Τον βρίσκει το youtube… Και κάπου εκεί ξεκινάει μια ιστορία τρέλας, θρησκευτικού φανατισμού και ρετροσπεκτίβας σκίτσων (του Μωάμεθ), που δείχνουν να επανέρχονται δυναμικά στο ευρωπαϊκό στερέωμα ανακυκλώνοντας το 2005 και το 2006.
Η περίπτωση του περιβόητου αυτού φιλμ (sic) «Η αθωότητα των μουσουλμάνων», που οδήγησε σε πληθώρα δυναμικών αντιδράσεων ανά το μουσουλμανικό κόσμο, με αποκορύφωμα τα όσα διαδραματίστηκαν στη Λιβύη αναβιώνει τα γεγονότα του 2005, με τα προσβλητικά σκίτσα στο δανέζικο Τύπο που οδήγησαν σε μια σειρά επιθέσεων σε δανέζικες πρεσβείες ανά την Υφήλιο. Η ομοιότητα όμως αυτή κρύβει και μια πολύ ενδιαφέρουσα σημειολογία, που είναι αναπόφευκτο να μην τη συνδέσουμε με το ευρύτερο πλαίσιο που προκύπτει από την «Αραβική Άνοιξη». Και εξηγούμαι: Μπορεί ο θρησκευτικός φανατισμός να αποτελέσει τη κυρίαρχη συνιστώσα στη μεταβατική, πολιτική και κοινωνική κατάσταση, που βιώνουν οι χώρες της Μ. Ανατολής μετά την πτώση των επί σειρά ετών καθεστώτων τους; Κι αν ναι, πως συνάδει αυτό με την ζωηρή συζήτηση που έχει ξεσπάσει, σε ακαδημαϊκούς κι ευρύτερους κύκλους, σχετικά με το αν οι επαναστάσεις της «Αραβικής Άνοιξης» ήταν ισλαμικές (‘islamic’) ή μετα-ισλαμικές (‘post islamic’);
Το δεύτερο σημαντικό ερώτημα συνδέεται με το δίπολο Ισλάμ VS ανθρωπίνων δικαιωμάτων, και κάπου εκεί μπαίνει σφήνα και η ευρωπαϊκή, και κατ’ επέκταση, δυτική θεώρηση της έννοιας της ελευθερίας του Τύπου (ήδη «ξεκίνησαν τα όργανα» και στη Γαλλία όπου την επαύριον της δημοσίευσης προκλητικών σκίτσων από τη σατιρική ‘Charlie Hebdo’ οι μουσουλμανικές ενώσεις διασταύρωσαν τα ξίφη τους με το «Εθνικό Μέτωπο» της Μαρίν Λε Πεν).
Η γραμμική σύνδεση των γεγονότων έχει σημασία: Ένα, κυριολεκτικά, κακοφτιαγμένο βίντεο στο youtube, που ουσιαστικά έχει δημιουργηθεί από συρραφή φωτογραφιών του Μωάμεθ που τον σατιρίζουν (και βρίσκει κανείς πληθώρα τους στο διαδίκτυο) γίνεται «όπλο» στα χέρια ενός φλεγόμενου πάστορα από το Γκένσβιλ της Φλόριδα, του Τέρι Τζόουνς. Να σημειωθεί ότι ο εν λόγω κύριος, ενώ το βίντεο υπήρχε από τον περασμένο Ιούλιο αναρτημένο, προώθησε ολόκληρη εκστρατεία μέσω Twitter για να το επαναφέρει. Μια πρόχειρη ανάγνωση μας δίνει την απάντηση. Ένας φανατικός χριστιανός αναίτια προκαλεί. Η ιστορία του φανατισμού λαμβάνει συνέχεια στην Αίγυπτο, όπου ο μέγας μουφτής, Αλί Γκομαά ανακαλύπτει το βίντεο και στη συνέχεια εξαπολύει μύδρους εναντίον του φωτογραφίζοντας μάλιστα σαν δημιουργούς του, κόπτες Χριστιανούς που ζούνε στην Αμερική. Τα πάντα μετά έχουν πάρει το δρόμο τους, με αποκορύφωμα τα γεγονότα που συνέβησαν στη Βεγγάζη, με τη δολοφονία του αμερικανού Πρέσβη, καθώς και την πολιορκία της αμερικανικής πρεσβείας στο Κάιρο, που από τύχη δεν συνέβη κάτι αντίστοιχο. Μάλιστα, όπως πολλοί εκτιμούν, οι ένοπλοι στη Λιβύη συνδέονται άρρηκτα με την Αλ-Κάιντα ως μέλη της Ανσάρ-Αλ Σαρία, μιας οργάνωσης εξτρεμιστών Μουσουλμάνων. Φανατισμός VS φανατισμού, ένθεν κι ένθεν, μήπως όμως εμπεριέχει και πολιτική σκοπιμότητα πέραν της όποιας θρησκευτικής και πολιτιστικής σύγκρουσης;
Σε αυτό το ερώτημα αρκεί κανείς να φέρει στο μυαλό του το 2005. Ο τότε Πρόεδρος της Αιγύπτου Χόσνι Μουμπάρακ έπαιξε αναμφισβήτητα το χαρτί της ισλαμικής αντίδρασης (μέσω μάλιστα του Ιμάμη στη Δανία) για να αποκτήσει έλεγχο και εσωτερικό κύρος απέναντι σε ένα λαό που δεν κυβερνούσε και με το πιο δημοκρατικό τρόπο, ενώ στην ίδια διαδικασία δείχνει να μπήκε και ο Μοχάμεντ Μόρσι προκειμένου να αποκτήσει ερείσματα εδραίωσης μετά τις πρόσφατες εκλογές του Ιουνίου. Να υπενθυμίσουμε, σε αυτό το σημείο, ότι η Μουσουλμανική Αδελφότητα, που υποστηρίζει τον Μόρσι και της οποίας είναι επιφανές μέλος είναι πανίσχυρη σε πολλές ισλαμικές χώρες και δεν έχει και τις πιο δημοκρατικές αντιλήψεις για μια πλειάδα θεμάτων... Μια αποσταθεροποίηση των μεταβατικών πολιτικών καταστάσεων σε Αίγυπτο, Λιβύη, Αλγερία, Υεμένη και αλλού σε συνδυασμό με τη πολυδιάστατη εμφύλια σύγκρουση που μαίνεται στη Συρία μπορεί να δημιουργήσει ένα ντόμινο εξελίξεων που αφενός θα είναι «βούτυρο στο ψωμί» της ισλαμικής τρομοκρατίας κι αφετέρου, θα απομακρύνει ακόμη περισσότερο το σενάριο της post-islamic διάδοχης κατάστασης, του εκδημοκρατισμού και της υποχώρησης του ριζοσπαστικού Ισλάμ. Σε κάθε περίπτωση, ευνοούν ξεκάθαρα το θρησκευτικό φανατισμό και μετατρέπουν την «Αραβική Άνοιξη» σε «Αραβικό Χειμώνα».
Αναφορικά με το δεύτερο ερώτημα, και λίγο πριν κλείσουμε, το ζήτημα της λογοκρισίας δεν είναι καινούργιο. Αρκεί κανείς να συνειδητοποιήσει πως το αριστουργηματικό φιλμ «Ο Τελευταίος Πειρασμός του Χριστού» σίγουρα δεν αποτελεί φανατική προτίμηση όλων αυτών των χαριτωμένων κοριτσιών από τις Φιλιππίνες που κατακλύζουν τη παλιά πόλη κάθε Κυριακή, μιας και είναι ακόμη απαγορευμένο στη χώρα τους. Μήπως όμως, εμείς οι δυτικοί διαστρεβλώνουμε την έννοια του ανθρώπινου δικαιώματος όταν λοξοκοιτάζουμε τους μουσουλμάνους; Για να απαντήσει κανείς σε αυτό το ερώτημα δεν χρειάζεται να πάει μακριά… Στην Ελλάδα, ο μέσος πολίτης εκνευρίζεται όταν Μουσουλμάνοι συγκρούονται με τα ΜΑΤ στην Ομόνοια επειδή νιώθουν θιγμένοι από ένα κακοφτιαγμένο βίντεο ενώ ταυτόχρονα υπερθεματίζουν τη σύλληψη ενός «χρήστη-troll» επειδή σατίριζε στο facebook έναν μοναχό. Και κάτι τελευταίο κυπριακό… Δίπλα που το τζαμί στη παλιά πόλη έσιει το μαερκό της Φρόσως, το πώς προσλαμβάνουν (τζαι τι λαλούν!), οι Κύπριοι μεσήλικες θαμώνες, τους ανθρώπους που προσεύχονται κάθε Παρασκευή είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον για μια ad hoc ακρόαση.
Γράφει: Γιάννης Ιωάννου
