Οι ευκαιρίες για να πετύχεις κάτι πολύ σημαντικό στη ζωή είναι μετρημένες. Γι’ αυτό πρέπει πάντα να είσαι έτοιμος να αξιοποιήσεις τις περιστάσεις που προκύπτουν και οι οποίες μπορεί να μην δημιουργηθούν ξανά ούτε να είναι το ίδιο ευνοϊκές.
Αλλωστε, όλοι γνωρίζουμε, πως « τα πάντα ρει» και τίποτα δεν μένει το ίδιο. Μια τέτοια ευνοϊκή συγκυρία υπάρχει τώρα για το κυπριακό, η πρώτη που δημιουργείται από το 2004. Τότε που προέκυψε το σχέδιο Ανάν, η Τουρκία ήθελε να έχει μια ευρωπαϊκή πορεία ενώ εμείς βρισκόμασταν στα πρόθυρα της ένταξης. Αν ο τότε Πρόεδρος Τάσος Παπαδόπουλος είχε τη θέληση και τη βούληση να εργαστεί για λύση θα μπορούσε, τουλάχιστον, να το συζητήσει, να το βελτιώσει, να το φέρει στα δικά μας μέτρα. Αντ’ αυτού, το σχέδιο έμεινε «ορφανό», δεν έτυχε σοβαρής και εμπεριστατωμένης διαπραγμάτευσης, υπήρξε η γνωστή περιρρέουσα ατμόσφαιρα, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας μίλησε στο λαό με δάκρυα , και το αποτέλεσμα ήταν το ηχηρό «όχι» από το 76% των Ελληνοκυπρίων.
Αν τώρα κάνω αναφορά σε κάτι που ανήκει στο παρελθόν και στην ιστορία του τόπου, είναι γιατί κάποιοι, υποστηρίζουν ότι το σχέδιο Ανάν επανέρχεται και θα το έχουμε ξανά μπροστά μας. Πρόκειται βεβαίως για όσους μονίμως, υπομονεύουν οποιαδήποτε προσπάθεια λύσης του κυπριακού και επιχειρούν να εκφοβήσουν τους πολίτες προβάλλοντας το «φάντασμα» του σχεδίου Ανάν. Τους διαβεβαιώνουμε ότι τα πράγματα είναι τώρα πολύ διαφορετικά και κανένα τέτοιο «φάντασμα» δεν θα στοιχειώσει το παρόν και το μέλλον αυτού του τόπου.
Κατ’ αρχήν τα δεδομένα επί του εδάφους μετά από δώδεκα χρόνια έχουν αλλάξει άρδην. Η ανάπτυξη γης στα κατεχόμενα μετά το 2004 ήταν τεράστια με αποτέλεσμα η συμφωνία στο περιουσιακό και εδαφικό να γίνει ακόμη πιο περίπλοκη. Οι έποικοι αυξήθηκαν και οι Τουρκοκύπριοι μειώθηκαν. ‘Αρα όλα έγιναν πιο δύσκολα και θα συνεχίσουν να γίνονται όσο περνά ο χρόνος.
Ωστόσο υπάρχουν και τα θετικά. Η ένταξη μας στην Ευρώπη δεν επιτρέπει μόνιμες παρεκκλίσεις από το κοινοτικό κεκτημένο. Εκείνο το « ό,τι εσείς συμφωνήσετε μεταξύ σας εμείς θα το δεχτούμε» δεν ισχύει πλέον. ‘Εχουμε ακόμη τις τέσσερις βασικές ελευθερίες οι οποίες και θεωρούνται εκ των ων ουκ άνευ για την εύρυθμη λειτουργία της ‘’Ενωσης. Οι θεμελιώδεις αυτές ελευθερίες για τις οποίες δεν μπορούν να γίνουν εκπτώσεις είναι : Η ελεύθερη διακίνηση, η ελεύθερη εγκατάσταση, το δικαίωμα περιουσίας και η δέσμη οικονομικών ελευθεριών με πιο σημαντικό το δικαίωμα εργασίας αλλά και η απρόσκοπτη μεταφορά αγαθών, υπηρεσιών και κεφαλαίου. Πέραν τούτου στο σχέδιο Ανάν κάποια κεφάλαια συμπληρώθηκαν από τον ΟΗΕ, ενώ τώρα ή όλη πρόταση λύσης κτίζεται κομμάτι - κομμάτι από τους ηγέτες των δύο πλευρών από τη βάση μέχρι την κορυφή. Υπήρξαν πρώτα οι συγκλίσεις Χριστόφια - Ταλάτ ενώ στη συνέχεια υπήρξαν νέες συγκλίσεις και συναντιλήψεις μεταξύ Αναστασιάδη- Ακκιτζί.
Το θέμα των εγγυήσεων δεν θα είναι πλέον μετέωρο αλλά θα συζητηθεί και θα συμφωνηθεί σε μια διεθνή διάσκεψη. Αν δε τελικά υπάρξει κατάληξη, έχει επανειλημμένα δηλώσει η κυβέρνηση, τότε θα δοθεί αρκετός χρόνος, για να ενημερωθεί ο λαός προτού φτάσει η ώρα του δημοψηφίσματος σε αντίθεση με το 2004 όταν υπήρχαν πιεστικά χρονοδιαγράμματα λόγω της ένταξης της Κύπρου.
Η διαδικασία των συνομιλιών επηρεάζεται αυτή τη στιγμή από τη διεξαγωγή των βουλευτικών εκλογών. ‘Ηδη η κυβέρνηση, στην προσπάθεια να βοηθήσει τον Δησύ, μπήκε στο προεκλογικό παιγνίδι προκαλώντας ζημιά στις συνομιλίες. Το θέμα του τρίτου γύρου των αδειοδοτήσεων για το φυσικό αέριο καθώς και η απόφαση για μείωση της στρατιωτικής θητείας και της πρόσληψης 3000 εμμίσθων αυτό ακριβώς το σκοπό εξυπηρετούν, μια και με τη λύση ο στόχος θα έπρεπε να είναι η αποστρατικοποίηση.
Η συγκυρία που δημιουργήθηκε εσχάτως με την ανθρωπιστική κρίση και τις πιέσεις που ασκεί η Τουρκία για να βάλει φραγμό στις προσφυγικές ροές προς την Ευρώπη προσφέρει μια εξαιρετική ευκαιρία για τις δικές μας διεκδικήσεις στο κυπριακό. Οι συνομιλίες βρίσκονται σε κομβικό σημείο. Επομένως στα ανταλλάγματα για το ξεπάγωμα των κεφαλαίων δεν θα έπρεπε να είναι η αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας και το άνοιγμα λιμανιών και αεροδρομίων, γιατί αυτά έτσι και αλλιώς θα έρθουν με τη λύση. Αλλά ανταλλάγματα σημαντικά, σε θέματα ουσίας, όπως το περιουσιακό και το εδαφικό. Για να μπορέσουν τελικά οι συνομιλίες να προχωρήσουν με στόχο την πολυπόθητη λύση.
Υ. Γ. Όταν γράφονταν αυτές οι γραμμές δεν είχε ακόμη ολοκληρωθεί η σύνοδος κορυφής στις Βρυξέλλες.
Γράφει: Σούλα Χατζηκυριάκου
