«Η ενδοοικογενειακή βία ανέκαθεν αποτελούσε ένα από τα πιο σοβαρά κοινωνικά προβλήματα στην Κύπρο.
Τα τελευταία χρόνια παρουσιάζεται αύξηση στα περιστατικά και αυτό οφείλεται στο ότι περισσότερα άτομα επιλέγουν να σπάσουν τη σιωπή τους, προχωρούν σε καταγγελία και αναζητούν στήριξη.» δήλωσε σε συνέντευξη που μας παραχώρησε η κ. Ζωή Κινικλή, Λειτουργός Προγραμμάτων του ΣΠΑΒΟ. Υπάρχουν διάφορες πιθανές αιτίες που προκαλούν ή εντείνουν την εμφάνιση της βίας στην οικογένεια. Τα τελευταία χρόνια όμως παρατηρούνται προσπάθειες έρευνας της κοινωνικοοικονομικής κατάστασης του ατόμου ως μεταβλητή που επιδρά στην αύξηση των κρουσμάτων ενδοοικογενειακής βίας.
Oλόκληρη η υφήλιος βρίσκεται αντιμέτωπη με ένα ακόμη τεράστιο πρόβλημα. Η παγκόσμια οικονομική κρίση μπορεί να χαρακτηριστεί και ως «επιδημία» αφού πρωτοεμφανίστηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες αλλά μεταδόθηκε αστραπιαία σε όλο τον κόσμο. Οι επιπτώσεις που επέφερε είναι τεράστιων διαστάσεων και άκρως αλυσιδωτές. Η σχέση μεταξύ της οικονομίας των χωρών και της κοινωνικής ζωής των πολιτών είναι εμφανώς αλληλένδετη και αλληλοεπηρεαζόμενη. Οι παγκόσμιες οικονομικές διακυμάνσεις επέφεραν προβλήματα στο διεθνές εμπόριο και στην οικονομική ανάπτυξη των χωρών με αποτέλεσμα την ανεπάρκεια του εγχώριου τραπεζικού συστήματος. Η ανάγκη για εξωτερική βοήθεια συνεπάγει την εφαρμογή μνημονίων και μέτρων λιτότητας και κατ’ επέκταση την κατακόρυφη αύξηση της ανεργίας, τραγική μείωση έως μηδενισμό των εισοδημάτων των νοικοκυριών, αύξηση των χρεών και οδήγηση των πολιτών στην πάλη προς επιβίωση και στη φτώχεια. Ανάμεσα στους «ασθενείς» αυτής της «επιδημίας», συγκαταλέγεται και η Κύπρος και η Ελλάδα.
Υπάρχει καθόλου σχέση ανάμεσα στην οικονομική κατάσταση της χώρας και την εμφάνιση περιστατικών βίας; Ποιες μπορεί να είναι οι επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης στη ψυχική μας υγεία; Συνδέεται άραγε, η αύξηση των περιστατικών της ενδοοικογενειακής βίας με τις επιπτώσεις που φέρει η ασταθής οικονομική κατάσταση που βιώνουμε σήμερα;
ΑΝΗΣΥΧΗΤΙΚΗ ΑΥΞΗΣΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΩΝ ΕΝΔΟΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗΣ ΒΙΑΣ
Η Δρ. Μαριλένα Κυριακίδου, σε άρθρο της στην ιστοσελίδα του ΣΠΑΒΟ αναφέρει ότι από τη περίοδο 1995 μέχρι 2013, ως ο κύριος φιλανθρωπικός Σύνδεσμος κατά της οικογενειακής βίας στην Κύπρο, στήριξαν 17,735 περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας. Επιπλέον η Δρ. Κυριακίδου στη παρουσίαση των Περιγραφικών Στοιχείων του Συνδέσμου Πρόληψης και Αντιμετώπισης της Βίας στην Οικογένεια από το 1997 μέχρι το 2012 αναφέρει ότι ο μέσος όρος των καινούργιων περιστατικών για το έτος 2009 ήταν 46, για το 2010 ήταν 58, για το 2011 αυξήθηκε σε 74 και για το 2012 έφτασε τα 78 περίπου καινούργια περιστατικά.
Σύμφωνα με τα επίσημα στατιστικά στοιχεία του ΣΠΑΒΟ περί των ατόμων που κάλεσαν στην γραμμή βοήθειας 1440, το 2013 έλαβαν στήριξη από την τηλεφωνική γραμμή 1338 άτομα. Το έτος του 2014 ο αριθμός αυξήθηκε αρκετά, αφού ο σύνδεσμος χειρίστηκε 1636 υποθέσεις εκ των οποίων 1292 έλαβαν στήριξη από τη τηλεφωνική γραμμή, οι 639 ήταν νέες υποθέσεις, οι 636 ήταν παλιές ενώ για τις υπόλοιπες δεν αναφέρθηκε εάν ήταν νέες ή παλιές.
Το 2015 οι υποθέσεις που χειρίστηκε ο σύνδεσμος έγιναν 1511 εκ των οποίων οι 997 υποθέσεις έλαβαν στήριξη από την τηλεφωνική γραμμή και οι 461 ήταν νέες υποθέσεις. Σύμφωνα με τα στοιχεία αυτά, βλέπουμε ότι από το 2013 μέχρι το 2015 υπήρξαν περίπου 1100 νέες υποθέσεις περιστατικών βίας που έκαναν το μεγάλο βήμα και κάλεσαν για βοήθεια στο σύνδεσμο. Επιπλέον σύμφωνα με τα στατιστικά που αφορούν περιστατικά παραπόνων και καταγγελιών στην Αστυνομία, φαίνεται ότι από το 2011 μέχρι το 2014 υπάρχει μια σταδιακή αλλά σημαντική αύξηση. Το 2011 υπήρξαν 720 περιστατικά βίας στην Οικογένεια που χειρίστηκε η Αστυνομία και μέχρι το 2014 έγιναν 884 και πρώτη στη βαθμίδα βρίσκεται η σωματική βία με συντριπτική πλειοψηφία.
«ΔΕΝ ΕΧΩ ΧΡΗΜΑΤΑ, «ΔΕΝ ΜΠΟΡΩ», ΑΛΛΑ ΜΠΟΡΩ ΝΑ ΔΕΡΝΩ ΔΕΙΧΝΕΙ ΕΡΕΥΝΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Χρειάζεται να σημειωθεί ότι στην Κύπρο δεν υπάρχει σχετική έρευνα που να συνδέει την αύξηση των περιστατικών βίας με την κρίση. Ωστόσο , η έρευνα, με θέμα «Η Ελλάδα της κρίσης και το Μνημόνιο», που διενεργήθηκε στην Ελλάδα από την Εταιρεία Μελέτης Ανθρώπινης Σεξουαλικότητας
(ΕΜΑΣ)και το Ανδρολογικό Ινστιτούτο, παρουσιάστηκε και βραβεύθηκε στο διεθνές επιστημονικό συνέδριο Σεξουαλικής Υγείας PASSM στο Ντουμπάι το 2013, και καταδεικνύει ότι τα κρούσματα βίας, με θύματα κυρίως γυναίκες, ήταν αυξημένα κατά 47% το έτος αυτό. Σύμφωνα με την έρευνα θύτες είναι -συνήθως- άνεργοι άνδρες λίγο μετά την ηλικία των 40, άνδρες με έντονο εργασιακό στρες , με πιεστικές οικονομικές υποχρεώσεις, αλλά και με «κουρεμένη» σεξουαλική δραστηριότητα, καθ’ ομολογίαν των συντρόφων τους που απάντησαν σε τηλεφωνική έρευνα. Επιπλέον σχετικά με το οικονομικό «προφίλ» των ανδρών που εκδήλωσαν βία έναντι των συντρόφων τους, φάνηκε ότι το 44% ήταν άνεργοι, το 39% σε κακή οικονομική κατάσταση και μόνο το 17% ήταν εύρωστοι οικονομικά ενώ τα συνηθέστερα συναισθήματα που ανέφεραν οι άνδρες ήταν: ανασφάλεια, θυμός, απογοήτευση , φόβος , αντίδραση , θλίψη και ελπίδα. Όπως αναφέρει ο πρόεδρος του Ανδρολογικού Ινστιτούτου, Κωνσταντίνος Κωνσταντινίδης, σε σχετική δήλωση του «Θα μπορούσαμε να περιγράψουμε την ψυχολογία του σημερινού ‘υφεσιακού’ άνδρα ως εξής: …ίσως να μην ‘μπορώ’, αλλά μπορώ να δέρνω, να υποτάσσω όχι ερωτικά αλλά σωματικά και αυτό το ισοζύγιο με ισορροπεί. Με την κυβέρνηση δε μπορώ να τα βάλω, ούτε με τον στρατό, με την αδύναμη σύζυγο- σύντροφο μου, όμως, θα δείξω ποιός έχει το πάνω χέρι.»
ΤΙ ΛΕΝΕ ΟΙ ΕΙΔΙΚΟΙ ΓΙΑ ΤΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ;
Η κ. Ζωή Κινικλή, Λειτουργός Προγραμμάτων του ΣΠΑΒΟ μου ανέφερε ότι: «Τα τελευταία χρόνια τα κρούσματα ενδοοικογενειακής βίας έχουν αρχίσει να γνωστοποιούνται και να φτάνουν στις αρμόδιες υπηρεσίες ούτως ώστε να λάβουν βοήθεια. Τόσο από τους άνδρες όσο και από τις γυναίκες. Οι δύσκολες οικονομικές συνθήκες που βιώνουμε έχουν αλλάξει την ζωή μας αλλά και εμάς τους ίδιους. Με αποτέλεσμα το γεγονός αυτό να έχει οδηγήσει πολλούς ανθρώπους σε μια ασφυκτική καθημερινότητα με διάχυτο φόβο και ανασφάλεια κυρίως στον τομέα της εργασίας. Η οικονομική εξάρτηση ανάμεσα στα ζευγάρια αλλά και στα υπόλοιπα μέλη μιας οικογένειας εντείνεται από μια ξαφνική απόλυση ή μια μείωση μισθού της γυναίκας ή του άντρα. Επιπρόσθετα αυξάνει την πίεση στους παραδοσιακούς ρόλους των ανδρών ως «κουβαλητών» στο σπίτι και ενδεχομένως δημιουργεί κρίση στους άνδρες που μπορεί να βιώνεται ως αμφισβήτηση του ανδρισμού τους και της ατομικής τους αξιοπρέπειας, με πιθανό αποτέλεσμα της βίαιης συμπεριφοράς προς την σύντροφο τους. Το γεγονός αυτό όμως δεν αποκλείει και την βία προς τους άντρες όπου συνήθως υφίστανται ψυχολογική κακοποίηση λόγω του προβλήματος της ανεργίας που φέρνει υποτιμητικά σχόλια, χαρακτηρισμούς και καταπίεση κυρίως από την πλευρά των συντρόφων τους.»
Οικογενειακός σύμβουλος του Γραφείου Κοινωνικών Υπηρεσιών που αναλαμβάνει περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας μεταξύ άλλων, μου ανέφερε: «Τα περιστατικά της βίας έχουν αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια και αυτό οφείλεται εν μέρει και στην οικονομική κρίση, η οποία επιδείνωσε πολύ την κατάσταση στα ήδη προβλήματα που υπάρχουν στην οικογένεια. Εκεί που υπήρχαν ήδη κάποια ρήγματα στην οικογένεια λόγω διαφόρων προβλημάτων, καθημερινών και μη, προστέθηκε το άγχος και η πίεση για κάλυψη χρεών ή βασικών αναγκών της οικογένειας, φόβος για απώλεση περιουσιών, ανασφάλεια για το αύριο, καταρράκωση της αξιοπρέπειας και εντάσεις λόγω ανεργίας. Οι οικονομική κρίση που μαστίζει και το νησί μας επέφερε πολλές επιπτώσεις μεταξύ των οποίων απόπειρες αυτοκτονιών ή αυτοκτονίες , κατάθλιψη, λήψη φαρμάκων, παρακολούθηση από ψυχίατρους, εμφάνιση βίας σε διάφορους τομείς και αναπόφευκτα και στην οικογένεια. Η άθλια οικονομική κατάσταση που βιώνουν οι πολίτες είναι η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι μιας απαιτητικής καθημερινότητας γεμάτης άγχη και πίεσης. Η ανεργία και η κρίση επηρέασε κυρίως τον αντρικό πληθυσμό όπου καταρρακώθηκε η αξιοπρέπεια και ο ανδρισμός του και ψάχνει διεξόδους για να ξεσπάσει. Η οικογένεια όπου είναι το άμεσο περιβάλλον που οι απαιτήσεις κορυφώνονται είναι και το κύριο θύμα της βίας που εμφανίζεται καθημερινά.»
Η κ. Ζωή, Λειτουργός Προγραμμάτων του ΣΠΑΒΟ πρόσθεσε ότι «Είναι γεγονός ότι η οικονομική κατάσταση μιας οικογένειας ή του ατόμου έχει άμεσες και έμμεσες επιπτώσεις στην ποιότητα ζωής. Τα τελευταία χρόνια η κρίση είναι εμφανής και στις διαπροσωπικές σχέσεις των ανθρώπων και ένας από τους παράγοντες που συμβάλλουν είναι και η οικονομική κατάσταση του ατόμου. Δεν θα μπορούσαμε όμως να πούμε πως η οικονομική κρίση προκαλεί την βία καθώς η βία έχει πιο βαθιές ρίζες».
Καθίσταται πλέον πιο αναγκαία από ποτέ, η ανάγκη για εξεύρεση λύσεων εκ των αρμόδιων φορέων και υπηρεσιών ούτος ώστε να υπάρχει η κατάλληλη στήριξη στις οικογένειες που προκαλούνται περιστατικά βίας. Οι εξαντλητικές επιπτώσεις που βιώνουμε ανά το παγκόσμιο λόγω της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης μπορεί να γίνουν η αφορμή για να αλλάξουμε σταδιακά προς το καλύτερο την κοινωνική μας ζωή. Μπορούμε να γυρίσουμε μπούμερανγκ τα αποτελέσματα αυτά και να χτίσουμε πλέον με σταθερές και άφθαρτες βάσεις τις σχέσεις ανάμεσα στα μέλη της οικογένειας. Η βία εντός οικογένειας μας αφορά ΟΛΟΥΣ. Είναι καθήκον του καθενός από εμάς, αλλά και των αρμόδιων, να φροντίσουν με τους κατάλληλους τρόπους να σώσουμε τους ανθρώπους που βυθίζονται καθημερινώς στο βούρκο της βίας και να γίνει κατανοητό ότι η βία δεν πρέπει να γίνεται αποδεκτή από ΚΑΝΕΝΑ.
Γράφει: Μαρία Αθανασίου
