H αξιοπιστία της Κεντρικής Τράπεζας. Του Σταύρου Ζένιου

Από τους λιγότερο αξιόπιστους πολιτειακούς θεσμούς θεωρούν την Κεντρική Τράπεζα οι πολίτες, σύμφωνα με έρευνα της StockWatch.

Δεν θα με απασχολούσε η κατάταξη της ΚΤΚ αν δεν είχα ιδίαν άποψη για τις αδυναμίες του θεσμού. Ούτε θα αρθρογραφούσα δημόσια αν η Τράπεζα αναγνώριζε τα προβλήματα της και βελτιωνόταν. Αλλά δεν μπορώ να παραμένω απαθές μέλος ενός θεσμού που ικανοποιείται με μια διαχειριστική λογική διεκπεραίωσης διαδικασιών, αντί χάραξης πολιτικής και επηρεασμού αποφάσεων σε τοπικό και ευρωπαϊκό επίπεδο που να οδηγούν σε έξοδο από την κρίση.

Η αξιοπιστία μιας Κεντρικής Τράπεζας είναι εργαλείο πολιτικής. Όταν διαβεβαιώνουμε τους καταθέτες για το Α ή ζητάμε από τους εποπτευόμενους το Β ή εισηγούμαστε στην Πολιτεία το Γ, η αξιοπιστία είναι αυτή που φέρνει αποτέλεσμα. Οι καταθέτες δεν εμπιστεύονται την ΚΤΚ, οι εποπτευόμενοι την αγνοούν, και οι σχέσεις με την Πολιτεία αναλίσκονται επί θεμάτων προσωπικού.

Η ΚΤΚ χρειάζεται μια ατζέντα εκσυγχρονιστικών μεταρρυθμίσεων, αντί να παραμένει προσκολλημένη στην διαχειριστική νοοτροπία που κατέστρεψε την χώρα. Και ενώ το Διοικητικό Συμβούλιο αναγνωρίζει την ανάγκη για μεταρρυθμίσεις, και η Τράπεζα στελεχώνεται με εξαιρετικό προσωπικό, η ανώτερη διοίκηση φαίνεται να θεωρεί ότι όλα βαίνουν καλώς. Δύο χρόνια μετά την κατάρρευση της οικονομίας, και τέσσερα χρόνια μετά που η χώρα αποκλείστηκε από τις αγορές, τίποτε δεν αλλάζει στην ΚΤΚ. (Εκτός από τους Διοικητές!)

Αν περιοριστούμε στη διαχείριση χωρίς γενναίες μεταρρυθμίσεις και σύγχρονες πολιτικές, πολύ ανησυχώ ότι θα οδηγηθούμε πάλι σε αδιέξοδα. 

Χρειαζόμαστε νηφάλιο διάλογο επί κρίσιμων θεμάτων που θα βοηθήσουν τον θεσμό να ανακτήσει την αξιοπιστία του:

1. Διακυβέρνηση της ΚΤΚ.

Διεθνείς οργανισμοί και συμβουλευτικές επιτροπές εντόπισαν από το 2013 σημαντικές αδυναμίες διακυβέρνησης. Ωστόσο καμία διορθωτική ρύθμιση δεν έχει γίνει. Χρειάζεται συλλογικότητα στην λήψη αποφάσεων στο ανώτατο επίπεδο, ανασχεδιασμός δομών, και να ανατεθούν επιτέλους καθήκοντα και εξουσίες στους δύο Εκτελεστικούς Συμβούλους. 

Η αξιοπιστία προϋποθέτει αποτελεσματική διακυβέρνηση. 

2. Διερεύνηση των σφαλμάτων και μετατροπή του ELA σε μακροπρόθεσμη υποχρέωση.

Η Τράπεζα Κύπρου επιβαρύνεται με βραχυπρόθεσμο χρέος ELA που ανέρχεται στο 40% του ΑΕΠ. Χωρίς ανάπτυξη δεν μπορεί να αποπληρωθεί, χωρίς πιστώσεις δεν υπάρχει ανάπτυξη, και πιστώσεις δεν υπάρχουν χωρίς αποπληρωμή του ELA. Έγκυρα στοιχεία καταδεικνύουν αντικανονική παραχώρηση ELA στην Λαϊκή Τράπεζα και μεταφορά στην Τράπεζα Κύπρου, ότι ημελέτη PIMCO είχε σημαντικές αδυναμίες, και ότι λάθη κατά την αποξένωση των ελληνικών υποκαταστημάτων στοίχισαν 3.8 δις. Η μελέτη Blackrock θα μπορούσε να τεκμηριώσει το μέγεθος των σφαλμάτων και τον τεράστιο αντίκτυπό τους στην διάσωση με ίδια μέσα (bail-in) του Μαρτίου 2013.

Η ΚΤΚ οφείλει να διερευνήσει τα λάθη και να ζητήσει την συνδρομή της ΕΚΤ για αποκατάσταση. Χρειαζόμαστε τεκμηριωμένη ανάλυση πριν την διευθέτηση συνάντησης του Προέδρου της Δημοκρατίας με τον πρόεδρο της ΕΚΤ τον περασμένο Ιούλιο, αν θα πετύχουμε ευνοϊκή διαχείριση του ELA όπως κατάφερε η Ιρλανδία. Αντί διερεύνησης των σφαλμάτων προς όφελος της χώρας, η ΚΤΚ αποφεύγει οποιαδήποτε ενέργεια ενδεχομένως αποκαλύψει δικά της λάθη. Διαφωνώ  με αυτή την προσέγγιση. Στον βαθμό που η διαφάνεια δεν επηρεάζειτην σταθερότητα, θα επιμένω για δημοσιοποίηση των μελετών βάση των οποίων λήφθηκαν καθοριστικές αποφάσεις. 

Αξιόπιστοι καθίστανται οργανισμοί που διερευνούν συστηματικά τα λάθη τους και μαθαίνουν από αυτά. 

3. Νόμος περί εκποιήσεων και νομοσχέδια αφερεγγυότητας.

Στο μείζον αυτό θέμα η ΚΤΚ δεν έχει αρθρώσει δημόσιο και πειστικό λόγο. Η συνεχιζόμενη αβεβαιότητα ενέχει σοβαρούς κινδύνους αποσταθεροποίησης καθώς το κράτος χρειάζεται σχεδόν 3δις. από τις αγορές για αναχρηματοδότηση χρέους. Η σταθερότητα του συστήματος εμπίπτει στις κύριες αρμοδιότητςς της ΚΤ η οποία οφείλει να διαδραματίσει πρωταγωνιστικό ρόλο για να ξεπεραστούν τα εμπόδια. 

Η Τράπεζα έχει τεχνογνωσία για να ετοιμάσει τα σχετικά νομοσχέδια, αλλά και για να επιμορφώσει το Κοινοβούλιο της χώρας. Μια αξιόπιστη ΚΤ θα μπορούσε να πείσει. Αντί αυτού, περιορίζεται σε αναλύσεις για τον αντίκτυπο ενδεχομένων ρυθμίσεων στα δανειακά χαρτοφυλάκια. Χρήσιμες οιμελέτες αλλά δεν υποκαθιστούν πολιτική.

Αξιόπιστοι είναι όσοι συμβάλλουν με έγκυρη γνώση στην χάραξη πολιτικής. 

4. Προγράμματα της ΕΚΤ για στήριξη των τραπεζών.

Η Κύπρος δεν έχει επωφεληθεί από προγράμματα της ΕΚΤ (LTRO, TLTRO, αγορά τιτλοποιημένων προϊόντων). Τι νόημα έχει η ΕΚΤ να κάνει ειδική πρόνοια για Κύπρο (και Ελλάδα), και εμείς να μην έχουμε πλαίσιο αξιοποίησης; Και ποιο το νόημα των προγραμμάτων της ΕΚΤ αν μια χώρα του Ευρωπαϊκού νότου με σοβαρά προβλήματα δεν μπορεί να τα αξιοποιήσει; 

Η αξιοπιστία της ΚΤΚ πηγάζει από την ικανότητα αξιοποίησης πολιτικών της ΕΚΤ για επίλυση δικών μας προβλημάτων. 

5. Το μέλλον του κυπριακού τραπεζικού τομέα.

Η Έκθεση της Διεθνούς Επιτροπής (επιτροπή Lascelles) για το μέλλον του τραπεζικού τομέα της χώρας ολοκληρώθηκε τον Οκτώβριο 2013. Εν τούτοις δεν βλέπουμε να υλοποιούνται οι εισηγήσεις. Αν δεν αναλάβει πρωτοβουλία η ΚΤΚ, ποιός θα το πράξει;

Η αξιοπιστία του τραπεζικού συστήματος θα αποκατασταθεί μόνο αν μάθει από τα λάθη του. 

Μου είναι αδύνατο να μιλώ δημοσίως για ανανέωση, εκσυγχρονισμό και διαφάνεια, και ταυτόχρονα να παραμένω απαθές μέλος ενός θεσμού που δεν βιώνει τα πιο πάνω. Αυτό είναι το νόημα της δημοσιοποίησης των θέσεων μου.Δηλαδή, να ενεργοποιηθούν δυνάμεις που θα βοηθήσουν την ΚΤΚ να ανακτήσει την αξιοπιστία της όπως το έχει ανάγκη η οικονομία.

Το τραπεζικό σύστημα μιας χώρας δεν εξελίσσεται τυχαία. Διαμορφώνεται από τους θεσμούς της χώρας και το πολιτικό σύστημα, και η αξιοπιστία του προϋποθέτει  αξιόπιστη Κεντρική Τράπεζα. Αν περιοριστούμε στην απλή διαχείριση χωρίς σύγχρονες πολιτικές, πολύ ανησυχώ ότι θα οδηγηθούμε πάλι σε αδιέξοδα.

Ο συγγραφέας είναι μέλος του ΔΣ της Κεντρικής Τράπεζας Κύπρου. Οι απόψεις είναι καθαρά προσωπικές.  

Αναρτήθηκε και στο μπλογκ zenios.wordpress.com

Γράφει: Σταύρος Α. Ζένιος