Ένας από τους σημαντικότερους οικονομολόγους όλων των εποχών, ο John Keynes, είχε πει ότι “οι επικρατούσες ιδέες, ανεξαρτήτως ορθότητας, είναι πιο ισχυρές από τα κατεστημένα συμφέροντα”, υπογραμμίζοντας πως “ιδιαίτερα όταν οι ιδέες είναι λανθασμένες, είναι πολύ πιο επικίνδυνες από τα κατεστημένα συμφέροντα”.
Στην περίπτωση της διαχείρισης των επιπτώσεων της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης από την Ευρωπαϊκή Ένωση, διαφαίνεται ότι το ρόλο της λάθος ιδέας διαδραματίζει η “λιτότητα”, προκαλώντας τεράστιο κόστος για τα κράτη, για τους πολίτες, για την κοινωνία και για τις επιχειρήσεις.
Από το 2008 που ξεκίνησε η εφαρμογή της ιδέας της λιτότητας μέχρι σήμερα, έχει παρέλθει πλέον ουσιαστικός χρόνος, που δίνει τη δυνατότητα της αξιολόγησης των αποτελεσμάτων της, τα οποία δυστυχώς δεν είναι θετικά. Ως αποτέλεσμα της λάθος ιδέας, το δημόσιο χρέος στην Ευρωπαϊκή Ένωση αυξήθηκε κατά πολύ, αφού ο διαρκής νέος δανεισμός για την ικανοποίηση του παλαιού δανεισμού χωρίς αναπτυξιακές δραστηριότητες, οδηγεί σε ένα αδιέξοδο φαύλο κύκλο ύφεσης, που μειώνει σημαντικά το ΑΕΠ, εκτοξεύοντας, το δημόσιο χρέος των κρατών της Ευρωζώνης από το 69.3% (2008) στο 92.1% (2014). Αντίστοιχα, στην Ελλάδα το Δημόσιο Χρέος αυξήθηκε κατά 78.4% φτάνοντας στο 176.0%, στην Ισπανία αυξήθηκε κατά 57.3% φτάνοντας στο 96.8%, στην Ιταλία αυξήθηκε κατά 26.0% φτάνοντας στο 131.8%, στην Πορτογαλία αυξήθηκε κατά 65.0% φτάνοντας στο 131.4%, ενώ στην Κύπρο το Δημόσιο Χρέος υπερδιπλασιάστηκε φτάνοντας στο 104.7%. Κατά την ίδια περίοδο, η ανεργία στην Ευρώπη εκτοξεύθηκε, με τον αριθμό των ανέργων να ξεπερνά τα 24 εκατομμύρια, εκ των οποίων πέραν των 18 εκατομμυρίων βρίσκονται στις χώρες της Ευρωζώνης. Ειδικότερα, από το 2008 μέχρι σήμερα, η ανεργία στην Ελλάδα υπερδιπλασιάστηκε φτάνοντας στο 25.8%, στην Ισπανία επίσης υπερδιπλασιάστηκε αγγίζοντας το 28.8%, στην Ιταλία σχεδόν διπλασιάστηκε προσεγγίζοντας το 13%, στην Πορτογαλία αυξήθηκε κατακόρυφα φτάνοντας στο 13.4%, και στην Κύπρο υπερτετραπλασιάστηκε φτάνοντας στο 16.4%. Επιπρόσθετα, ο αποπληθωρισμός κτυπά πλέον την πόρτα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, προκαλώντας αλυσιδωτές αρνητικές επιδράσεις στην ευρωπαϊκή οικονομία. Κατά το τέλος του 2014, ο αποπληθωρισμός ήρθε ακόμη πιο κοντά αφού ο δείκτης του πληθωρισμού ήταν στο 0,3% στην Ευρωζώνη και στο 0,4% στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ αποπληθωρισμός καταγράφηκε ήδη στη Βουλγαρία (-1,9%), στην Ελλάδα (-1,2%) στην Ισπανία (-0,5%) και στην Πολωνία (-0,3%).
Τα προφανώς αρνητικά αποτελέσματα της εφαρμογής της ιδέας της λιτότητας, κανονικά θα έπρεπε να είχαν ήδη οδηγήσει την Ευρωπαϊκή Ένωση σε αναζήτηση άλλων επιλογών, οι οποίες να δίνουν καλύτερες προοπτικές από τις υφιστάμενες. Ωστόσο, οι ισχυροί της Ευρωπαϊκής Ένωσης με προεξάρχουσα την κυβέρνηση της Γερμανίας επιμένουν στην επανάληψη και στην επέκταση της εφαρμοζόμενης πολιτικής. Και αυτός ακριβώς είναι ο κίνδυνος που προκύπτει από τις λάθος ιδέες: Η εμμονή σε αυτές υπερνικά και υποκαθιστά τον ορθολογισμό, εμποδίζει τη διαφοροποίηση και τον εμπλουτισμό τους με νέα στοιχεία, και δημιουργεί τη ψευδαίσθηση ότι με τη συνέπεια και την επιμονή στο τέλος θα επιβεβαιωθούν. Όμως στην πράξη, ανεξαρτήτως χρόνου, ανεξαρτήτως κόπου και ανεξαρτήτως θυσιών, τίποτα θετικό δεν μπορεί να προκύψει από μια λάθος ιδέα.
Γράφει: Γιάννης Παναγιώτου
