν φαίνονται μόνο στο θέμα της εκπαίδευσης αλλά και σε θέματα κοινωνικής πολιτικής. Μιλώ φυσικά για πρόσφατα καυτά θέματα, το θέμα του συμφώνου συμβίωσης, το θέμα της καύσης νεκρών και το θέμα της ιατρικά υποβοηθούμενης αναπαραγωγής. Και στα τρία θέματα βλέπουμε την Εκκλησία να αντιστέκεται σε επιστημονικά ευρήματα αλλά και σε ηθική πρόοδο. Θα ήταν ο κόσμος καλύτερος αν προσωπικές ελευθερίες δεν στερούνταν λόγω πολιτικής πίεσης από την Εκκλησία, ένας οργανισμός που κατέχει κοινωνική δύναμη λόγω θρησκείας; Θα ήταν ο κόσμος καλύτερος αν οι ομοφυλόφιλοι μπορούσαν έχουν ίση με τους ετερόφυλους αντιμετώπιση από το κράτος αλλά και από την κοινωνία; Θα ήταν ο κόσμος καλύτερος αν είχαμε επιλογή για το τι θα απογίνει το νεκρό μας κορμί μετά το θάνατό μας αντί ότι μας εξαναγκάζει η Εκκλησία; Θα ήταν ο κόσμος καλύτερος αν ζευγάρια που δυσκολεύονται να αναπαράγουν υποβοηθιόνταν από την επιστήμη χωρίς να βρίσκουν εμπόδιο την Εκκλησία να αποκαλεί την πράξη αυτή σαν "μοιχεία"; [8] Προσωπικά θα απαντούσα ναι σε όλα.

Τα σχετικά με την ερώτηση θέματα που θα μπορούσαν να αναπτυχθούν είναι πάρα πολλά...