O νομπελίστας καθηγητής Χριστόφορος Πισσαρίδης περιέγραψε με εγκυρότητα το κεντρικό πρόβλημα της οικονομικής κρίσης που μαστίζει την Κύπρο.
Τα μέτρα λιτότητας, αναγκαία για τον περιορισμό του χρέους, έχουν ορισμένα αποτελέσματα γιατί σχετίζονται με τις λογιστικές περικοπές. Από μόνα τους όμως, προκαλούν τον φαύλο κύκλο της ύφεσης. Το κορυφαίο πολιτικό ζήτημα είναι οι μεταρρυθμίσεις στον τομέα της παραγωγικότητας και της εργασίας που χρειάζονται χρόνο για να καρποφορήσουν.
Η αδράνεια στην προώθηση μεταρρυθμίσεων, ιδίως την περίοδο της οικονομικής ευφορίας στην Κύπρο (2002 – 2008), καθιστά την προσπάθεια πολύ δύσκολη γιατί χάθηκε ο πολύτιμος χρόνος της προσαρμογής. Άλλες ευρωπαϊκές χώρες, ακόμα και τις πιο ισχυρές και εύρωστες όπως η Γερμανία, είχαν ηγέτες (Γκέρχαρτ Σρέτερ) που αξιοποίησαν τον ωφέλιμο χρόνο της ανάπτυξης και έκαναν τομές στην παραγωγή και την αγορά εργασίας.
Σήμερα, η αναβλητικότητα στη λήψη πολιτικών αποφάσεων έχει στην πράξη σωρεύσει σοβαρά οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα. Όσοι πίστεψαν ότι υπηρετούσαν την κοινωνία, μη αναλαμβάνοντας το τίμημα των μεταρρυθμίσεων, βλέπουν ότι το μόνο που πέτυχαν είναι η διαρκής φθορά της ανταγωνιστικότητας και η εκτόξευση της ανεργίας σχεδόν στο 15%. Η αναστροφή αυτής της κατάστασης θα απαιτήσει ακόμα πιο επώδυνες πολιτικές και δυστυχώς θα πάρει χρόνο με επιπτώσεις στην κοινωνία και ιδίως στους νέους.
Ο καθηγητής Πισσαρίδης, που από ορισμένους κύκλους χαρακτηρίζεται «νεοφιλελεύθερος», καταθέτει δημόσια την ανησυχία του για την τροπή των εξελίξεων στην κυπριακή οικονομία. Το πρόβλημα υπήρξε κατεξοχήν πολιτικό. Δυστυχώς, ακόμα και όταν ξέσπασε η παγκόσμια κρίση, ο περισσότερος χρόνος σπαταλήθηκε σε ένα μείγμα αντιφατικών πολιτικών με κύριο χαρακτηριστικό τις αστόχευτες παροχές, τον συντεχνιασμό και την αναπαραγωγή του πελατειακού κράτους.
Η οριστικοποίηση του Μνημονίου στις γραμμές που συμφώνησε αναγκαστικά η κυβέρνηση Χριστόφια, θα είναι το βασικό έργο των πρώτων μηνών της νέας κυβέρνησης, αλλά στην πραγματικότητα θα σημαδέψει το σύνολο της 5ετούς θητείας της. Αντί της αντιπαραγωγικής κομματικής αντιπαράθεσης όλους αυτούς τους μήνες, η πολιτεία θα μπορούσε συντεταγμένα να αναθέσει τη διαπραγμάτευση του Μνημονίου σε αναγνωρισμένου κύρους και κατάρτισης προσωπικότητες, με πολιτική και τεχνοκρατική εμπειρία για να διευκολύνουν την επίτευξη των καλύτερων δυνατών συνεννοήσεων με τους ευρωπαίους εταίρους. Το κύριο επιχείρημα τους απέναντι στους δανειστές, θα ήταν η πραγματική διάθεση για μεταρρυθμίσεις, παρά οι οριζόντιες περικοπές, το «κλείδωμα» ωφελημάτων και η υποθήκευση της προοπτικής της νέας γενιάς.
Ο Χ. Πισσαρίδης εισηγείται ότι έπρεπε να βρεθεί τρόπος να πεισθεί η Τρόικα να διατηρηθεί η ένταση των δημοσίων επενδύσεων ιδίως στους τομείς της εκπαίδευσης και των υποδομών υψηλής ποιότητας. Στην απουσία μεταρρυθμίσεων που απελευθερώνουν αναπτυξιακό δυναμικό, αποφασίστηκε μείωση των δημόσιων αναπτυξιακών επενδύσεων που σε συνδυασμό με τη λιτότητα έχουν φέρει την την επιδείνωση στην αγορά εργασίας. Ακόμα και τώρα όμως, ο νομπελίστας καθηγητής υποστηρίζει ότι η κυβέρνηση θα μπορούσε να επιδιώξει τμηματική αναχρηματοδότηση του χρέους των τραπεζών για να μην επιβαρύνει στο διηνεκές τις δυνατότητες ανάκαμψης της Κύπρου.
Σε ότι αφορά την ανάγκη οριοθέτησης του ρόλου του κράτους σε μια ανοιχτή οικονομία όπως είναι η Κύπρος σήμερα, ο Χ. Πισσαρίδης είναι πολύ συγκεκριμένος: «Το κράτος, εκτός από τις πολιτικές του εξουσίες, στον οικονομικό τομέα ασχολείται μόνο με υποδομές, την ανισότητα και προστασία του άνεργου και χαμηλά αμειβόμενου νοικοκυριού. Δηλαδή το κράτος βοηθά τον ιδιωτικό τομέα στην ανάπτυξη και διασφαλίζει την κοινωνική αξιοπρέπεια. Αν υπάρχουν κλάδοι που θεωρούνται πολύ ευαίσθητοι για τον ιδιωτικό τομέα ας παραμείνουν στο δημόσιο, αλλά θα πρέπει η διοίκηση τους να είναι αντίστοιχη με αυτή μιας ιδιωτικής εταιρίας. Ένα τέτοιο σύστημα εξασφαλίζει την ανταγωνιστικότητα που είναι απαραίτητη σε μια ανοικτή οικονομία…»
Οι απόψεις Πισσαρίδη αποτελούν ένα πολύτιμο κεφάλαιο προς αξιοποίηση.
Γράφει: Κυριάκος Πιερίδης
