Η δημιουργία των Τεχνικών Επιτροπών αποφασίστηκε στο περιβόητο κείμενο της 8ης Ιουλίου 2006 από τους Παπαδόπουλο και Ταλάτ.
Τίποτε ωστόσο δεν προχώρησε και φτάσαμε στο Μάρτη του 2008 για να συγκροτηθούν μετά από συμφωνία Χριστόφια και Ταλάτ. Έκτοτε, η Τεχνική Επιτροπή Πολιτιστικής Κληρονομίας είναι με διαφορά η πιο δραστήρια, για να μην πούμε ότι είναι η μόνη πραγματικά δραστήρια.
Η Επιτροπή αυτή εργάζεται με βασικό όρο εντολής τη διάσωση των πολιτιστικών μνημείων. Τα μέλη της, Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι, μετέχουν υπό την προσωπική τους ιδιότητα. Δεν αντιπροσωπεύουν θεσμούς, δεν διαπραγματεύονται ούτε αποφασίζουν πάνω σε πολιτικά θέματα. Δεν λαμβάνουν οποιαδήποτε αμοιβή, ούτε έξοδα παραστάσεως, ούτε οδοιπορικά για τις συχνές μετακινήσεις τους στα πλαίσια του έργου τους. Για την ακρίβεια, πληρώνουν και από την τσέπη τους.
Η προσπάθεια της Επιτροπής για τη διάσωση των μνημείων κινείται μέσα από το ναρκοπέδιο του κυπριακού προβλήματος. Έχουμε όμως αποφασίσει ότι θέλουμε να εργαστούμε για τη διάσωση των μνημείων μας. Στη βάση αυτή, η Επιτροπή κλήθηκε να διαχειριστεί με δεξιοτεχνία τις κακοτοπιές του Κυπριακού. Μια από αυτές είναι οι αλλαγές στα τοπωνύμια που επιβλήθηκε στα κατεχόμενα μετά το 1974. Το 2013 η Βουλή της Κυπριακής Δημοκρατίας, «εν τη σοφία της», ψήφισε νόμο όπου κηρύσσεται ως ποινικό αδίκημα η αναφορά στα ονόματα των χωριών, όπως τα μετονόμασαν οι αρχές των κατεχομένων μετά το 1974. Σε κάθε περίπτωση, στο σκεπτικό του νομοθέτη δεν μπορεί να ήταν η παρεμπόδιση των έργων διάσωσης της πολιτιστικής κληρονομίας. Κάθε λογικός άνθρωπος κατανοεί πως τα τοπωνύμια δεν πρόκειται να αποκατασταθούν με νομοθεσία της Βουλής μας. Όπως δεν μπορούν με νομοθετικές πρωτοβουλίες να ανακτηθούν οι περιουσίες, να επιστρέψουν οι εκτοπισθέντες, να απομακρυνθούν τα κατοχικά στρατεύματα ή να συντηρηθούν τα μνημεία.
Η φόρμουλα που η Επιτροπή βρήκε για να υπερπηδήσει το εμπόδιο των τοπωνυμίων, ανάμεσα σε εκατοντάδες άλλα μικρά και μεγάλα εμπόδια, ήταν η διπλή ονομασία. Με τον τρόπο δηλαδή που και τα Ηνωμένα Έθνη τηρούσαν πρακτικά στις συναντήσεις. Έτσι, η Επιτροπή μπόρεσε να επικεντρωθεί στην ουσία του έργου της και κατάφερε με σκληρή δουλειά να συμβάλει στη διάσωση αριθμού γνωστών και λιγότερων γνωστών μνημείων. Έργο που χαίρει εκτίμησης εντός και εκτός Κύπρου. Η αναφορά και στις δυο ονομασίες ουσιαστικά συντηρεί τη μνήμη και των παραδοσιακών (ελληνικών) τοπωνυμίων. Οι Τουρκοκύπριοι υποχρεώνονται έτσι να χρησιμοποιούν όχι μόνο τη δική τους ονοματολογία, αλλά και την παραδοσιακή (ελληνική), πράγμα που δε θα συνέβαινε αν δεν υπήρχε συνεργασία για τα μνημεία.
Η ενορχηστρωμένη προσπάθεια των τελευταίων ημερών να ποινικοποιηθεί το έργο της Επιτροπής είναι μέρος της γενικότερης πολιτικής διένεξης στο εσωτερικό αναφορικά με το Κυπριακό και τη λύση του. Οι ίδιοι κύκλοι που εναντιώνονται στη λύση ομοσπονδίας, με κάθε ευκαιρία και αφορμή υποσκάπτουν κάθε προσπάθεια που γίνεται για ειρηνική αποκατάσταση των συνεπειών του διαχωρισμού, της διαίρεσης και της φθοράς του χρόνου. Είναι οι ίδιοι που ενοχοποιούν τη μετάβαση ανθρώπων και συνόλων στα κατεχόμενα, που απαξιώνουν την προσέγγιση των δύο κοινοτήτων, που λοιδορούν οτιδήποτε δεν συνάδει με τη «στρατηγική» τους: να κρυβόμαστε στο μικρόκοσμό μας, να αδιαφορούμε για τις συνέπειες του χρόνου στα κατεχόμενα και να εξαντλούμαστε σε ρητορείες κατά της Τουρκία και της κατοχής για εσωτερική κατανάλωση. Είναι οι ίδιοι που πολέμησαν με λύσσα τη λειτουργία του γυμνασίου στο Ριζοκάρπασο, την επαναλειτουργία του Αγίου Μάμα στη Μόρφου, την αναστήλωση του Απ. Ανδρέα κ.ά.
Από τους «εργολάβους» της διατήρησης του στάτους κβο αυτές οι συμπεριφορές είναι πλέον προβλεπτές και αναμενόμενες. Καθώς οι συνομιλίες, μετά και την εντατικοποίηση, κορυφώνονται, η επιχείρηση δημιουργίας κλίματος παροξυσμού θα ενταθεί. Η μεγάλη πλειοψηφία του λαού μας, που δεν βρίσκεται στα άκρα, με επικεφαλής την ηγεσία του, οφείλει να αντιμετωπίσει με ψυχραιμία αλλά και αποφασιστικότητα αφενός τις προκλήσεις των φωνασκούντων, αφετέρου την μεγάλη πρόκληση για λύση και επανένωση. Μια τεχνική επιτροπή για τη βλακεία θα ήταν πάντως χρήσιμη, σε κάθε περίπτωση.
ΥΓ: Τι απέγινε τελικά η υπόθεση με την Αγλαγγιά και τα Λακκιά;
Γράφει: Βασίλης Πρωτοπαπάς
