Η Ευρώπη τα τελευταία χρόνια οδηγείται σε μια αυτοκαταστροφική πορεία.
Γράφει: Χρίστος Χριστοφίδης
Το κύριο χαρακτηριστικό του ευρωπαϊκού εγχειρήματος είναι το ακραίο νεοφιλελεύθερο μοντέλο διακυβέρνησης στο οποίο έχει επιβληθεί στους λαούς της Ευρώπης. Ένα μοντέλο το οποίο αποθεώνει το κέρδος, την παραγωγικότητα και τον ανταγωνισμό. Σε τέτοιο βαθμό που δημιουργείται μια ζούγκλα. Μια ζούγκλα ανταγωνισμών, με πολλούς «πιο αδύναμους οργανισμούς» να οδηγούνται στο περιθώριο. Άνεργοι, άστεγοι, γενιές των πεντακοσίων, εξακοσίων, εφτακοσίων ευρώ, κοινωνική περιθωριοποίηση, ρατσισμός, εθνικισμός, επιστροφή στο μαύρο παρελθόν. Το νεοφιλελεύθερο μοντέλο όπως και κάθε σύστημα δημιουργεί κοινωνική συνείδηση. Η συνείδηση του νεοφιλελευθερισμού είναι η αποθέωση του ατομικισμού. Σε μια «κοινωνία ζούγκλας», ο καθένας σκέφτεται πώς να επιβιώσει. Θέλει να πορεύεται μόνος. Υποτιμά τη σημασία της κοινής συμμετοχής και δράσης. Νομίζει ότι τα ξέρει όλα. Ο καθένας μόνος του. Έτσι σταδιακά σταματά να πιστεύει και να εμπιστεύεται τις συλλογικότητες. Τα σύνολα. Τους οργανωμένους φορείς της Δημοκρατίας. Τα κόμματα. Τους θεσμούς. Το Κράτος. Την πατρίδα. Την ενωμένη Ευρώπη. Ο καθένας μόνος του για το σήμερα και το πρόσκαιρο αύριο. Αυτοκαταστροφική πορεία. Αυτή είναι η βασική γενεσιουργός αιτία της μεγάλης παρακμής της Ευρώπης σήμερα.
Η απουσία συμμετοχής, η λειψή γνώση και αντίληψη των πολιτικών και κοινωνικών ζητημάτων, η πενιχρή παιδεία πολιτότητας, η αμορφωσιά και η υπερξειδίκευση, δημιουργούν με τη σειρά τους έναν άλλο φαύλο κύκλο. Οι επιλογές γίνονται πλέον στη βάση ελλειμματικών κριτηρίων. Τηλεπερσόνες, κωμικοί, ηθοποιοί, φιλάνθρωποι και άλλοι, δημιουργούν πολιτικούς σχηματισμούς που σαρώνουν στην Ιταλία, στην Ουκρανία και αλλού. Για να κρίνεις πολιτικές θέσεις, ιδεολογίες, γνώσεις, προσφορά, ικανότητα διαχείρισης των μεγάλων ζητημάτων, απαιτεί κάποιου είδους εμβάθυνση. Απαιτεί γνώση και μια ελάχιστη επάρκεια. Η ταύτιση με μια τηλεπερσόνα που σε κάνει να γελάς ή να αισθάνεσαι καλά που λαϊκίζει στα ΜΜΕ εκφράζοντας δήθεν το λαό, αφορά στα ένστικτα και είναι πολλές φορές υποσυνείδητη. Κατεπέκταση πολύ πιο εύκολη. Πολύ πιο εύκολη για μια κοινωνία η οποία δεν παρακολουθεί πολιτικές συζητήσεις, ειδήσεις, θέσεις και προτάσεις. Αλλά κρίνει κάνοντας scroll down στα κοινωνικά δίχτυα, σταματώντας κάποτε σε κάποιο τίτλο. Διαμορφώνοντας άποψη από τον τίτλο που κάποτε δικαίως, για λόγους σκοπιμότητας, σχέσεων ή συμφερόντων άλλες φορές, έγραψε κάποιος, για κάποιο πολιτικό πρόσωπο ή πολιτικό σχηματισμό.
Αυτά δεν είναι μόνο χαρακτηριστικά της Κύπρου, αυτά είναι χαρακτηριστικά ολόκληρης της Ευρώπης. Είναι μια συστημική διαδικασία. Κατεπέκταση δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο με αλλαγές που αφορούν το μέσο και όχι την ουσία. Το να θεωρείς για παράδειγμα ότι η αποχή είναι αποτέλεσμα μόνο της εκφοράς πολιτικού λόγου, έχει να κάνει δηλαδή με το πώς λες κάτι και όχι με την ουσία είναι μια απλοϊκή και αστεία προσέγγιση. Ιδιαίτερα έχοντας υπόψη ότι οι πλείστοι νέοι και άλλοι που δεν ψηφίζουν δεν παρακολουθούν καν συζητήσεις και ειδήσεις. Είναι σαν να λες ότι για τη μείωση των πωλήσεων των εφημερίδων φταίνε μόνο οι δημοσιογράφοι και ο τρόπος που γράφουν. Όλοι ξέρουμε ότι κάτι τέτοιο δεν ισχύει.
Επίσης ζούμε σε μια κοινωνία που τείνει να νομιμοποιεί και να δικαιολογεί τις πιο άκυρες συμπεριφορές. Διερωτώμαι τις τελευταίες μέρες για παράδειγμα ακούγοντας το τι λέγεται για την αποχή, γιατί να πάει κάποιος να ψηφίσει την επόμενη φορά όταν πολιτικά πρόσωπα για να ακούγονται αρεστοί, δημοσιογράφοι που θέλουν να βάλουν τους πάντες στη θέση τους και «πολιτικοί αναλυτές» του «κουβέντα να γίνεται», λεν στους πολίτες ότι έχουν δίκαιο που δεν πάν να ψηφίσουν, ότι είναι σωστή η στάση τους και ότι για την αποχή τους ευθύνονται όλοι οι άλλοι. Τα ίδια ακούμε και μέσα από φαιδρές αναλύσεις για το φασισμό. Επειδή κάποιος εν γνώση του επιλέγει να ψηφίσει ένα ναζιστικό - φασιστικό κόμμα φταίνε όλοι οι άλλοι. Φταίνε όλοι οι άλλοι γιατί ο άλλος επέλεξε να είναι φασίστας. Προφανώς σε αυτές τις επίπλαστες αναλύσεις δεν υπάρχει καμιά προσωπική ευθύνη.
Τι προσπαθώ να πω; Προσπαθώ να πω ότι για διάφορες συμπεριφορές υπάρχουν κοινωνικά αίτια και κοινωνικές συνθήκες. Ακόμα και για γενετική προδιάθεση ακούσαμε πρόσφατα. Αν κάποιος οδηγείται στο έγκλημα δηλαδή, προφανώς κάποιες συνθήκες έχουν επηρεάσει. Αυτό ποτέ όμως δεν είναι λόγος αθώωσης του. Επειδή υπάρχει και η προσωπική ευθύνη.
Η πολιτική κατάσταση είναι αντανάκλαση της κοινωνικής και οικονομικής κατάστασης. Είναι μια συστημική λειτουργία. Απλοϊκές και εύκολες αναλύσεις που χαϊδεύουν τα αυτιά του λαού, συνήθως δεν προσφέρουν λύσεις. Οι ευρωπαϊκές κοινωνίες βρίσκονται σε μια αυτοκαταστροφική πορεία. Αυτό που απαιτείται σήμερα είναι ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης. Ταυτόχρονα μια ποιοτική παιδεία που να δημιουργεί χρήσιμους και συμμετοχικούς πολίτες. Καθαρές πολιτικές θέσεις. Μεγάλα οράματα απέναντι στην καθημερινή διαχειρισιολογία που μας κουράζει όλους. Ριζοσπαστικές προτάσεις για αντιμετώπιση των τεράστιων κοινωνικών προβλημάτων που σαρώνουν σήμερα την κοινωνία. Ανάδειξη αρχών και αξιών που να συγκινούν την κοινωνία. Όλα αυτά βρίσκονται σε αλληλοεπίδραση. Το μόνο σίγουρο είναι ότι με τη σημερινή νεοφιλελεύθερη πορεία, με την αποθέωση του ατομικισμού, με το φαύλο star system και στην πολιτική, με την κοινωνική περιθωριοποίηση μεγάλου μέρους του λαού, περπατούμε αργά αλλά σταθερά προς το γκρεμό.
Γράφει: Χρίστος Χριστοφίδης
