Υπό το φως των αποκαλύψεων της διαφθοράς και της διαπλοκής, είναι προσφιλής η αναφορά στους μυθικούς στάβλους του Αυγεία που ήταν ακαθάριστοι για τριάντα χρόνια και μάζεψαν τόνους κοπριάς, μέχρι που ο Ηρακλής υλοποίησε τον πέμπτο του άθλο και καθάρισε τη βρωμιά που είχε μαζευτεί.
Ωστόσο, ο συγκεκριμένος άθλος είναι μάλλον υπερεκτιμημένος, αφού το επίτευγμα ήταν στιγμιαίο και με την πάροδο του χρόνου τα περιττώματα των τριών χιλιάδων βοδιών του πλούσιου βασιλιά της Ήλιδος θα έφταναν ξανά σε δυσθεώρητα ύψη, αφού ο Ηρακλής αντιμετώπισε μεν το σύμπτωμα, αλλά δεν κατάφερε να αντιμετωπίσει την πηγή του κακού. Αντίθετα, όταν στα πλαίσια ενός άλλου άθλου βρέθηκε αντιμέτωπος με τη φοβερή και τρομερή Λερναία Ύδρα, ο Ηρακλής κατάφερε να δώσει μια ριζική λύση: Όταν προσπάθησε να την εξοντώσει, διαπίστωσε ότι εάν της έκοβε ένα κεφάλι, ξεπηδούσαν στη θέση του άλλα δύο, έτσι ζήτησε τη βοήθεια του ανιψιού του Ιόλαου, ο οποίος εμπόδισε τον πολλαπλασιασμό των κεφαλών του τέρατος καίγοντας με φωτιά τα σημεία από όπου πολλαπλασιάζονταν. Το τελευταίο κεφάλι, που ήταν το πιο μεγάλο και ισχυρό, ο Ηρακλής το έθαψε βαθιά στη γη, ώστε να μην ξαναζωντανέψει ποτέ, και έτσι η Αργολίδα απαλλάχτηκε οριστικά από τη Λερναία Ύδρα.
Αντίστοιχα, το μεγάλο εγχείρημα της κάθαρσης δεν μπορεί να περιοριστεί μόνο στο ποινικό μέρος της διερεύνησης, τη εκδίκασης και της τιμωρίας των ενόχων, αφού αν τα κεφάλια της διαπλοκής και της διαφθοράς απλώς κοπούν, στη θέση τους θα ξεπηδήσουν άλλα. Η εναπόθεση ελπίδων στην αλλαγή των προσώπων και των κομμάτων αποτελεί ευσεβοποθισμό, αφού το εύφορο έδαφος θα επιτρέψει αργά ή γρήγορα την επανάληψη των ίδιων φαινομένων με διαφορετικό περιτύλιγμα. Έτσι, είναι εκ των ων ου άνευ η ριζική αντιμετώπιση των συστημικών χαρακτηριστικών που επέτρεψαν τη γιγάντωση της διαπλοκής και της διαφθοράς, με την εισαγωγή και την εφαρμογή νόμων και κανόνων που θα αφαιρούν εξουσίες από τα πρόσωπα και θα τις μεταφέρουν στους θεσμούς και στις διαδικασίες. Οι τίμιοι πολιτικοί, οι τίμιοι τραπεζίτες και οι τίμιοι επιχειρηματίες φυτρώνουν εκεί όπου έχουν διαμορφωθεί οι κατάλληλες συνθήκες, και στην περίπτωση της χώρας μας είναι ευθύνη των πολιτικών προσώπων η διαμόρφωση αυτών ακριβώς των συνθηκών. Δηλαδή, οι φορείς της εξουσίας οφείλουν να αυτοπεριοριστούν και να αυτοελεγχθούν τόσο όσο να μην μπορούν να καταχραστούν την εξουσία που ανάλαβαν να διαχειριστούν. Και για την εισαγωγή αυτών των ασφαλιστικών δικλείδων χρειάζεται πολιτική βούληση μετατροπής του πολιτικού σε υπηρέτη του λαού, και όχι σε εν αναμονή καταχραστή της εμπιστοσύνης του λαού.
Προς το παρόν, οι πολίτες ηδονίζονται όταν το μαχαίρι φτάνει στο κόκκαλο, όταν υποβάλλονται παραιτήσεις, όταν γίνονται συλλήψεις, όταν ανακοινώνονται καταδίκες. Όμως οι πολίτες πρέπει να γίνουν πιο απαιτητικοί και να προχωρήσουν στο παρασύνθημα απαιτώντας ουσιαστικές θεσμικές αλλαγές που θα οδηγήσουν στη στείρωση της μήτρας που γεννά τη διαπλοκή και τη διαφθορά. Ωστόσο, μεγαλύτερη από την ευθύνη της απαίτησης των πολιτών, είναι η ευθύνη των αρμόδιων οργάνων της συντεταγμένης πολιτείας, όπως π.χ. της Επιτροπής Ελέγχου της Βουλής των Αντιπροσώπων, της Υπηρεσίας Εσωτερικού Ελέγχου, και της Ελεγκτικής Υπηρεσίας της Δημοκρατίας, που πέρα από την καταγγελτική δραστηριότητα, οφείλουν να εισαγάγουν πολυεπίπεδους μηχανισμούς ελέγχου, να καθοδηγήσουν την εισαγωγή κουλτούρας λογοδοσίας και να υποστηρίξουν τις προσπάθειες εκσυγχρονισμού των θεσμών και των διαδικασιών. Διαφορετικά στη θέση των κομμένων κεφαλών, θα φυτρώσουν εν καιρώ άλλες.
Γράφει: Γιάννης Παναγιώτου
