Οι δύο ηγέτες εισήλθαν στο στάδιο των εντατικών συνομιλιών προς αναζήτηση συνολικής συμφωνίας στο Κυπριακό.
Μάλιστα, η πρώτη συνάντηση, σύμφωνα με τις δικές τους δημόσιες δηλώσεις, υπήρξε παραγωγική στο κεφάλαιο των ομοσπονδιακών αρμοδιοτήτων. Σε άλλες ειδήσεις, χιλιάδες Τουρκοκύπριοι διαδήλωσαν κατά μιας νέας απόπειρας αφομοίωσής τους από την Τουρκία, ενώ στην Ευρώπη όλα τα βλέμματα είναι στραμμένα στο βρετανικό δημοψήφισμα που θα κρίνει τη συνοχή της ΕΕ και όχι μόνον.
Πολλοί, με ειλικρινή απορία και ενδιαφέρον, διερωτούνται αν υπάρχει ακόμη προοπτική συμφωνημένης λύσης στο Κυπριακό το προσεχές διάστημα. Με την όποια γνώση και ενημέρωση, θα μοιραστώ εδώ την εκτίμησή μου. Ναι, υπάρχει ακόμη προοπτική συνολικής συμφωνίας. Παρά το χρόνο που χάθηκε, παρά τα πισωγυρίσματα, παρά την τραγική διαχείριση της κοινής γνώμης και της κοινωνίας, παρά τις δυσκολίες και τα εμπόδια, η προοπτική είναι ολοζώντανη. Για τους εξής τέσσερις λόγους:
• Έχει γίνει πολλή δουλειά από τους δύο ηγέτες και έχει σημειωθεί σημαντική σύγκλιση στα περισσότερα ζητήματα. Υπάρχει απόσταση σε ορισμένα κρίσιμα ζητήματα, αλλά ξέραμε ότι αυτά θα κλείσουν στα πλαίσια ενός τελικού πάρε-δώσε. Είμαστε κοντά σε αυτό.
• Το πολιτικό παρόν και μέλλον των δύο ηγετών, όχι η υστεροφημία που ολίγον τους ενδιαφέρει, είναι συνδεδεμένο με την επίτευξη συμφωνίας. Αν δεν υπάρξει συμφωνία θα υπάρξει ναυάγιο. Αν υπάρξει ναυάγιο, κι ενώ έχουμε φτάσει τόσο κοντά σε συμφωνία, κανένας από τους δύο δεν θα μπορεί να διαχειριστεί αποτελεσματικά τις πολιτικές και κοινωνικές αναταράξεις στη δική του κοινότητα. Αναστασιάδης και Ακιντζί το καταλαβαίνουν αυτό περισσότερο από ποτέ.
• Τα οφέλη για τις δύο κοινότητες σε περίπτωση συμφωνίας – σε επίπεδο οικονομίας, πολιτικής και κοινωνίας – είναι πολύ μεγαλύτερα από το ρίσκο και τους κινδύνους ενός οριστικού ναυαγίου. Το στάτους κβο απειλεί με δραματικό τρόπο την κοινοτική αυτονομία των Τουρκοκυπρίων, ενώ την ίδια στιγμή εμποδίζει τους Ελληνοκύπριους να αξιοποιήσουν ανεμπόδιστα το φυσικό πλούτο και τη γεωστρατηγική θέση του νησιού. Και αυτό το καταλαβαίνουν πάρα πολύ καλά οι δύο ηγέτες.
• Η διεθνής κοινότητα, ιδιαίτερα οι ΗΠΑ και η ΕΕ, επιθυμεί έντονα η Κύπρος να αποτελέσει ένα θετικό παράδειγμα στην ταραγμένη περιοχή της Μέσης Ανατολής. Για λόγους πολιτικούς αλλά και οικονομικούς. Τα οφέλη είναι προφανή και για την Τουρκία, που έχοντας διασφαλίσει την πολιτική ισότητα των Τουρκοκυπρίων στο πλαίσιο της Ομοσπονδίας, είναι έτοιμη να συνεργαστεί για μια τελική συμφωνία. Το ενδιαφέρον αυτό, ωστόσο, δεν πρόκειται να μεταφραστεί σε πακτωλό χρημάτων για να στηρίξουν ένα σχέδιο αποζημιώσεων περιουσιών.
Είναι λοιπόν μια συμφωνία τους επόμενους μήνες αναπόφευκτη; Είμαστε σε ένα δρόμο συμφωνημένης λύσης χωρίς επιστροφή; Όχι, κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Αυτό που είναι αναπόφευκτο είναι ότι αυτή η διαδικασία δεν μπορεί να τραβήξει περισσότερο από το τέλος του έτους. Είναι επίσης δεδομένο ότι για να διατηρήσει τη δυναμική της και να αποδώσει εντός του 2016 θα πρέπει στις αμέσως επόμενες συναντήσεις των ηγετών να κλείσουν κεφάλαια και να υπάρξουν εκτεταμένες συγκλίσεις στα μεγάλα ζητήματα. Ώστε, αμέσως μετά, να εισέλθει η διαπραγμάτευση στις διεθνείς πτυχές με τη συμμετοχή των εμπλεκόμενων δυνάμεων και της διεθνούς κοινότητας.
Τι μπορεί να πάει στραβά; Η μεγαλύτερη απειλή για τη διαδικασία και την επίτευξη συμφωνίας είναι η προχειρότητα, η επιπολαιότητα και ο παρορμητισμός της κυπριακής πολιτικής ηγεσίας. Αυτά αξιοποιούν με επιμέλεια όσοι προσεύχονται και επενδύουν σε ναυάγιο αυτής της προσπάθειας. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος είναι οι δύο ηγέτες, έχοντας φτάσει πολύ κοντά σε συνολική συμφωνία, να δειλιάσουν στην προοπτική ενός δημοψηφίσματος του οποίου η θετική απόληξη δεν είναι 100% σίγουρη. Αν οι ηγέτες αποδεχτούν ότι ένα μεγάλο μέρος των δύο κοινοτήτων θα είναι για διαφορετικούς λόγους αρνητικό, ό,τι και να περιλαμβάνει η συμφωνία, κι αν συμβιβαστούν με την ιδέα ότι είναι αναπόφευκτο, μαζί με τους πολλούς κρυβόμενους συνεργάτες τους, να «ματώσουν» στο δημόσιο διάλογο για να κερδίσουν την πλειοψηφία σε ένα δημοψήφισμα, τότε μια συνολική συμφωνία είναι πολύ πιθανή εντός του 2016. Αν υπάρξει συμφωνία ανάμεσα στους ηγέτες, αυτή θα επικυρωθεί, εν μέσω αντιδράσεων και ευρείας αρνητικής ψήφου, από την πλειοψηφία των δύο κοινοτήτων.
Γράφει: Βασίλης Πρωτοπαπάς
Μάλιστα, η πρώτη συνάντηση, σύμφωνα με τις δικές τους δημόσιες δηλώσεις, υπήρξε παραγωγική στο κεφάλαιο των ομοσπονδιακών αρμοδιοτήτων. Σε άλλες ειδήσεις, χιλιάδες Τουρκοκύπριοι διαδήλωσαν κατά μιας νέας απόπειρας αφομοίωσής τους από την Τουρκία, ενώ στην Ευρώπη όλα τα βλέμματα είναι στραμμένα στο βρετανικό δημοψήφισμα που θα κρίνει τη συνοχή της ΕΕ και όχι μόνον.
Πολλοί, με ειλικρινή απορία και ενδιαφέρον, διερωτούνται αν υπάρχει ακόμη προοπτική συμφωνημένης λύσης στο Κυπριακό το προσεχές διάστημα. Με την όποια γνώση και ενημέρωση, θα μοιραστώ εδώ την εκτίμησή μου. Ναι, υπάρχει ακόμη προοπτική συνολικής συμφωνίας. Παρά το χρόνο που χάθηκε, παρά τα πισωγυρίσματα, παρά την τραγική διαχείριση της κοινής γνώμης και της κοινωνίας, παρά τις δυσκολίες και τα εμπόδια, η προοπτική είναι ολοζώντανη. Για τους εξής τέσσερις λόγους:
· Έχει γίνει πολλή δουλειά από τους δύο ηγέτες και έχει σημειωθεί σημαντική σύγκλιση στα περισσότερα ζητήματα. Υπάρχει απόσταση σε ορισμένα κρίσιμα ζητήματα, αλλά ξέραμε ότι αυτά θα κλείσουν στα πλαίσια ενός τελικού πάρε-δώσε. Είμαστε κοντά σε αυτό.
· Το πολιτικό παρόν και μέλλον των δύο ηγετών, όχι η υστεροφημία που ολίγον τους ενδιαφέρει, είναι συνδεδεμένο με την επίτευξη συμφωνίας. Αν δεν υπάρξει συμφωνία θα υπάρξει ναυάγιο. Αν υπάρξει ναυάγιο, κι ενώ έχουμε φτάσει τόσο κοντά σε συμφωνία, κανένας από τους δύο δεν θα μπορεί να διαχειριστεί αποτελεσματικά τις πολιτικές και κοινωνικές αναταράξεις στη δική του κοινότητα. Αναστασιάδης και Ακιντζί το καταλαβαίνουν αυτό περισσότερο από ποτέ.
· Τα οφέλη για τις δύο κοινότητες σε περίπτωση συμφωνίας – σε επίπεδο οικονομίας, πολιτικής και κοινωνίας – είναι πολύ μεγαλύτερα από το ρίσκο και τους κινδύνους ενός οριστικού ναυαγίου. Το στάτους κβο απειλεί με δραματικό τρόπο την κοινοτική αυτονομία των Τουρκοκυπρίων, ενώ την ίδια στιγμή εμποδίζει τους Ελληνοκύπριους να αξιοποιήσουν ανεμπόδιστα το φυσικό πλούτο και τη γεωστρατηγική θέση του νησιού. Και αυτό το καταλαβαίνουν πάρα πολύ καλά οι δύο ηγέτες.
· Η διεθνής κοινότητα, ιδιαίτερα οι ΗΠΑ και η ΕΕ, επιθυμεί έντονα η Κύπρος να αποτελέσει ένα θετικό παράδειγμα στην ταραγμένη περιοχή της Μέσης Ανατολής. Για λόγους πολιτικούς αλλά και οικονομικούς. Τα οφέλη είναι προφανή και για την Τουρκία, που έχοντας διασφαλίσει την πολιτική ισότητα των Τουρκοκυπρίων στο πλαίσιο της Ομοσπονδίας, είναι έτοιμη να συνεργαστεί για μια τελική συμφωνία. Το ενδιαφέρον αυτό, ωστόσο, δεν πρόκειται να μεταφραστεί σε πακτωλό χρημάτων για να στηρίξουν ένα σχέδιο αποζημιώσεων περιουσιών.
Είναι λοιπόν μια συμφωνία τους επόμενους μήνες αναπόφευκτη; Είμαστε σε ένα δρόμο συμφωνημένης λύσης χωρίς επιστροφή; Όχι, κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Αυτό που είναι αναπόφευκτο είναι ότι αυτή η διαδικασία δεν μπορεί να τραβήξει περισσότερο από το τέλος του έτους. Είναι επίσης δεδομένο ότι για να διατηρήσει τη δυναμική της και να αποδώσει εντός του 2016 θα πρέπει στις αμέσως επόμενες συναντήσεις των ηγετών να κλείσουν κεφάλαια και να υπάρξουν εκτεταμένες συγκλίσεις στα μεγάλα ζητήματα. Ώστε, αμέσως μετά, να εισέλθει η διαπραγμάτευση στις διεθνείς πτυχές με τη συμμετοχή των εμπλεκόμενων δυνάμεων και της διεθνούς κοινότητας.
Τι μπορεί να πάει στραβά; Η μεγαλύτερη απειλή για τη διαδικασία και την επίτευξη συμφωνίας είναι η προχειρότητα, η επιπολαιότητα και ο παρορμητισμός της κυπριακής πολιτικής ηγεσίας. Αυτά αξιοποιούν με επιμέλεια όσοι προσεύχονται και επενδύουν σε ναυάγιο αυτής της προσπάθειας. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος είναι οι δύο ηγέτες, έχοντας φτάσει πολύ κοντά σε συνολική συμφωνία, να δειλιάσουν στην προοπτική ενός δημοψηφίσματος του οποίου η θετική απόληξη δεν είναι 100% σίγουρη. Αν οι ηγέτες αποδεχτούν ότι ένα μεγάλο μέρος των δύο κοινοτήτων θα είναι για διαφορετικούς λόγους αρνητικό, ό,τι και να περιλαμβάνει η συμφωνία, κι αν συμβιβαστούν με την ιδέα ότι είναι αναπόφευκτο, μαζί με τους πολλούς κρυβόμενους συνεργάτες τους, να «ματώσουν» στο δημόσιο διάλογο για να κερδίσουν την πλειοψηφία σε ένα δημοψήφισμα, τότε μια συνολική συμφωνία είναι πολύ πιθανή εντός του 2016. Αν υπάρξει συμφωνία ανάμεσα στους ηγέτες, αυτή θα επικυρωθεί, εν μέσω αντιδράσεων και ευρείας αρνητικής ψήφου, από την πλειοψηφία των δύο κοινοτήτων
