Πριν από αρκετούς μήνες ο ΓΓ του ΟΗΕ είχε εξαγγείλει Οδικό Χάρτη, με στόχο να επιτύχει την επανέναρξη ουσιαστικών διαπραγματεύσεων. Αυτός ο Χάρτης περιλάμβανε την πραγματοποίηση μιας τριμερούς συνάντησης (Γκουτιέρες, Αναστασιάδης, Ακιντζί) και μιας άτυπης πενταμερούς με τις εγγυήτριες δυνάμεις.
Επιδίωξη του ΓΓ του ΟΗΕ ήταν μέσα από αυτές τις συναντήσεις να φέρει μαζί όλα τα εμπλεκόμενα μέρη, να επιτύχει συμφωνία στους Όρους Αναφοράς και να αποφασιστεί η διαδικασία που θα ακολουθηθεί.
Οι εξελίξεις δεν επέτρεψαν στον ηγέτη του Διεθνούς Οργανισμού να υλοποιήσει τους στόχους του. Η προκλητική συμπεριφορά της Τουρκίας και τα νέα σοβαρά τετελεσμένα που προκάλεσε στην περίοδο του παρατεταμένου αδιεξόδου, οι εκατέρωθεν υπαναχωρήσεις από επιτευχθείσες συγκλίσεις, το παιγνίδι επίρριψης ευθυνών μεταξύ των δύο πλευρών και οι επικείμενες «εκλογές» στα κατεχόμενα, δεν άφησαν περιθώριο επιτυχίας στον ΓΓ. Υπό τις περιστάσεις ο κ. Γκουτιέρες αποφάσισε να δώσει ακόμα λίγο χρόνο στη διαδικασία συντηρώντας την προοπτική της επανέναρξης των διαπραγματεύσεων. Μετέτρεψε την Τριμερή σε συνάντηση επιβεβαίωσης της προ πολλού συμφωνημένης βάσης διαπραγμάτευσης και λύσης του Κυπριακού που τόσο πολύ ταλαιπωρήθηκε τα τελευταία δυόμιση χρόνια.
Πρώτα απ’ όλα ο ΓΓ του ΟΗΕ επιβεβαίωσε ότι οι διαπραγματεύσεις θα συνεχιστούν από το σημείο που διακόπηκαν στο Κρανς Μοντανά. Παράλληλα, ευθαρσώς καθόρισε τις παραμέτρους των Όρων Αναφοράς: Η Κοινή Διακήρυξη του Φεβρουαρίου 2014, οι επιτευχθείσες συγκλίσεις και το Πλαίσιό του έτσι όπως δόθηκε στις δύο πλευρές στις 30 Ιουνίου στο Κρανς Μοντανά. Στόχος, δήλωσε ο ΓΓ, είναι να συμφωνηθούν οι Όροι Αναφοράς, οι οποίοι είναι το «εναρκτήριο σημείο συναίνεσης για διαπραγματεύσεις… στοχοπροσηλωμένες σε αποτέλεσμα». Δεσμεύτηκε, ο κ. Γκουτιέρες, να διερευνήσει με όλους τους εμπλεκόμενους τη σύγκληση της άτυπης Πενταμερούς Διάσκεψης.
Ο ΓΓ ευθαρσώς επιβεβαίωσε τη βάση λύσης. Αυτή είναι η δικοινοτική, διζωνική ομοσπονδία με πολιτική ισότητα, όπως περιγράφεται στα σχετικά ψηφίσματα του ΟΗΕ και ειδικά το Ψήφισμα 716 (παράγραφος 4). Αυτό το Ψήφισμα καθορίζει ότι:
α) Η πολιτική ισότητα δεν σημαίνει αριθμητική ισότητα και ίση συμμετοχή σε όλα τα ομοσπονδιακά όργανα. Επομένως, σε κάποια από αυτά θα υπάρχει ίση συμμετοχή.
β) Οι δύο κοινότητες θα έχουν αποτελεσματική συμμετοχή στη λήψη αποφάσεων.
γ) Καμία εκ των δύο κοινοτήτων δεν θα επιβάλλει την άποψή της επί της άλλης.
δ) Οι δύο ομόσπονδες πολιτείες θα είναι ίσες και θα έχουν ταυτόσημες εξουσίες και λειτουργίες.
Δεν είναι τυχαία που ο ΓΓ αποφάσισε να γίνει πιο συγκεκριμένος με την πολιτική ισότητα. Ενώ αυτό το θέμα ήταν ουσιαστικά συμφωνημένο -γεγονός που το επισημαίνει στην έκθεσή του προς το Συμβούλιο Ασφαλείας μετά το ναυάγιο του Κρανς Μοντανά- οι υπαναχωρήσεις και των δύο πλευρών το κατέστησαν αγκάθι για την όλη διαπραγμάτευση. Άλλη οδός δεν υπάρχει πέραν της επιστροφής και των δύο πλευρών σ’ αυτά που είχαν συμφωνήσει στο θέμα.
Στη Δήλωσή του ο κ. Γκουτιέρες επανέλαβε ότι αυτή τη φορά η Πενταμερής Διάσκεψη θα πρέπει να είναι διαφορετική. Δεν θέλει η Πενταμερής να αποτύχει. Είναι γι’ αυτό που συνεχώς επαναλαμβάνει ότι οι διαπραγματεύσεις θα πρέπει να γίνουν με την «αίσθηση του κατεπείγοντος» και ότι η επίτευξη λύσης πρέπει να είναι «εντός προβλεπτού ορίζοντα». Αυτές οι διατυπώσεις αποτελούν επανάληψη με άλλα λόγια του γνωστού ότι «οι συνομιλίες αορίστου χρόνου ανήκουν στο παρελθόν», που ο ΓΓ έγραψε σε μια από τις πρόσφατες Εκθέσεις του.
Είναι φανερό ότι ο Διεθνής Οργανισμός προβληματίζεται για τη μακρόχρονη εκκρεμότητα στο Κυπριακό και γι’ αυτό επισημαίνει ότι η υφιστάμενη κατάσταση δεν είναι βιώσιμη. Το status quo είναι μια διολισθαίνουσα κατάσταση προς το χειρότερο και νέοι κίνδυνοι συνεχώς δημιουργούνται. Οι συνεχιζόμενες και εντεινόμενες τουρκικές προκλήσεις στην κυπριακή ΑΟΖ, με τις μεθοδεύσεις για άνοιγμα των Βαρωσίων και τις προκλήσεις στη νεκρή ζώνη, πρέπει να έχουν πείσει κάθε λογικό άνθρωπο ότι χωρίς λύση θα βρίσκουμε την Τουρκία συνεχώς απέναντί μας. Τη γεωγραφία δεν μπορούμε να την αλλάξουμε. Αυτό που πρέπει να βελτιώσουμε είναι τις συνθήκες της γειτνίασης κι αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο με τη λύση του Κυπριακού, η οποία θα απελευθερώνει και θα επανενώνει τον τόπο και το λαό.
Συμπερασματικά: ο ΓΓ του ΟΗΕ έδωσε ακόμα μια ανάσα στη διαδικασία. Αυτή πρέπει να αξιοποιηθεί από τις δύο πλευρές. Πρωτίστως, θα πρέπει να τερματίσουν το παιγνίδι επίρριψης ευθυνών, να μην επανανοίγουν συγκλίσεις και να μην θέτουν όρους εκτός Πλαισίου του ΓΓ. Ταυτόχρονα, θα πρέπει να λειτουργήσουν υποστηρικτικά προς την κοινωνία των πολιτών, για προώθηση της αναγκαιότητας για λύση.
