Μια από τις πιο αδυσώπητες πραγματικότητες που βιώνουμε σήμερα στα κοινωνικά δεδομένα για την επίλυση του κυπριακού, είναι η φθορά στις συνειδήσεις Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων γενιά με γενιά για το τι είναι το κυπριακό πρόβλημα, μέσα από το πέρασμα του χρόνου.
Αμφότεροι λοιπόν στις δύο κοινότητες, 41 χρόνια μετά, οι γηραιότεροι είτε έχουν ήδη πεθάνει αδικαίωτοι, είτε ζούνε σε μια Κύπρο διαφορετική από εκείνη που είχανε κάποτε πρωτοζήσει. Οι τότε νέοι μεγάλωσαν και έχουν πλέον κάνει τη δική τους ζωή σε μια άλλη πραγματικότητα. Οι νέοι του σήμερα που δεν είχαν γεννηθεί πρίν τα γεγονότα, γνωρίζουν μόνο την μισή Κύπρο και την μισή ιστορία που τους δίδαξαν. Το πάθος των εκτοπισμένων για επιστροφή συρρικνώνεται σταδιακά επειδή ζούνε αλλού και μερικώς έχουν συνηθίσει την μάταιη ιδέα ότι δεν πρόκειται να επιστρέψουν. Οι νεότεροι εκτοπισμένοι ζήσανε μόνο το μικρότερο μέρος της ζωής τους στην πόλη όπου εκτοπίστηκαν και συνεπώς έχουν ακόμη λιγότερες μνήμες. Όσο για εκείνους που γεννήθηκαν μετά το 1974, δεν γνωρίζουν καθόλου την "μετά της γραμμής αντιπαράταξεως Κύπρο" και συνεπώς δεν διαθέτουν καμιά απολύτως μνήμη.
Τα χρόνια δυστυχώς γίνανε δεκαετίες, οι άνθρωποι συνεχίζουν τις ζωές τους, οι παλιοί φεύγουν και οι νέοι έρχονται. Τα προβλήματα όμως μεγαλώνουν κι αυτά μαζί τους και οι μνήμες των μεγαλύτερων που ζήσανε πρίν να χαραχθεί η πράσινη γραμμή με το πέρασμα του χρόνου ξεθωριάζουν και χάνονται.
Παρακολούθησα σε μια δημόσια συζήτηση τον Καθηγητή Τουρκικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Κύπρου Δρ. Νιαζί Κιζιλγιουρέκ, να επεξηγεί κάτι πολύ σημαντικό. Ότι για να ξεπεραστεί ο φόβος, η απάρνηση και το μίσος μεταξύ των δύο κοινοτήτων πρέπει να ανταλλάξουμε μνήμες, καλές και κακές. Είναι εδώ που γεννιέται το ερώτημα που φοβίζει και το Άγνωστο Χ. Εάν αφήσουμε κι αυτή τη φορά, για τους όποιους λόγους, την συγκυρία-ευκαιρία της λύσης αναξιοποίητη, αν επικρατήσει και πάλι ο αταλάντευτος δογματισμός, τότε θα σκοτώσουμε συνειδητά και τις τελευταίες μνήμες που παραμένουν ζωντανές, καρτερικές, μέχρι σήμερα.
Σἠμερα λοιπόν Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι, διανύουμε τις πιο κρίσιμες και δύσκολες ώρες στην διαδικασία επίλυσης. Εάν υπάρχει μια χρονική στιγμή που μπορεί να γίνει το όραμα-πραγματικότητα, είναι και πρέπει να είναι σύντομα. Γιατί αν οι μνήμες δεν μείνουν ζωντανές μέχρι την λύση, συνεπάγεται πως δεν θα υπάρχουν ούτε παλιοί γνώριμοι για να τις ανταλλάξουν. Πιθανόν να μην υπάρχει τίποτα γνώριμο-κοινό για όσους δεν ζήσανε, για να επανενώσεις πλέον.
Τώρα πρέπει να ξεπεραστούν οι δυσκολίες και τώρα πρέπει να προχωρήσουμε. Για τις μνήμες που χάθηκαν και γι᾽αυτές που ακόμα ζούνε, "προτού σβήσουν για πάντα τα χρώματα και το φώς του ουράνιου τόξου".
Γράφει: Παντελής Α. Ποιητής
Αμφότερες λοιπόν οι δύο κοινότητες, 41 χρόνια μετά, οι γηραιότεροι είτε έχουν ήδη πεθάνει αδικαίωτοι, είτε ζούνε σε μια Κύπρο διαφορετική από εκείνη που είχανε κάποτε πρωτοζήσει. Οι τότε νέοι μεγάλωσαν και έχουν πλέον κάνει τη δική τους ζωή σε μια άλλη πραγματικότητα. Οι νέοι του σήμερα που δεν είχαν γεννηθεί πρίν τα γεγονότα, γνωρίζουν μόνο την μισή Κύπρο και την μισή ιστορία που τους δίδαξαν. Το πάθος των εκτοπισμένων για επιστροφή συρρικνώνεται σταδιακά επειδή ζούνε αλλού και μερικώς έχουν συνηθίσει την μάταιη ιδέα ότι δεν πρόκειται να επιστρέψουν. Οι νεότεροι εκτοπισμένοι ζήσανε μόνο το μικρότερο μέρος της ζωής τους στην πόλη όπου εκτοπίστηκαν και συνεπώς έχουν ακόμη λιγότερες μνήμες. Όσο για εκείνους που γεννήθηκαν μετά το 1974, δεν γνωρίζουν καθόλου την ᾽᾽μετά της γραμμής αντιπαράταξεως Κύπρο᾽᾽ και συνεπώς δεν διαθέτουν καμιά απολύτως μνήμη.
Τα χρόνια δυστυχώς γίνανε δεκαετίες, οι άνθρωποι συνεχίζουν τις ζωές τους, οι παλιοί φεύγουν και οι νέοι έρχονται. Τα προβλήματα όμως μεγαλώνουν κι αυτά μαζί τους και οι μνήμες των μεγαλύτερων που ζήσανε πρίν να χαραχθεί η πράσινη γραμμή με το πέρασμα του χρόνου ξεθωριάζουν και χάνονται.
Παρακολούθησα σε μια δημόσια συζήτηση τον Καθηγητή Τουρκικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Κύπρου Δρ. Νιαζί Κιζιλγιουρέκ, να επεξηγεί κάτι πολύ σημαντικό. Ότι για να ξεπεραστεί ο φόβος, η απάρνηση και το μίσος μεταξύ των δύο κοινοτήτων πρέπει να ανταλλάξουμε μνήμες, καλές και κακές. Είναι εδώ που γεννιέται το ερώτημα που φοβίζει και το Άγνωστο Χ. Εάν αφήσουμε κι αυτή τη φορά, για τους όποιους λόγους, την συγκυρία-ευκαιρία της λύσης αναξιοποίητη, αν επικρατήσει και πάλι ο αταλάντευτος δογματισμός, τότε θα σκοτώσουμε συνειδητά και τις τελευταίες μνήμες που παραμένουν ζωντανές, καρτερικές, μέχρι σήμερα.
Σἠμερα λοιπόν Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι, διανύουμε τις πιο κρίσιμες και δύσκολες ώρες στην διαδικασία επίλυσης. Εάν υπάρχει μια χρονική στιγμή που μπορεί να γίνει το όραμα-πραγματικότητα, είναι και πρέπει να είναι σύντομα. Γιατί αν οι μνήμες δεν μείνουν ζωντανές μέχρι την λύση, συνεπάγεται πως δεν θα υπάρχουν ούτε παλιοί γνώριμοι για να τις ανταλλάξουν. Πιθανόν να μην υπάρχει τίποτα γνώριμο-κοινό για όσους δεν ζήσανε, για να επανενώσεις πλέον.
Τώρα πρέπει να ξεπεραστούν οι δυσκολίες και τώρα πρέπει να προχωρήσουμε. Για τις μνήμες που χάθηκαν και γι᾽αυτές που ακόμα ζούνε, ᾽᾽ προτού σβήσουν για πάντα τα χρώματα και το φώς του ουράνιου τόξου᾽᾽.
