Παρακολουθώ με ενδιαφέρον τις συζητήσεις για την οικονομία, τόσο εδώ, όσο και στην Ελλάδα. Όχι από μαζοχισμό στα της Κύπρου, ούτε από συμπάθεια στα της Ελλάδας,
ακόμα και αν υπάρχει μαζοχισμός και συμπάθεια δεν είναι αυτά τα κίνητρα.
Μάλλον αυτό που με ωθεί στο να θυσιάζω τους "εξωγήινους της αρχαιότητας" στο history channel είναι η θέλησή μου να καταλάβω.Να καταλάβω ποιο θα είναι το αποτέλεσμα αυτής της καινοφανούς ζύμωσης, αλλά κυρίως, να καταλάβω την επιθυμία μιας κοινωνίας.
Στο τέλος της βραδιάς, με τύψεις που δεν έμαθα τι στον κόρακα θέλανε οι εξωγήινοι στο Περού, προσπαθώ να αντλήσω διδάγματα ως προς τα διλήμματα. Τωρινά διλήμματα, και πιθανώς μελλοντικά.
Συνειδητοποιώ ότι η εποχή των αφηρημένων επιλογών έχει περάσει. Για την ώρα τουλάχιστον. Πλέον όλα καταλήγουν στο πως θα ζούμε την επόμενη μέρα. Αν θα έχει δουλειά ο νέος, αν θα έχει μισθό και τι μισθό, αν θα έχουμε νοσοκομεία, σχολεία και συντάξεις.
Την λέξη λιτότητα την έμαθα μικρός ακούγοντας ελλαδικές ειδήσεις από το ραδιόφωνο. Αν και πολλοί ζούσαμε και εδώ σε μια μόνιμη λιτότητα, εντούτοις ως λέξη μας ακουγόταν αφηρημένη. Σε εμάς η λέξη ήταν κατοχή, και το μόνιμο φετίχ η απελευθέρωση. Τώρα όχι πια. Σε εποχές που ακούγαμε στις ειδήσεις για τα εκατομμύρια κέρδη των κυπριακών τραπεζών, χαιρόμασταν ακόμα και στο Καϊμακλί. Και όλοι ξέραμε στις γειτονιές εκείνες πως τα κέρδη αυτά δεν θα τα αγγίζαμε ποτέ. Οι οικογένειες μας έλπιζαν μόνο για δάνεια από τις τράπεζες, κυρίως για να μας ζήσουν και κάποτε για να μας σπουδάσουν.
Είναι αλήθεια επίσης ότι πολλοί συμπατριώτες μου μεταμφίεσαν για αρκετό καιρό την φτώχια από την οποία προήλθαν σε μια κακόγουστη αρχοντοχωριάτικη εικόνα. Αυτήν έβλεπαν πολλοί φίλοι από την Ελλάδα κυρίως, και δικαίως μειδιούσαν μπροστά σε αυτό. Δικαίως ως προς την παρατήρηση, αδίκως ως προς την γενίκευση. Καλώς ή κακώς, οι συνοικισμοί ήταν πάντα κρυμμένοι πίσω από τους κακόγουστους κίονες, οι εργατικές γειτονιές των πόλεων επίσης δεν ασκούσαν σημαντική επιρροή στο γενικό σχήμα. Η Κύπρος των τραπεζών και του αρχοντοχωριατισμού ήταν δυστυχώς το κυρίαρχο σχήμα.
Και πολλοί Κύπριοι πίστεψαν σε αυτό. Όχι μόνο υιοθετώντας το, αλλά χειρότερα εσωτερικεύοντας το.
Η χώρα όμως δεν ήταν μόνο αυτό. Στο νησί εξακολουθούσαν να υπάρχουν φτωχικές γειτονιές, συνοικισμοί, και κόσμος που εργαζόταν για ένα μισθό.
Δεν υπήρχαν άστεγοι, υπήρχαν όμως και υπάρχουν πολλές φτωχιές οικογένειες. Εργαζόμενοι που τους εκμεταλλεύονταν τα αφεντικά, πολύτεκνοι που δεν τα έβγαζαν πέρα παρά μόνο με δανεικά, γενικώς μια φυσιολογική χώρα με προνομιούχους αλλά και με περιθώριο. Αυτό το περιθώριο εμείς δεν το παραδεχόμασταν, οι επισκέπτες το αγνοούσαν, και ως κοινωνία μας ενοχλούσε ακόμα και να το συζητάμε.
Πρόσφατα έμαθα από ένα θείο μου οικοδόμο, ότι στην οικοδομή προστάτευσαν τις δουλειές τους δεχόμενοι όλοι να αμείβονται ακριβώς το ίδιο. Είτε νέος στην οικοδομή, είτε είκοσι χρόνια σε αυτή, καμιά διαφορά. Στην αρχή ενοχλήθηκα. Μα δεν είναι άδικο αυτό; ρώτησα αφελώς. Καλύτερα να καταπιείς μιαν αδικία παρά να βρεθείς χωρίς δουλειά στα πενήντα-φεύγα σου, ήταν η κυνική και αφοπλιστική απάντηση. Έτσι, και νέοι συνεχίζουν να βρίσκουν δουλειά στην οικοδομή, και οι παλαιότεροι δεν απολύονται γιατί δήθεν κοστίζουν. Από την οικοδομή φεύγει πλέον ο κακός οικοδόμος, όχι ο ακριβός.
Σήμερα αυτός ο διάλογος είναι τόσο επίκαιρος όσο ποτέ. Από τη μια οι συνεχείς πιέσεις σε μεγάλες ομάδες εργαζόμενων και από την άλλη ο φόβος της ανεργίας. Οι τράπεζες να έχουν χάσει λίγη από την αίγλη τους αλλά να διατηρούν την βεβαιότητα του μεγαλείου τους. Και η κοινωνία σε μια κατάσταση αμηχανίας. Από τη μια η οργή για την ανευθυνότητα των τραπεζιτών, ενίοτε και χαιρέκακα χαμόγελα για την απότομη επιστροφή τους από τον πλανήτη Πλούτο, αλλά τελικώς πάντα και ανησυχία γνωρίζοντας ότι η καταστροφή τους σημαίνει καταστροφή όλων μας.
Ποια η χρησιμότητα αυτών των αράδων; Ίσως καμία. Από την άλλη όμως σκέφτομαι ότι πρέπει να επαναπροσδιορίσουμε πολλά πράγματα. Την κοινωνία, και ποιες οι προταιρεότητές της, τους εαυτούς μας μέσα σε αυτήν και τις συναλλαγές μας, για τις ψυχολογικές και κοινωνικές μας συναλλαγές μιλάω, οι άλλες έπονται.
Σκέφτομαι τελικώς, ότι αυτή η περίοδος (έχω σιχαθεί την λέξη κρίση) είναι και μια δοκιμασία για πολλά πράγματα. Μα κυρίως, μια δοκιμασία που μέσα από αυτήν θα βγούμε καταρρίπτοντας πολλές πλάνες και ακυρώνοντας πολλές μέχρι τώρα σταθερές. Οικοδόμοι όπως ο δικός μου θείος έχουν πάντως δουλειά γιατί στην ουσία έπραξαν κάτι απλό, έστω και με δόση αδικίας προς τους εαυτούς τους. Και δεν υποστηρίζω την μετριοκρατία, για να μην παρεξηγηθώ. Υποστηρίζω όμως μια αίσθηση συλλογικότητας που χάσαμε στον δρόμο προς την ατομική μας επιτυχία. Οι οικοδόμοι, έπραξαν κάτι που μας λείπει στους περισσότερους. Κοίταξαν το εγώ μέσα από το εμείς.
Αναρωτιέμαι πόσοι επιστήμονες σαν και του λόγου μου, θα είχαμε ποτέ την ευφυΐα να πράξουμε κάτι ανάλογο.
Μπα.
Γράφει: Παναγιώτης Σταυρινίδης
