Όταν μια χώρα βρίσκεται σε τόσο βαθιά ύφεση, ο πρώτος που αναλαμβάνει ρόλο πρωταγωνιστή στην ανάπτυξη είναι το κράτος. Πιο γνωστό παράδειγμα αυτό του Φραγκλίνου Ρούσβελτ με την γνωστή πολιτική του The New Deal. Χρειάζεται η Κύπρος μια τέτοια παρέμβαση;
Στα μέσα της διακυβέρνησης Αναστασιάδη, η οποία ανέλαβε σε περίοδο κρίσης, θα περίμενε κάποιος την κυβέρνηση να έχει αντιληφθεί τη σημαντική της αποστολή να βγάλει τη χώρα από την ύφεση με πραγματική ανάπτυξη και όχι με λογιστική θεώρηση.
Ο προϋπολογισμός του κράτους για το επόμενο έτος ήταν η ευκαιρία. Αναμέναμε να τον διακρίνει ένα αναπτυξιακό στίγμα για την οικονομία, τρία χρόνια μετά την ανάληψη του πηδαλίου της εξουσίας. Μια απλή μελέτη του προϋπολογισμού για το 2016 είναι αρκετή για να διακρίνει κάποιος ότι πρόκειται για μια ταμειακού τύπου προσέγγιση χωρίς αναπτυξιακό σχεδιασμό.
Χρειάζεται η Κύπρος μια ισχυρή κρατική παρέμβαση; Η απάντηση είναι σαφώς ναι. Διότι η κρίση που αντιμετωπίζουμε δεν είναι μια ταμειακή κρίση κρατικού προϋπολογισμού αλλά μια κρίση οικονομικού μοντέλου και στρατηγικού προσανατολισμού. Και όταν ακούμε τον Υπουργό Οικονομίας να μιλά για ανάκτηση εμπιστοσύνης και ανάκαμψη, διερωτάται κανείς ποιους τομείς έχει υπόψη του. Διότι αυτό που είχαμε ήταν μια οικονομία-φούσκα σε αρκετούς τομείς, με τις ευλογίες των τραπεζιτών βέβαια. Οι οποίες τώρα, σύμφωνα με την έκθεση της ΟΕΒ, αρνούνται να δανείσουν το 90% των επιχειρήσεων.
Πρέπει να ξεχάσουμε το παλιό μας οικονομικό μοντέλο και να επενδύσουμε σε πιο παραγωγικούς τομείς με εξαγωγικό προσανατολισμό και ποιοτική αναβάθμιση. Να επενδύσουμε στην έρευνα, την καινοτομία, την επιστημονική ενίσχυση της παραγωγής μας και τη δημιουργία συνεργειών στον ιδιωτικό τομέα. Η στρατηγική οικονομική συνεργασία με σημαντικούς εταίρους , όπως το Ισραήλ, θα πρέπει να είναι προτεραιότητά μας.
Αυτό που διαφαίνεται στον προϋπολογισμό είναι μια έλλειψη σχεδιασμού και μια λογιστικού τύπου προσέγγιση. Το 2014, σύμφωνα με την έκθεση του Γενικού Ελεγκτή, 900 εκ Ευρώ, δηλαδή 6% του Κυπριακού ΑΕΠ, δεν δαπανηθήκαν. Κυρίως σε αναπτυξιακά προγράμματα. Αυτή η κυβέρνηση διέλυσε ουσιαστικά το Γραφείο Προγραμματισμού, την κορωνίδα της Δημόσιας Υπηρεσίας με ικανά στελέχη, αφαιρώντας του κάθε ρόλο στον Προγραμματισμό της ανάπτυξης. Πώς θα φέρει ανάπτυξη χωρίς κανένα κρατικό φορέα να ασχολείται με αυτό; Ο περιβόητος CIPA, Οργανισμός Προσέλκυσης Επενδύσεων, μπήκε για τα καλά στο επικοινωνιακό παιχνίδι εντυπώσεων. Το Συμβούλιο Εθνικής Οικονομίας δεν έκανε μέχρι τώρα καμιά ουσιαστική παρέμβαση.
Η κατάσταση στην οικονομία βρίσκεται σε οριακό σημείο. Πριν από λίγες βδομάδες αποφύγαμε τα χειρότερα με το Συνεργατισμό. Η Τράπεζα Κύπρου σε οριακό σημείο και η Ελληνική, με καλή βάση καταθέσεων, κυνηγά τα καλά δάνεια των άλλων τραπεζών. Και όλοι μιλάμε για αναδιαρθρώσεις δανείων. Οι οποίες είναι διευθετήσεις για να αγοράζουμε χρόνο με χρήμα την ελπίδα. Κάποια στιγμή θα τα βρούμε μπροστά μας.
Μπορεί αυτή η κυβέρνηση συνειδητά να επέλεξε να ασχολείται με τα εύκολα (ισοζυγισμένος κρατικός προϋπολογισμός) και με το ξεπούλημα κερδοφόρων οργανισμών, αλλά τα προβλήματα πολλαπλασιάζονται.
Στην Υγεία αποδομούν τις υπηρεσίες προς όφελος κάποιων ιδιωτών και στην παιδεία πειραματίζονται και παραγράφουν την ιστορία. Αυτό που βιώνει η νέα γενιά είναι μια οικονομική έρημο, ειδικά οι νέοι επιστήμονες. Και η απάντηση μας δεν μπορεί να είναι τα προγράμματα της ΑΝΑΔ, που το μόνο που εξυπηρετούν είναι την κοινωνική και προσωπική υποβάθμιση νέων που καλούνται να εργαστούν με 500 Ευρώ το μήνα.
Αν χάσουμε την ευκαιρία να επενδύσουμε στη νέα γενιά θα είμαστε συνυπεύθυνοι για όσα θα ακολουθήσουν όπως η μετανάστευση, οικογενειακά προβλήματα, υπογεννητικότητα, επιβάρυνση των δεικτών υγείας κλπ. Μια οικονομία είναι σαν ένας ιμάντας εργοστασίου. Η ευημερία δεν κληρονομείται αλλά κληροδοτείται. Και αν εμείς δεν προνοήσουμε έγκαιρα, ειδικά για τους νέους, θα συνεχίσουμε σε ένα μοτίβο αυτομαστιγώματος και ανάλυσης αριθμών αλλά θα γράψουμε συνάμα και τον επίλογο μιας χαμένης γενιάς.
Γράφει: Άντρη Χαραλάμπους
