Στις εκλογές υπάρχουν μεγάλες συγκινήσεις.
Και μεγάλες ανατροπές, και μεγάλες νίκες, και θρίαμβοι. Όμως οι εκλογές δεν είναι πολιτική. Είναι απλώς η διαδικασία επιλογής εκείνων που θα ασκήσουν την πολιτική. Στην πολιτική δεν υπάρχουν ούτε οι μεγάλες συγκινήσεις, ούτε οι μεγάλες νίκες, ούτε οι θρίαμβοι. Μάλιστα, τα πολιτικά γεγονότα που παρουσιάζονται ως τέτοια, συνήθως φέρουν τα σπέρματα της καταστροφής τους, επειδή για να υπάρχουν μεγάλοι νικητές, υπάρχουν και μεγάλοι ηττημένοι, που σύντομα ανασυντάσσονται και ανατρέπουν την ευφορία αυτών που νόμιζαν πως είχαν επικρατήσει. Και επειδή η πολιτική δεν είναι ούτε ντέρμπι, ούτε μυθιστόρημα, αναπτύσσεται με όρους που δεν είναι καθόλου εντυπωσιακοί, αφού ο πολιτικός χρόνος αφιερώνεται στη σχολαστική μελέτη των δεδομένων, στον προσδιορισμό των ρεαλιστικών επιλογών, στη διαμόρφωση των κατάλληλων συνεργασιών και στη συνομολόγηση των συνθετικών συμφωνιών, που θα επιτρέψουν την υλοποίηση μεσομακροπρόθεσμων στόχων. Δηλαδή η πολιτική είναι μία, κατά τα άλλα, ανιαρή διαδικασία, που κανονικά πρέπει να στοχεύει στην εξυπηρέτηση συλλογικών επιδιώξεων και διαχρονικών συμφερόντων. Δυστυχώς, οι πολιτικοί ενίοτε παρασύρονται νομίζοντας πως συμμετέχουν σε κάτι άλλο από αυτό που επέλεξαν να υπηρετήσουν, και έλκονται από το χειροκρότημα, από το μέγα πλήθος και από το μέγα πάθος, δημιουργώντας προσδοκίες που δεν είναι πολιτικές αλλά κινηματογραφικές. Κάπως έτσι, το ελληνικό ζήτημα εξελίσσεται και υπεραπλουστεύεται σε σήριαλ, με τους εκατέρωθεν πρωταγωνιστές του να χάνουν την ουσία και να αποζητούν θριάμβους.
Η μονοδιάστατη πολιτική της λιτότητας, που έχει επικρατήσει στα όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είναι προφανώς λανθασμένη και οδηγεί σε αρνητικά αποτελέσματα, αφού αγνοεί σημαντικές παραμέτρους, όπως η ανάγκη για τολμηρές εκσυγχρονιστικές μεταρρυθμίσεις, για ενιαίο αναπτυξιακό σχεδιασμό και για ουσιαστική διεύρυνση της δημοκρατίας στην Ευρώπη. Στην Ελλάδα η λιτότητα εφαρμόζεται με συνέπεια εδώ και πέντε χρόνια, από τρεις διαφορετικές κυβερνήσεις, που μείωσαν κατακόρυφα τις δημόσιες δαπάνες, τους μισθούς, τις συντάξεις και τις κοινωνικές παροχές. Παρ’ όλα αυτά, η ελληνική οικονομία δεν κατάφερε να ανακάμψει, αλλά αντίθετα αυξήθηκε η ανεργία, εντάθηκε η ύφεση, και πολλαπλασιάστηκε η φτώχια, χωρίς αύξηση της ανταγωνιστικότητας και της παραγωγικότητας. Αυτές οι αρνητικές επιπτώσεις της λιτότητας δεν αφορούν μόνο την Ελλάδα, αλλά επηρεάζουν την Ευρώπη συνολικά, δημιουργώντας κράτη διαφορετικών ταχυτήτων, υποβαθμίζοντας την ευημερία και την ποιότητα ζωής των πολιτών, διαλύοντας την ευρωπαϊκή συνοχή και ενισχύοντας τον ευρωσκεπτικισμό. Έτσι, εφόσον η απαλλαγή από τη λιτότητα δεν αποτελεί μόνο ελληνικό πρόβλημα, αλλά ευρωπαϊκή πρόκληση, χρειάζεται να αντιμετωπιστεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο, για να μπορέσει συνολικά η Ευρώπη να ανακάμψει. Στην πράξη, λόγω της δεσπόζουσας θέσης που έχει αποκτήσει η πολιτική της λιτότητας στους κυρίαρχους πολιτικούς κύκλους της ΕΕ, η απαλλαγή από αυτήν δεν είναι εύκολη. Ταυτόχρονα, ενδεχόμενη έξοδος της Ελλάδας από την ΕΕ δεν αποτελεί ορθολογική επιλογή, για λόγους πολιτικούς, κοινωνικούς και οικονομικούς, ενώ μια τέτοια κίνηση θα αποτελούσε βουτιά σε αχαρτογράφητα νερά. Σε αυτά τα πλαίσια, η οικονομική πολιτική της ΕΕ θα μπορεί να αλλάξει εφόσον στα όργανά της θα εκπροσωπούνται Κυβερνήσεις που να επιθυμούν αυτή την αλλαγή, κατόπιν λαϊκής εντολής. Και η ελληνική Κυβέρνηση μπορεί να διαδραματίσει ένα σημαντικό ρόλο προς αυτή την κατεύθυνση, εφόσον καταφέρει στο μεσοδιάστημα να επιτύχει δύο πράγματα: Αφενός να καταλήξει σε συμφωνία με τους εταίρους της, τερματίζοντας τη συνεχιζόμενη εκκρεμότητα, και αφετέρου να σταθεροποιηθεί, τόσο στο εσωτερικό, όσο και στο εξωτερικό. Η συμφωνία, που ρεαλιστικά μπορεί να επιτευχθεί, εκ των πραγμάτων δεν θα καταργεί εφάπαξ τη λιτότητα, αλλά μπορεί να την περιορίζει δραστικά, δημιουργώντας τις ανάλογες αναπτυξιακές προοπτικές. Ειδικότερα όμως, θα συμβάλει στη σταθεροποίηση της ελληνικής Κυβέρνησης, ώστε κατά το επόμενο διάστημα να είναι σε θέση να διαδραματίσει θετικό ρόλο εντός της ΕΕ, μέσα από συνεργασίες και συνεννοήσεις με τα κράτη και με τους λαούς της Ευρώπης που επιθυμούν την απαλλαγή από τη λιτότητα και τη στροφή προς την ανάπτυξη, με σταθερά βήματα.
Μια τέτοια συμφωνία δεν θα είναι θρίαμβος. Όμως μπορεί ως μέρος ενός ολοκληρωμένου πολιτικού σχεδιασμού, να μετακινήσει την ΕΕ προς επιλογές που να είναι πιο μετριοπαθείς, πιο προοδευτικές, πιο ανθρωποκεντρικές, πιο δημιουργικές και πιο αποτελεσματικές. Αυτή η διαδικασία δεν θα έχει κάποια εντυπωσιακή κορύφωση. Δεν θα μαζευτεί κόσμος αυθόρμητα στις πλατείες. Δεν θα ακουστούν ζητωκραυγές. Δεν θα κυκλοφορήσουν φανελάκια με τυπωμένα τα πρόσωπα των κυβερνητικών αξιωματούχων. Αλλά, στην πολιτική, κάπως έτσι είναι στην πραγματικότητα οι νίκες: Προσφέρουν ορατά αποτελέσματα μετά από μήνες και αποδίδουν καρπούς μετά από χρόνια. Για να συμβεί κάτι τέτοιο, χρειάζεται συνεκτίμηση όλων των δεδομένων, σαφής στοχοθεσία, σκληρή δουλειά, πολλή υπομονή, τεράστια επιμονή και κυρίως διάθεση για σύνθεση, συνεννόηση και συνεργασία. Εκείνοι που αναζητούν άλλου είδους συγκινήσεις, κακώς ασχολούνται με την πολιτική. Ίσως να ήταν καλύτερα για όλους εάν γινόντουσαν αθλητές. Ειδικότερα, στον ομαδικό αθλητισμό. Όπου θα μπορούσαν να σκόραραν στα τελευταία δευτερόλεπτα ενός σημαντικού αγώνα και να ανέτρεπαν το σκορ. Να πετύχαιναν ένα τρίποντο στην εκπνοή του αγώνα και να έδιναν τη νίκη στην ομάδα τους. Και να γινόντουσαν οι ήρωες του αγώνα. Όμως στην πολιτική δεν υπάρχουν ήρωες. Ή, όπως έγραψε ο Μπρεχτ, “αλιμονο στους λαούς που έχουν ανάγκη από ήρωες”.
Γράφει: Γιάννης Παναγιώτου
