Έως τώρα είχα την εντύπωση πως έκανα τα πάντα όπως έπρεπε. Όντας νεα, γυναίκα, ευρωπαία σύντομα με τρία πτυχία, σχεδόν τρεις γλώσσες και άρθρα σε επιστημονικά περιοδικά υπολόγιζα πως θα μπορούσα να βρω δουλειά με εισόδημα ίσο με οποιουδήποτε άλλου Ευρωπαίου πολίτη στην ΕΕ με τα ίδια προσόντα.
Αυτή ήταν και μία από της υποσχέσεις του Ευρωπαϊκού ονείρου για το οποίο γράφαμε εκθέσεις στο Γυμνάσιο και στο Λύκειο συναγωνιζόμενοι ο ένας με τον άλλο για το ποιός θα καταφέρει να εκφράσει επαρκώς τα Ευρωπαϊκά ιδανικά.
Μεταξύ τους ιδιαίτερο βάρος είχαν πάντα αξίες όπως η ειρήνη, η αλληλεγγύη, η παιδεία, η καινοτομία και η συμπόρευση των λαών της ΕΕ. Ταυτόχρονα, μας μάθαιναν και μας υπογράμμιζαν το κόστος της εξαθλίωσης που η διχόνοια και ο κατακερματισμός φέρνουν.
***
Ευρώπη του 2013, Κύπρος (Ελλάδα, Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία κ.τ.λ.).
Τα όνειρα για ίσους μισθούς γυναικών και ανδρών αποδεικνύονται απατηλά ειδικά στη Κύπρο όπου βλέπουμε σταθερά τη μεγαλύτερη απόκλιση των αμοιβών ανδρών και γυναικών στην ΕΕ.
Η διχόνοια δεν έχει εξαφανιστεί, αντιθέτως βρίσκετε παντού: στις σχέσεις μεταξύ των Ελληνοκυπρίων, μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, στις σχέσεις Κυπρίων και Γερμανών, στις σχέσεις Κυπρίων και μεταναστών κ.ο.κ. Η αλληλεγγύη ευτυχώς υπάρχει ακόμα αλλά δυστυχώς δρα σε εθνικιστικά πλέον πλαίσια με πολλούς να απαιτούν τα κοινωνικά παντοπωλεία των δήμων να βοηθούν μόνο Ελληνοκύπριους...
Παράλληλα η ανεργία μεταξύ των νέων έχει εκτοξευθεί στα ύψη. Δουλειά στη χώρα μου ξέρω πως δεν θα βρω, έτσι ψάχνω αλλού.
***
Ευρώπη του 2013, Ηνωμένο Βασίλειο.
Σε μάθημα στο Πανεπιστήμιο στο οποίο φοιτώ και ενίοτε διδάσκω, οι δευτεροετείς φοιτητές Πολιτικών Επιστημών σε συζήτηση με θέμα το μέλλον της ΕΕ στο διεθνές πλαίσιο εκφράζουν μια τελείως αδιάφορη έως και εχθρική αντιμετώπιση προς τους λαούς του Νότου. Η στάση τους είναι χαρακτηριστική της μεγάλης πλειοψηφίας της κοινωνίας τους.
Παράλληλα όμως αξίζει να σημειωθεί πως πολλοί φοιτητές διδακτορικού και καθηγητές έχουν πολλάκις εκφράσει την ανησυχία τους για τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζονται οι χώρες του Νότου. Σε αυτές τις συζητήσεις δεν έχουμε φτάσει ποτέ σε κάποια μορφής ‘λύσης’, μόνο σε περισσότερους προβληματισμούς.
***
Αμερική 1835-1840 / Ευρωπαϊκή Ένωση 2013.
Το 1835 και 1840 εκδόθηκε σε δύο τόμους το βιβλίο του Alexis De Tocqueville «Η Δημοκρατία στην Αμερική» . Εκεί ο σημαντικός Γάλλος ιστορικός προέβλεπε ότι σύντομα οι άνθρωποι, θα υπάρχουν ο καθένας για τον εαυτό του (σελ.374) αγαπώντας το κέρδος, την καριέρα, με μόνη επιθυμία τα πλούτη, τα υλικά αγαθά και την εύκολη ζωή (σελ.378).
Αυτοί οι άνθρωποι, έγραψε, δεν θα ενδιαφέρονται για την καταπάτηση των ελευθεριών των «άλλων» και τελικά θα καταλήξουν οι ίδιοι να ζουν σε ένα καινούριο, ήπιο, δεσποτικό καθεστώς (σελ.374) στο οποίο μπορεί να υπάρχει ισότητα αλλά είναι ανελεύθερο και δημιουργεί «αποβλακωμένους’ πολίτες» (σε.376).
Η ελευθερία, η αλληλεγγύη και η αδελφοσύνη δεν έχουν θέση σε ένα τέτοιο καθεστώς.
Το σενάριο φαίνεται γνωστό αφού φωτογραφίζει τέλεια την Ευρωπαϊκή Ένωση του 2013 και την κατάντια του Ευρωπαϊκού ονείρου, όπου τα πολιτικά, εργασιακά και κοινωνικά δικαιώματα των «άλλων» Ευρωπαίων του Ευρωπαϊκού Νότου καταπατούνται ενώ οι «έχοντες και κατέχοντες» μειδιούν απέναντι στο θέαμα.
***
Τώρα για πού;
Ο Γιώργος Πήττας γράφει πως παρά την κατάντια της ΕΕ δεν μπορεί να δει κάτι άλλο πέραν του ‘αγώνα για την επαναφορά της Ευρώπης στις θεμελιακές της αξίες και στην γενναία Ομοσπονδιακή της μετεξέλιξη , μια μετεξέλιξη που θα γεννήσει μία τεράστια υπερεθνική κοινωνία Πολιτών.’
Μοιράζομαι το συναίσθημα αλλά δυστυχώς νομίζω πως θα παραμείνει όνειρο βάσει των δεδομένων, της συγκεντρωτικής λογικής της ‘δύναμης’ και της ιστορίας, που μας διδάσκει πως οι ουσιαστικές αλλαγές έρχονται από πάνω, είτε προωθημένες από τους κυβερνώντες ή άλλες ελίτ (πχ Γαλλική επανάσταση), είτε από κόμματα εμπροσθοφυλακής που τελικά καμία σχέση δεν έχουν με τους πολίτες (πχ. Ρωσική επανάσταση).
Παράλληλα είναι φανερό πως στην περίπτωση της Κύπρου, φυγή από την ΕΕ θα ήταν καταστροφική.
Έτσι ‘Μένουμε Ευρώπη’ αλλά στην Ευρώπη ενός ατέλειωτου εφιάλτη για τους νέους του Νότου που συνεχίζουν να ψάχνουν, «με το φανάρι» το όνειρο που τους υποσχέθηκαν.
Πηγές
De Tocqueville, Alexis, ‘Tocqueville’s Prophesy Centralisation, Equality and the Problem of Liberty’, in John Stoner and Stephen Mennel (eds.) De Tocqueville On Democracy, Revolution and Society (London: The University of Chicago Press, 1980), pp.348-79
Γράφει: Σοφία Δίγγλη
