Η «υπέρβαση» του Νέου Σχεδίου Διορισμού Εκπαιδευτικών. Του Λεωνίδα Χατζηλοΐζου

Σύμφωνα με το Νέο Σχέδιο Διορισμού Εκπαιδευτικών (Μάρτιος 2015), το ΥΠΠ θα προχωρήσει σε μεγάλο αριθμό μονιμοποιήσεων και επιπρόσθετα "μέσω της συγκεκριμένης διαδικασίας η Κύπρος θα αποτελεί μία από τις χώρες με πολύ μικρό ποσοστό μη μόνιμων εκπαιδευτικών σε σχέση με τους εκπαιδευτικούς που έχουν μόνιμο διορισμό, αφού με βάση τον μέσο όρο αριθμού χωρών της Ε.Ε. ένα ποσοστό της τάξης του 20% στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση δεν έχει μόνιμη εργοδότηση.

Ενδεικτικά το 2008 στην Ισπανία 24,4%, στην Ιρλανδία 26,6% και στην Πορτογαλία 32,4% των εκπαιδευτικών δεν είχαν μόνιμη θέση (Eurydice, 2013) [1], τη στιγμή που στην Κύπρο κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς 2014-2015, μόνο ένα ποσοστό της τάξης του 7,5% του συνόλου των εκπαιδευτικών δεν κατέχει μόνιμη οργανική θέση".

Κάπου εδώ πρέπει να αναφέρουμε πως η έρευνα Eurydice ή αλλιώς Ευρυδίκη, αντλεί στοιχεία από την έρευνα TALIS. Στην έρευνα TALIS, η οποία διεξάγεται από τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), συμμετέχουν διάφορες χώρες από όλο τον κόσμο. Η έκθεση Ευρυδίκη χρησιμοποιεί κάποια από τα δεδομένα της TALIS (2008) [2] τα οποία αφορούν συγκεκριμένες χώρες της Ευρώπης. Οι έρευνες αυτές περιέχουν ανάμεσα σε άλλα στοιχεία και στατιστικά για το καθεστώς εργοδότησης των εκπαιδευτικών. Ανατρέχοντας λοιπόν στις πρωτογενείς πηγές πληροφοριών, μπορούμε να συμπεράνουμε τα εξής:

Τα ποσοστά μη μόνιμων εκπαιδευτικών που αναφέρονται για τις άλλες χώρες, περιέχουν και τους αντικαταστάτες και ίσως και άλλες κατηγορίες εκπαιδευτικών. Όπως αναφέρεται στην έκθεση Ευρυδίκη (2013)"υπάρχουν όμως κάποιοι λόγοι ένεκα των οποίων προκύπτουν και συμβάσεις ορισμένου χρόνου στην εργασιακή απασχόληση των εκπαιδευτικών. Η αντικατάσταση των απόντων εκπαιδευτικών αποτελεί τη βασική αιτία σύναψης ανάλογων συμβάσεων. Ένας δεύτερος λόγος προσφυγής σε συμβάσεις ορισμένου χρόνου είναι η απασχόληση μη πλήρως καταρτισμένων εκπαιδευτικών στη διδασκαλία. Αυτό μπορεί να ισχύει σε περιπτώσεις μέτρων έκτακτης ανάγκης σε καιρούς έλλειψης εκπαιδευτικών. Οι εκπαιδευτικοί μπορεί επίσης να τοποθετούνται με συμβάσεις ορισμένου χρόνου πριν την απόκτηση του μόνιμου καθεστώτος εργασίας τους". Το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού, στο ΝΣΔΕ έχει παραθέσει ένα ποσοστό, 7,5%, για το ποσοστό των εκπαιδευτικών που δεν κατέχει μόνιμη οργανική θέση στην Κύπρο, αυτή τη στιγμή. Αυτό το ποσοστό, δεν αναφέρεται ούτε στην έκθεση Ευρυδίκη αλλά ούτε στην TALIS, επειδή η Κύπρος δεν είχε συνεισφέρει δεδομένα σε αυτές τις έρευνες. Σύμφωνα με τα ίδια τα στοιχεία του ΥΠΠ[3], τη σχολική χρονιά 2014-2015 είχαμε 11844 μόνιμους και συμβασιούχους εκπαιδευτικούς (εκ των οποίων 1400 περίπου συμβασιούχοι και έκτακτοι) και άλλους 900 περίπου αναπληρωτές. Συνεπώς, οι συμβασιούχοι και έκτακτοι εκπαιδευτικοί αποτελούν το 12% ενώ αν προστεθούν και οι αναπληρωτές (όπως έγινε και στην περίπτωση της Ευρυδίκη για τις χώρες που προβαίνει σε συγκρίσεις το ΝΣΔΕ), τότε οι μη μόνιμοι εκπαιδευτικοί που εργάζονται στο κυπριακό εκπαιδευτικό σύστημα ανέρχονται σε περίπου 18% επί του συνόλου. Υπάρχει και η επιφύλαξη πως ίσως να υπάρχουν και άλλες ομάδες που να μπορούσαν να συνυπολογιστούν στην κατηγορία των εκπαιδευτικών με συμβόλαια ορισμένου χρόνου (εκπαιδευτικοί κοινοτικών νηπιαγωγείων, ολοήμερων, ΖΕΠ κ.ά).

Στη έκθεση Ευρυδίκη αναφέρονται και άλλα στοιχεία τα οποία δεν έχουν περιληφθεί στο ΝΣΔΕ, όπως τα ποσοστά μη μόνιμων εκπαιδευτικών άλλων ευρωπαϊκών χωρών: της Δανίας (3,4%), της Μάλτας (3,7%) και της Λιθουανίας (7,6%). Χώρες που έχουν πολύ χαμηλότερα ποσοστά μη μόνιμων εκπαιδευτικών στο εκπαιδευτικό τους σύστημα. Επιπρόσθετα, μπορεί ο μέσος όρος των μη μόνιμων εκπαιδευτικών για τις Ευρωπαϊκές χώρες να είναι 20% σύμφωνα με την έκθεση Ευρυδίκη, όμως υπάρχουν δεδομένα μόνο για τις μισές (17) χώρες που συμμετείχαν στην έρευνα, γεγονός που επηρεάζει την αξιοπιστία του συγκεκριμένου ποσοστού. Τέλος, σύμφωνα με την έκθεση TALIS, το αντίστοιχο ποσοστό στις χώρες του ΟΟΣΑ ήταν 15,5%.

Σύμφωνα με πρόσφατη γνωμάτευση του Δικηγορικού Γραφείου Μαρκίδη, Μαρκίδη & Σία Δ.Ε.Π.Ε [4]σε σχέση με την απόφαση του δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην οποία δικαιώθηκαν Ιταλοί εκπαιδευτικοί που εργοδοτούνταν για σειρά ετών με συμβάσεις ορισμένου χρόνου, σε περίπτωση προσφυγής κάποιου εκπαιδευτικού στο Δικαστήριο θα μπορούσε να κριθεί ότι η ανανέωση συμβάσεων χωρίς την μόνιμη πλήρωση μιας θέσης είναι καταχρηστική. Συνεπώς, είναι υποχρέωση της Κυπριακής Δημοκρατίας να προσφέρει μονιμοποίηση στους μη μόνιμους εκπαιδευτικούς που εργάζονται υπό το καθεστώς ορισμένου χρόνου ενώ πληρούν πάγιες ανάγκες, και όχι υπέρβαση.

Αν το κράτος προσφέρει μόνιμη θέση στους συμβασιούχους και εκτάκτους που τη δικαιούνται, τότε το ποσοστό των μη μόνιμων εκπαιδευτικών θα ανέρχεται σε 7%. Ποσοστό ψηλότερο από τη Δανία, τη Μάλτα, την Κορέα και τη Μαλαισία. Ταυτόχρονα, όπως αναφέρεται και στην έρευνα TALIS (2005), τα συμβόλαια ορισμένου χρόνου επηρεάζουν αρνητικά την αποτελεσματικότητα των εκπαιδευτικών, όχι μόνο λόγω του αυξημένου άγχους αλλά και για πρακτικούς λόγους αφού οι επηρεαζόμενοι αναγκάζονται να αναζητούν εργασία σε σταθερή βάση. Αυτή η αναζήτηση εργασίας, αποσπά τους εκπαιδευτικούς από τα καθήκοντά τους και επηρεάζει την αφοσίωσή τους στο επάγγελμά τους. Αν και οι μη μόνιμοι εκπαιδευτικοί στην Κύπρο εργάζονται καθημερινά με ζήλο, σε μακρινές αποστάσεις και στα πιο δύσκολα σχολεία, δεν μπορούν να μένουν ανεπηρέαστοι από την αβεβαιότητα που τους προκαλεί το εργασιακό τους καθεστώς. Γι' αυτό και το Υπουργείο δε θα έπρεπε να παρουσιάζει ως κάτι θετικό τα υψηλότερα ποσοστά άλλων χωρών, αλλά να προσπαθεί να μειώσει το ποσοστό μη μόνιμων εκπαιδευτικών στην Κύπρο.

Το Υπουργείο Παιδείας οφείλει να μελετήσει ενδελεχώς τις νομοθεσίες της Ε.Ε., τις πρόσφατες γνωματεύσεις που έχουν δημοσιοποιηθεί και το περιεχόμενο των ίδιων των πηγών που επικαλείται και να προχωρήσει άμεσα στη μονιμοποίηση των μη μόνιμων εκπαιδευτικών που πληρούν πάγιες και σταθερές ανάγκες. Η μονιμοποίηση αυτών των εκπαιδευτικών δεν αποτελεί υπέρβαση του Υπουργείου αλλά υποχρέωσή του.

Γράφει:  Λεωνίδας Χατζηλοΐζου