Είναι φορές που σε προκαλεί και άλλες που την συμφιλιώνεσαι συμβατικά. Δεν είμαι σίγουρος εάν η επικινδυνότητα της δεν ξεπερνά αυτήν του ευφυούς ανθρώπου που χρησιμοποιεί την ευφυΐα του κακότροπα.
Ο λόγος που άλλοτε εμφανίζεται να πείθει ίσως εναπόκειται στην καλά ριζωμένη πολιτική συντήρησης και αναπαραγωγής της. Μία τέτοια πολιτική ίσως ευθύνεται για τα τριγύρω απαίδευτα και αβασάνιστα μυαλά.
Εν τω κόσμω τούτω, η ομηρική έκφραση «άχθος αρούρης» παίρνει σάρκα και οστά. Φορεί τα ακριβότερα ρούχα και εκφωνεί με σοβαρότητα τον ωραιότερο λόγο. Ίσως θα έπρεπε να αναφέρομαι στις λέξεις σοβαροφάνεια και ωραιοποίηση. Εν πάση περιπτώσει, διαπιστώνω πως τέτοιου τύπου άνθρωποι είναι πολλοί. Μα πόσο μίζερη θα είναι η παρουσία οιουδήποτε σε τούτο τον κόσμο, εάν αυτή θα περιορίζεται μοναχά στο βάρος του; Υποψιάζομαι πως προς αυτό έχει συμβάλει και η μετριότης που λέω. Μετριότης στην αλήθεια, στην ηθική, στις αξίες. Γύρω μας είναι όλες οι μέτριες, συμβατικές και αδίκως περιφερόμενες οντότητες. Μπορεί και σκιές. Απορώ και εξίσταμαι σαν οι εν λόγω σκιές κατορθώνουν να πείθουν όποτε καμώνονται τις ηχηρές και πομπώδεις προσωπικότητες. Ακραδάντως, η ευθύνη βαραίνει σημαντικά την παιδεία. Μια παιδεία που δεν καλλιεργεί την κριτική σκέψη είναι δρόμος που οδηγεί στην μετριότητα. Μια τέτοια παιδεία είναι που φταίει για πολλές από τις υπερφίαλες και επικίνδυνες σκιές, αλλιώς, τα μέτρια μυαλά.
Μυαλά μέτρια μεν, πολυσπουδαγμένα δε. Και θα αξιοποιηθούν καταπώς πρέπει βεβαίως, ώστε να επιτυγχάνεται η αναπαραγωγή της μετριότητας. Με αυτόν τον τρόπο θα αποκλείεται η όποια παρέκκλιση από το μέτριο. Για να γίνω πιο κατανοητός, επικαλούμαι τα λόγια του Γάλλου συγγραφέα Φρανσουά ντε Λα Ροσφουκώ: «Tα μέτρια μυαλά συνήθως καταδικάζουν κάθε τι που ξεπερνά τον ορίζοντά τους».
Η κεκαλυμμένη πολιτική των μέτριων μυαλών φανερώνεται συχνά ως ωφέλιμη. Τόσο πολύ και τόσο συχνά που στο τέλος την συμφιλιωνόμαστε. Με ή χωρίς την συγκατάθεση μας γινόμαστε μέρος μιας μέτριας κοινωνίας που αναζητεί και επικροτεί ανθρώπους-πιόνια. Και είναι δύσκολο πολύ, όντας πιόνι, να διαπιστώσεις έγκαιρα τις επιπτώσεις της.
Προβληματίζομαι για την ανάγκη συντήρησης αυτής της μετριότητας. Βασανίζομαι ξέροντας πως οι ιθύνοντες της αναπαραγωγής της θα περάσουν αβρόχοις ποσί απ’ τις άλαλές μου λέξεις. Την ίδια στιγμή που αισθάνομαι την ανάγκη να απευθυνθώ στην ίδια την κοινωνία: Για πόσο ακόμα τα μέτρια μυαλά και οι σκιές θα περιφέρονται ασκόπως ανάμεσά μας;
Γράφει: Φρίξος Νικολάου
