Tο πρόγραμμα ακαδημαϊκής ανταλλαγής Erasmus απειλείται με πτώχευση ύστερα από 25 χρόνια λειτουργίας εν ονόματι της δύσκολης οικονομικής συγκυρίας.
Αυτό το ιδιαίτερα επιτυχημένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα έχει επιτρέψει σε σχεδόν 3 εκατομμύρια φοιτητές να σπουδάσουν και να ζήσουν σε μια άλλη χώρα για 3 έως 12 μήνες με το ενδιαφέρον για το πρόγραμμα να αυξάνεται κατά 5 έως 6% ετησίως. Δίνεται στους συμμετέχοντες μία μηνιαία επιχορήγηση ανάλογη του κόστους ζωής της χώρας προορισμού και τους απαλλάσσει το από καταβολή διδάκτρων στο πανεπιστήμιο υποδοχής. Αλλά τώρα οι φοιτητές οι οποίοι θα φύγουν το 2013 ενδεχομένως να μην παραλάβουν την υποτροφία τους και κανείς δεν είναι σίγουρος για το τί μέλλει γενέσθαι.
Ο πρόεδρος της Επιτροπής Προϋπολογισμών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Α. Lamassoure, έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου πρόσφατα, δηλώνοντας πως κινδυνεύουν από παύση πληρωμών το πρόγραμμα Erasmus, το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο αλλά και το πρόγραμμα έρευνας της ΕΕ. Το πρόβλημα έγκειται στο ότι αρχικά τα κράτη μέλη, κατά τη διαπραγμάτευση του πολυετούς προϋπολογισμού 2007-2013, είχαν δεσμευτεί να χρηματοδοτήσουν τις υποτροφίες Erasmus με 7 δισεκ. €. Αλλά κατόπιν, περιέκοψαν τον προϋπολογισμό του 2012 μειώνοντας τις συνολικές δαπάνες στα 129 δισεκατομμύρια ευρώ, ήτοι 4 δισ. σε σχέση με αυτά που είχαν προτείνει τότε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο επηρεάζοντας προφανώς και τα εν λόγω προγράμματα.
Καταγγέλθηκε επίσης η στάση κάποιων κρατών μελών, καθώς επτά κράτη μέλη (Ηνωμένο Βασίλειο, Γαλλία, Γερμανία, Φινλανδία, Σουηδία, Κάτω Χώρες και Αυστρία) απέρριψαν το σχέδιο του προϋπολογισμού για το 2013 που προτείνει η Επιτροπή στο ύψος των 138 δισεκατομμυρίων €, ήτοι με αύξηση των 9 δις (+6,8%) σε σύγκριση με το 2012. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υιοθέτησε λοιπόν πριν από λίγες μέρες τροποποιητικό προϋπολογισμό ώστε να ζητήσει μεγαλύτερη χρηματοδότηση που θα επιτρέψει τη συνέχιση της χρηματοδότησης τέτοιων προγραμμάτων. Ανάμεσα στα 9 δισεκ. που η Επιτροπή εκτιμά απαραίτητα για την συνολική κάλυψη, 90 εκατομμύρια αντιστοιχούν στις ανάγκες του Erasmus και αν αυτό γίνει δεκτό τότε 470.000 φοιτητές θα μπορούν να λάβουν υποτροφία του χρόνου. Ο τροποποιητικός προϋπολογισμός θα παρουσιαστεί για επικύρωση στο επόμενο σχετικό υπουργικό συμβούλιο στις 9 Νοεμβρίου.
Οι περικοπές αυτές πρέπει να ειδωθούν σ'ένα γενικότερο πλαίσιο, ωστόσο, για να αντιληφθούμε πόσο σημαντικές είναι και τί δηλώνουν: ναι, σαφώς η ακαδημαϊκή κινητικότητα και η διακρατική συνεργασία είναι πολύτιμα στοιχεία, ωστόσο το καίριο εδώ είναι το επιπλέον πλήγμα που δέχεται η εκπαίδευση στο όνομα της λιτότητας. Πράγματι, αν αναλογιστεί κανείς τις περικοπές που έχουν υποστεί τα εθνικά συστήματα παιδείας στην Ευρώπη δεν είναι τόσο άξιο απορίας το να πλήττεται η "διακρατική ακαδημαϊκή κοινότητα", παρά λογική συνέχεια και συνέπεια δυστυχώς. Αποτελούν λοιπόν έναν επιπλέον παράγοντα που επιδεινώνουν τους φοιτητές και τις οικογένειες που διεκδικούν δωρεάν και ποιοτική εκπαίδευση σε μια εποχή όπου η ανεργία μαστίζει την Ευρώπη, πλήττοντας κατά κύριο λόγο τους νέους ανθρώπους. Τους νέους αυτούς στους οποίους τελευταία όλοι αναφέρονται ως "η χαμένη γενιά". Η οποία γενιά αντιτάσσει πως έχει μεν το δικαίωμα ψήφου αλλά στην πράξη στερείται το δικαίωμα της εργασίας αντιμετωπίζοντας μια προοπτική ζωής παρατεταμένης ανεργίας ή "ευέλικτων θέσεων εργασίας" κατώτερων των προσόντων τους και των φιλοδοξιών τους.
Και δεν είναι τυχαίο το γεγονός πως παράλληλα οι τομείς που πλήττονται είναι εκείνοι του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου, της αγροτικής ανάπτυξης, οι ενισχύσεις για την βιομηχανική καινοτομία και το πρόγραμμα για την ευρωπαϊκή έρευνα. Και γενικότερα η έλλειψη κεφαλαίων είναι αισθητή κυρίως στους τομείς της εκπαίδευσης, της επιστήμης και της έρευνας, της εργασίας κι αυτό μόλις τρεις μήνες μετά την απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για μέτρα που θα ευνοήσουν την "ανάπτυξη".
Γράφει: Κυριάκος Τριανταφυλλίδης
