Η μάχη του ορθολογισμού. Του Δημήτρη Μ. Δημητρίου

orthologismos

«Ο ορθολογισμός είναι μέθοδος. Δεν είναι ούτε δόγμα ούτε ιδεολογία. Λέγεται και κριτική σκέψη. Είναι ακριβώς η αντιμετώπιση κάθε ζητήματος με ψύχραιμο και λογικό τρόπο. Δεν διδάσκεται δυστυχώς στα σχολεία μας. Και απουσιάζει και από την κοινωνία μας».

Στη ζωή μας υπάρχουν μάχες που πρέπει να δώσουμε. Υπάρχουν βεβαίως και οι μάχες που δεν αξίζει να τις δώσουμε. Όχι επειδή το αποτέλεσμα είναι από πριν προδιαγεγραμμένο, αυτό το θεωρώ τεράστιο λάθος, δεν υπάρχουν τέτοια αποτελέσματα. Οι μάχες, που κατά τη γνώμη μου δεν χρειάζεται να δώσουμε είναι αυτές που το αποτέλεσμά τους δεν προσθέτει. Είτε την δώσουμε είτε όχι, είτε την κερδίσουμε είτε την χάσουμε, δεν θα επιφέρει καμία μα καμία αλλαγή. Η αποτελεσματικότητά μας, όλων μας, κρίνεται από τον λογαριασμό. Και σε αυτό τον λογαριασμό δεν αναφέρονται όσα δεν προσθέτουν αξία. 

Οι μάχες για την επικράτηση του ορθολογισμού είναι από τις μάχες που πρέπει να δίνουμε καθημερινά. Στην αρχή κάθε τέτοιας κουβέντας μπορεί να μην έχουμε κάτι το συγκεκριμένο να πούμε. Αλλά είναι ο πόλεμος της λογικής απέναντι στο παράλογο. Ο πόλεμος να ξεχωρίζεις κάθε μέρα και κάθε στιγμή τα σημαντικά από τα ασήμαντα. Τα μεγάλα από τα ασήμαντα. Τα σοβαρά ζητήματα από τα κουτσομπολιά. Όλοι μας, όταν διαβάζουμε προτάσεις όπως την προηγούμενη θεωρούμε δεδομένο το νόημά τους. Δυστυχώς όμως στην πράξη είναι που δυσκολευόμαστε. Όταν έρθει η ώρα να μιλήσουμε με επιχειρήματα με αποδείξεις και συμπεράσματα, αλλάζουμε διαδρομή και καταφεύγουμε στα συνθήματα, στο έτσι το βρήκαμε έτσι θα το κάνουμε, στις προκαταλήψεις και τα ευχολόγια. 

Ο ορθολογισμός όμως ξεκινά και τελειώνει με αλήθειες. Με γεγονότα, αποδείξεις, μέθοδο, αμφισβήτηση και αποτελέσματα. Δεν έχει καμία σχέση με το συναίσθημα, με ιδεοληψίες και στερεότυπα. Ούτε με δογματισμούς και λαϊκισμούς. Και χωρίς ορθολογισμό δεν θα υπήρχε σήμερα ούτε καινοτομία, ούτε τεχνολογία, ούτε  καν δομημένη κοινωνία. Σήμερα, πιστεύω, είναι ο μόνος δρόμος που μπορεί να μας σώσει από την παράνοια των ημερών. Αλλά για να τον εφαρμόσουμε χρειάζεται πρώτα να πάμε πίσω στα βασικά. Να πολεμήσουμε την επιπολαιότητα, τις επιφανειακές προσεγγίσεις, να αντιτάξουμε δεδομένα και γεγονότα, αποτελέσματα έρευνας. Να πολεμήσουμε με τις γενικευμένες αντιλήψεις και τις καθιερωμένες πεποιθήσεις. Να έχουμε υπομονή και επιμονή. 

Στη βιομηχανία της πολιτικής έχουμε ένα λόγο παραπάνω για να επιμένουμε. Έχουμε να αντιμετωπίσουμε τις συσσωρευμένες αποτυχίες του τόπου μας. Βασικό συστατικό τους ο ανορθολογισμός. Η επανάληψη της ίδιας αποτυχημένης διαδικασίας για χρόνια. Ο πόλεμος με την αντίληψη πως τίποτα δεν αλλάζει ξεκινά από εδώ. Αν η τροχαία κίνηση δεν μειώνεται ποτέ, παρά τα όσα μέτρα λαμβάνουμε διαχρονικά, είναι γιατί κινούμαστε σε λανθασμένη βάση. Αν τα μεγάλα έργα δεν τελειώνουν ποτέ στην ώρα τους και ποτέ μέσα στα πλαίσια του προϋπολογισμού είναι για τον ίδιο ακριβώς λόγο. Αν ακόμα δεν καταφέραμε να έχουμε ΧΥΤΑ και ΧΥΤΥ που να δουλεύουν και να αποδίδουν είναι επίσης για τον ίδιο λόγο. Η ανυπαρξία του ορθού λόγου μας καθιστά αδύνατους να διαχειριστούμε ακόμα και τα σκουπίδια μας. 

Ο ορθολογισμός είναι μέθοδος. Δεν είναι ούτε δόγμα ούτε ιδεολογία. Λέγεται και κριτική σκέψη. Είναι ακριβώς η αντιμετώπιση κάθε ζητήματος με ψύχραιμο και λογικό τρόπο. Δεν διδάσκεται δυστυχώς στα σχολεία μας. Και απουσιάζει και από την κοινωνία μας. Αν δεν απουσίαζε δεν θα είχε απήχηση η επίκληση στο συναίσθημα. Θα είχε απήχηση η επίκληση στη λογική. Αν είχαμε μέχρι σήμερα κριτική σκέψη θα είχαμε ήδη λύσει πολλά από τα αιωνίως ανοικτά ζητήματά μας. Θα είχαμε εκσυγχρονίσει αρκετούς από τους θεσμούς μας και θα οργανώναμε ήδη καλύτερα την κοινωνία και την οικονομία μας. Η κριτική σκέψη έπρεπε να ήταν το πρώτο μάθημα στα σχολεία μας. Αυτή είναι μια μάχη που πρέπει να δώσουμε.  

Γράφει:  Δημήτρης Μ. Δημητρίου

Follow me: @dmdemetriou




Φωτογραφία της ημέρας

puppuupa

Λα Ράπιτα, Ισπανία: Εθελοντές βοηθούν στον καθαρισμό των δρόμων της καταλανικής πόλης μετά το πέρασμα της καταιγίδας Άλις. Davide Bonaldo/Sopa Images/Shutterstock

Ήξερες ότι...

Η βασίλισσα Βικτωρία απαγόρευσε με νόμο την ομοφυλοφιλία των ανδρών, αλλά όχι και των γυναικών, διότι δεν πίστευε πως μπορεί να υπάρξει θηλυκή ομοφυλοφιλία. Άρα ο νόμος θα ήταν άχρηστος.

Newsletter

Σήμερα


Κυριακή
19
Οκτωβρίου
2025

Γιορτάζουν :Κλεοπάτρα, Κλειώ, Πάτρα, Πατρούλα, Πατρίτσα, Φίληξ, Φήλιξ, Φίληκας, Φίληξα, Φιλήκη

1863
Ο πρίγκιπας της Δανίας Γεώργιος Α ορκίζεται Βασιλιάς των Ελλήνων ενώπιον της Εθνοσυνέλευσης.
1901
Αναστάτωση σημειώνεται στην Κωνσταντινούπολη από την είδηση της Ένωσης της Κρήτης με την Ελλάδα, με τον σουλτάνο Αμπντούλ Χαμίτ Β να προσπαθεί να μεταπείσει τον Τσάρο Νικόλαο Β της Ρωσίας.
1933
Η Γερμανία αποσύρεται από την Κοινωνία των Εθνών.
1935
Η Κοινωνία των Εθνών επιβάλει οικονομικές κυρώσεις στην φασιστική Ιταλία για την εισβολή της στην Αιθιοπία.
1960
Οι Ηνωμένες Πολιτείες αποφασίζουν την επιβολή εμπάργκο στην κομμουνιστική Κούβα.
2003
Η Μητέρα Τερέζα αγιοποιείται από τον Πάπα Ιωάννη Παύλο Β.
2005
Ξεκινά στην Βαγδάτη η δίκη του Σαντάμ Χουσεΐν για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας.