Ανοικτή Επιστολή προς τον Υπουργό Παιδείας για το Νέο Σχέδιο Διορισμών. Των Μιχάλη Αλεξόπουλου και Ανδρέα Θεοδώρου

20+1 βασανιστικά ερωτήματα!

Αξιότιμε κύριε Υπουργέ,

Έχουν κατατεθεί δημόσια και κατ’ επανάληψη έντονοι προβληματισμοί και διαφωνίες, ως προς τη φιλοσοφία του Νέου Σχεδίου Διορισμών, αλλά και της διαδικασίας που το Υπουργείο ακολουθούσε μέχρι και την ψήφισή του από τη Βουλή, το καλοκαίρι του 2015 και τον Ιούνη του 2017. Εξάλλου, σας είχε αποσταλεί σχετική επιστολή από την Α.Κί.ΔΑ στην οποία κατατίθεντο συγκεκριμένα ερωτήματα για τα οποία ζητούνταν ξεκάθαρες απαντήσεις. Η επιστολή αυτή είχε κοινοποιηθεί στις 16 Απριλίου, 2015[1], αρκετούς μήνες πριν το σχέδιο οδηγηθεί στη Βουλή. Τα ερωτήματα παρέμειναν αναπάντητα μέχρι και σήμερα. Με λύπη επίσης, παρατηρούμε πως αγνοήθηκαν τα πλείστα από αυτά, αφού το Νέο Σύστημα Διορισμών, παραμένει προβληματικό, νομικά τρύπιο και με μαθηματική ακρίβεια θα προκαλέσει τεράστιες αναταραχές στη Δημόσια Εκπαίδευση το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα.

Αναγκαζόμαστε να επανέλθουμε με συγκεκριμένους προβληματισμούς, με την ελπίδα πως θα δώσετε σαφείς απαντήσεις, τόσο στους εκπαιδευτικούς αλλά και την κοινωνία. Ως πολιτικός προϊστάμενος της Παιδείας, οφείλετε να αποσαφηνίσετε τα ακόλουθα, με ξεκάθαρο τρόπο:

1. Ποιος ο μέσος όρος ηλικίας των συμβασιούχων και αντικαταστατών που εργάζονται στη Δημοτική, Προδημοτική και Ειδική εκπαίδευση;
2. Πόσοι από τους συμβασιούχους και αντικαταστάτες είναι άριστοι ως προς το βαθμό του τίτλου σπουδών τους και πόσοι είναι κάτοχοι μεταπτυχιακού ή διδακτορικού τίτλου;
3. Πώς εντοπίζουν οι εξετάσεις τους καταλληλότερους εκπαιδευτικούς; Υπάρχει κάποια επιστημονική έρευνα που να διασυνδέει την αποτελεσματικότητα με την επιτυχία σε εξετάσεις;  
4. Πώς μπορούμε να είμαστε βέβαιοι πως οι εξετάσεις θα είναι αδιάβλητες τη στιγμή που έχουμε μαρτυρήσει περιπτώσεις στο παρελθόν, όπου θέματα διέρρευσαν ή επιλέγηκαν με συγκεκριμένο τρόπο που να εξυπηρετούν συγκεκριμένα άτομα ή ομάδες;
5. Η ανακοίνωση της εξεταστέας ύλης έχει γίνει το Δεκέμβρη του 2016[2]. Η ύλη περιλαμβάνει υπό διαμόρφωση σχολικά εγχειρίδια (μαθηματικά Δημοτικής Εκπαίδευσης), τους ημιτελείς και υπό αναθεώρηση δείκτες επιτυχίας και επάρκειας (Δημοτική Εκπαίδευση), Νέα Αναλυτικά Προγράμματα που δημοσιεύτηκαν και δεν δοκιμάστηκαν (Προδημοτική εκπαίδευση) και ασαφείς τίτλους και νομοθεσίες (Ειδική Εκπαίδευση). Θεωρείτε τα προαναφερθέντα ως επιστημονικά, έγκυρα και βασισμένα σε κάποια στρατηγική;
6. Είχε αναφερθεί πριν τρεις σχεδόν μήνες πως θα δουν το φως της δημοσιότητας δείγματα εξεταστικών δοκιμίων[3]. Βρισκόμαστε ελάχιστους μήνες πριν την εφαρμογή του Σχεδίου. Μήπως βρίσκεστε εκτός χρονοδιαγραμμάτων;
7. Πόσες είναι οι διαθέσιμες θέσεις τα επόμενα χρόνια που να δικαιολογούν την εφαρμογή ενός νέου Συστήματος Διορισμών; Είναι ορθή οικονομική πολιτική εκ μέρους της Κυβέρνησης, να δημιουργεί ψεύτικες ελπίδες σε χιλιάδες αποφοίτους σχολείων Μέσης Εκπαίδευσης για δήθεν δυνατότητα διορισμού, όταν τα αριθμητικά δεδομένα αφυπηρετήσεων δηλώνουν ελάχιστες θέσεις για τα επόμενα δέκα χρόνια; Ο απλός οικογενειάρχης θα επενδύσει δεκάδες χιλιάδες ευρώ σε ένα τομέα που είναι κορεσμένος χωρίς να έχει ελπίδα εργοδότησης; Δεν θεωρείται εξαπάτηση του κόσμου και οικονομικό σκάνδαλο αυτό;
8. Οι άριστοι μαθητές μας, θα επιλέξουν να σπουδάσουν για τέσσερα χρόνια, να αποκτήσουν μεταπτυχιακό τίτλο, να παρακολουθήσουν φροντιστήρια για να μεγιστοποιήσουν τον βαθμό τους στην εξέταση, να εργαστούν για σειρά ετών σε ιδιωτικά σχολεία (αν φανούν τυχεροί και βρουν μια θέση) για απόκτηση προϋπηρεσίας, για να έχουν ελάχιστες πιθανότητες διορισμού, και αυτό κάθε δύο χρόνια;
9. Θεωρείται αντικειμενικό και αξιοκρατικό κριτήριο, ο βαθμός τετραετούς  τίτλου σπουδών να μοριοδοτείται στο Νέο Σύστημα μέχρι 8 μονάδες αν κάποιος αποφοίτησε με άριστα, ενώ οι εξετάσεις δεξιοτήτων, γλώσσας και γνωστικού αντικειμένου να λαμβάνουν 50 μονάδες; Δεν καταργείται ουσιαστικά η βαρύτητα ενός ακαδημαϊκού τίτλου σπουδών, που αποκτήθηκε σε τέσσερα χρόνια, σε σειρά μαθημάτων, με διάφορες και πολυεπίπεδες αξιολογήσεις; Το πτυχίο δεν καταντά απλά το εισιτήριο για τις εξετάσεις και τίποτα άλλο;
10. Η εξέταση για τη γνώση της ελληνικής γλώσσας δεν μπορούσε να διεξάγεται ΠΡΙΝ την αποδοχή κάποιου μαθητή σε ένα δημόσιο ή ιδιωτικό πανεπιστήμιο; Στο κάτω κάτω οι εισαγωγικές εξετάσεις των τελειόφοιτων του λυκειακού κύκλου δεν καταδεικνύουν αν κάποιος κατέχει ή όχι τη γλώσσα; Γιατί να επιτρέπεται στα ιδιωτικά και δημόσια Πανεπιστήμια να δέχονται φοιτητές μη επιθυμητού επιπέδου και μετά το κράτος να πρέπει να ελέγξει ποιοι κατέχουν τη γλώσσα και ποιοι όχι;
11. Όσα περισσότερα άτομα είναι εγγεγραμμένα στους καταλόγους, τόσο περισσότερους άνεργους εκπαιδευτικούς έχουμε. Καταργείται ο κατάλογος διοριστέων για να δημιουργηθεί απλά ένας νέος κατάλογος, με διαφορετικά κριτήρια. Παρουσιάζεται επίσης ως κάτι καινοτόμο με μοναδικό στόχο να δημιουργήσει εντυπώσεις, για να αυξηθούν οι υποψήφιοι που θα δηλώσουν ενδιαφέρον. Τελικά το ΝΣΔΕ αμβλύνει ή διογκώνει το πρόβλημα;
12. Μια από τις θεμελιώδεις αρχές της εκπαιδευτικής ηγεσίας και διοίκησης είναι ότι ο εργαζόμενος οδηγείται σε αυξημένη παραγωγικότητα εάν νιώθει ότι ο προϊστάμενος του ενδιαφέρεται για το άτομό του, για τα προβλήματα που αντιμετωπίζει, εξασφαλίζει καλές συνθήκες εργασίας, ενδιαφέρεται για την ευημερία του και αναγνωρίζει την προσφορά του στον οργανισμό. Επιπλέον, υπάρχει άμεση αλληλεπίδραση της αποτελεσματικότητας με την επάρκεια του εκπαιδευτικού, δηλαδή τα συναισθήματά του, την ικανοποίηση των κινήτρων του μέσα από την επιδίωξη των στόχων της υπηρεσίας (Θεοφιλίδης, 2012)[4]. Το άγχος και η αβεβαιότητα που θα διακατέχει μία μεγάλη μερίδα εκπαιδευτικών που θα κληθούν να συμμετάσχουν στη νέα διαδικασία, θα επηρεάσει άμεσα την ποιότητα της παρεχόμενης εκπαίδευσης ή όχι; Αποτελεί πραγματικότητα πως οι εκπαιδευτικοί θα βρίσκονται κάτω από συνεχή πίεση απόκτησης μεταπτυχιακών τίτλων και επιτυχίας σε γραπτές εξετάσεις;
13. Αληθεύει πως με το νέο Σχέδιο Διορισμού, ένα μεγάλο ποσοστό των εκπαιδευτικών θα είναι μίας χρήσης και θα διορίζονται με σύμβαση για δύο χρόνια και μετά θα αντικαθιστούνται από άλλους εκπαιδευτικούς, εις βάρος της Παιδείας των παιδιών;
14. Με βάση το υφιστάμενο σχέδιο αξιολόγησης μπορεί το ΥΠΠ να αξιολογήσει και να απομακρύνει από την εκπαίδευση άτομα που δεν είναι ικανοί ως προς την παιδαγωγική τους επάρκεια; Πού στηρίζεται ο ισχυρισμός σας σε σειρά δημόσιων τοποθετήσεών σας για μη επάρκεια των υφιστάμενων μη μόνιμων εκπαιδευτικών  ή πρόσληψη των ικανοτέρων, υπονοώντας πως θα αντικατασταθούν οι ακατάλληλοι;
15. Ισχύει η δήλωσή σας πως: “μέχρι πρόσφατα εντάσσονταν στο σύστημα κυρίως οι απόφοιτοι του Πανεπιστημίου Κύπρου, που ήταν στην πλειονότητά τους άριστοι, αφού οι θέσεις που δίνονταν από το Πανεπιστήμιο ήταν περιορισμένες και, λόγω του ότι οδηγούσαν με σιγουριά στην εργοδότηση, πολύ ανταγωνιστικές. Με την αλλαγή των δεδομένων, σταδιακά, εκτός από τους άριστους αποφοίτους κυπριακών και ξένων πανεπιστημίων, εντάσσονται χωρίς καμία απολύτως διάκριση στο εκπαιδευτικό μας σύστημα μέτριοι ή και αδύνατοι απόφοιτοι”; Ποιοι είναι αυτοί; Από ποια Πανεπιστήμια αποφοιτούν και από πότε παρατηρείται κάτι τέτοιο;
16. Η Πολιτεία αρνείται να προχωρήσει στη ρύθμιση του θέματος των εκπαιδευτικών με 30μηνη προϋπηρεσία και ουσιαστικά να σεβαστεί δικαστικές αποφάσεις και το Ευρωπαϊκό Δίκαιο. Δεν καταπατούνται εργασιακά δικαιώματα, ατόμων που σήμερα βρίσκονται στα σχολεία και στηρίζουν τους μαθητές, διδάσκουν και δίνουν το «είναι» τους; Εξάλλου, οι νομικές γνωματεύσεις του Υπουργείου Παιδείας, από το 2015 μέχρι σήμερα, με ευκολία άλλαζαν και αλληλοσυγκρούονταν. Δεν σας προβληματίζει το γεγονός ή δεν εγείρονται θέματα αξιοπιστίας ή εγκυρότητας, τόσο της νομικής υπηρεσίας όσο και του Υπουργείου που προΐσταστε; Έχετε ήδη αυτοαναιρεθεί για τοποθετήσεις σας που δεν αναγνώριζαν την 30μηνη υπηρεσία;
17. Αντιλαμβάνεστε πως αγνοώντας νομοθεσίες (30μηνο) και έγκυρα νομικά επιχειρήματα, το κράτος θα παρασυρθεί σε νομικές διαμάχες για τις επόμενες δεκαετίες, οι οποίες θα κοστίσουν εκατομμύρια;
18. Οι μη μόνιμοι εκπαιδευτικοί που εργάζονται στα σχολεία σήμερα, έχουν σημαντική εκπαιδευτική πείρα (5-15 χρόνια) και έχουν τύχει σημαντικής επιμόρφωσης, καθ΄ όλη τη διάρκεια της καριέρας τους  (επιμόρφωση η οποία έχει κοστίσει στο κράτος εκατομμύρια). Το κράτος είναι διατεθειμένο να σπαταλήσει τα χρήματα αυτά και να πληρώσει άλλα τόσα για τους άπειρους εκπαιδευτικούς που ενδεχομένως να προσλάβει, τους οποίους θα πρέπει να επιμορφώσει εκ νέου;
19. Σχεδόν όλες οι Ευρωπαϊκές χώρες έχουν λάβει μέτρα παρακολούθησης της ισορροπίας στην προσφορά και στη ζήτηση εκπαιδευτικών[5] [6]. Μια από τις εξαιρέσεις είναι η Κύπρος. Γιατί δεν επιχειρείται έλεγχος της προσφοράς και ζήτησης εκπαιδευτικών; Γιατί δεν γίνεται επιλογή των εκπαιδευτικών πριν να αρχίσουν το πτυχίο τους όπως γίνεται στις πλείστες Ευρωπαϊκές χώρες;
20. Θεωρείτε πως το τέλος των 50 Ευρώ για κάθε εξεταζόμενο μάθημα, δεν είναι υπερβολικό, ειδικά από τη στιγμή που απευθύνεστε σε άνεργους επιστήμονες ή χαμηλά αμειβόμενους εκπαιδευτικούς; Έχετε υπολογίσει το οικονομικό κόστος που θα έχει για το ΥΠΠ αλλά και τους υποψηφίους η εφαρμογή του ΝΣΔΕ;
21. Έχετε πάρει μέτρα για την εκμετάλλευση και αισχροκέρδεια που αναμένεται να υπάρξει από διάφορα Φροντιστήρια ή Πανεπιστήμια, εις βάρος απελπισμένων υποψηφίων που επιθυμούν να προετοιμαστούν για τις εξετάσεις;

Μελετώντας το ΝΣΔΕ, είναι εμφανής η απουσία πειστηρίων για το πού στηρίχτηκε το όλο εγχείρημα, η έλλειψη επιστημονικότητας και τα νομικά κενά. Είναι εύλογη η καχυποψία για τα κίνητρα και τους στόχους της όλης προσπάθειας και η βιασύνη και η προχειρότητα στην εφαρμογή προκαλεί αμηχανία και βασανιστικούς συνειρμούς ως προς τις δυσμενείς επιπτώσεις που θα έχει στην Παιδεία του τόπου.

Αναμένουμε με αγωνία την τοποθέτησή σας, τόσο ως προς τους προβληματισμούς μας αλλά κυρίως ως προς τα ερωτήματα που παρατίθενται. Ευελπιστούμε πως αυτή τη φορά θα ανταποκριθείτε στο κάλεσμά μας, κρίνοντας πως είναι καλό η κοινωνία αλλά και ο εκπαιδευτικός κόσμος να ενημερωθεί ενδελεχώς, έτσι ώστε να έχει ολική άποψη για το θέμα. Θεωρούμε πως ο δημόσιος διάλογος ειδικά όταν αφορά το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού, θα έπρεπε να είναι αυτοσκοπός, υποχρέωση και αυτονόητος στόχος. Ιδού η Ρόδος!

[1] https://goo.gl/0MRRfN

[2] http://enimerosi.moec.gov.cy/archeia/1/ypp5149a

[3] http://enimerosi.moec.gov.cy/archeia/1/ypp5503a

[4] Θεοφιλίδης, Χ. (2012). Σχολική ηγεσία και διοίκηση: Από τη γραφειοκρατία στη μετασχηματιστική ηγεσία. Εκδόσεις Γρηγόρη.

[5] McKinsey & Company (2007).  How the world's best-performing school systems come out on top.

[6] Ευρωπαϊκή Επιτροπή, EACEA, Eurydice, 2015. Αριθμοί Κλειδιά για Εκπαιδευτικούς και Διευθυντές Σχολείων στην Ευρώπη. Έκδοση 2013. Έκθεση Ευρυδίκη. Λουξεμβούργο: Γραφείο Δημοσιεύσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Γράφει: Μιχάλης Αλεξόπουλος