ΔΕΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΙ ΤΑ ΣΟΒΑΡΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ
Αναστάτωση και έντονο προβληματισμό προκαλεί στον καλλιτεχνικό κόσμο της Κύπρου, το περιεχόμενο του νομοσχεδίου για τη θέσπιση μητρώου καλλιτεχνών και για την καλλιτεχνική χορηγία που συζητείται αυτήν την περίοδο στην Επιτροπή Παιδείας της Βουλής. Αρκετοί σύνδεσμοι θεωρούν ότι η ετοιμασία του νομοσχεδίου έγινε χωρίς την απαιτούμενη διαβούλευση και ως εκ τούτου παρουσιάζει αρκετά κενά. Τα κενά αυτά επισημαίνουν σε επιστολή που απέστειλαν στην ιστοσελίδα μας οι δικηγόροι έντεκα τέτοιων συνδέσμων, οι οποίοι όπως επισημαίνουν εκπροσωπούν πέραν των 1500 καλλιτεχνών – εικαστικοί, χορευτές, χορογράφοι, χαράκτες, γραφίστες, εικονογράφοι, σκηνοθέτες, σκηνογράφοι, ηθοποιοί κ.α.
Συγκεκριμένα στην επιστολή τους οι εκπρόσωποι των πιο πάνω κατηγοριών καλλιτεχνών επισημαίνουν τα ακόλουθα:
Το εν λόγω νομοσχέδιο δεν είναι προϊόν ειλικρινούς και δέουσας διαβούλευσης με τα επηρεαζόμενα πρόσωπα και ούτε αντιμετωπίζει τα διαχρονικά προβλήματα της εργασίας στον τομέα των τεχνών. Ως εκ τούτου οι οργανώσεις που εκπροσωπούμε διαφωνούν πλήρως επί της αρχής του προτεινόμενου νομοσχεδίου.
Η διαχρονική θέση του κόσμου των τεχνών είναι ότι πρέπει επιτέλους να θεσπιστεί το επάγγελμα του καλλιτέχνη, με υποκατηγορίες ανάλογα με τον κλάδο, για αυτοτελώς εργαζόμενους στις κοινωνικές ασφαλίσεις με χαμηλότερο τεκμαρτό εισόδημα, εφόσον σήμερα αναγκάζονται να εγγραφούν ωσάν να εκτελούν άλλο επάγγελμα με ψηλότερο τεκμαρτό εισόδημα που δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Επίσης, ακόμη και οι μισθωτοί και εποχιακοί εργάτες της τέχνης παραμένουν χωρίς ρυθμίσεις στις κοινωνικές ασφαλίσεις. Αυτό το θέμα πάλι δεν αγγίζεται πουθενά στο νομοσχέδιο. Αντιλαμβανόμαστε και αναγνωρίζουμε ότι αυτό δεν είναι αρμοδιότητα του ίδιου του Υφυπουργείου Πολιτισμού, γι’ αυτό θα πρέπει να γίνει συνδυαστικός διάλογος με το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων για να δημιουργηθεί ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο κοινωνικής ασφάλισης.
Επίσης, η βασική αρχή του νομοσχεδίου είναι να καλύπτει το κράτος 30% των εισφορών όσων καλλιτεχνών είναι αυτοτελώς εργαζόμενοι. Οι καλλιτέχνες όμως δεν είναι επαίτες, αλλά απαιτούν. Το ουσιώδες πρόβλημα δεν είναι το ύψος των εισφορών, αλλά το ύψος του εισοδήματος στον τομέα των τεχνών, κάτι το οποίο δεν αντιμετωπίζεται με το προτεινόμενο νομοσχέδιο. Το νομοσχέδιο δεν διασφαλίζει αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης, αξιοπρεπές εισόδημα, ενώ παράλληλα δεν αντιμετωπίζεται το πρόβλημα της ψηλής εποχιακής ανεργίας. Σημειώνεται, ότι οι καλλιτέχνες, ως αυτοτελώς εργαζόμενοι, είναι αντιμέτωποι με επισφαλείς συνθήκες εργασίας και δεν έχουν οποιαδήποτε πρόσβαση σε ανεργιακό επίδομα ούτε σε άλλα προγράμματα οικονομικής στήριξης.
Περαιτέρω, αριθμός επαγγελματιών της τέχνης εργάζονται με κύριο εργαλείο το σώμα τους, όπως χορευτές, ηθοποιοί και εκτελεστές παραστάσεων, άρα προφανώς έχουν πολύ μεγαλύτερο ρίσκο να υποστούν τραυματισμούς που περιορίζουν την εργασία τους για μικρό ή μεγάλο χρονικό διάστημα, αλλά ακόμη και αναπηρία σε κάποιες περιπτώσεις. Αυτό το νομοσχέδιο δεν δίδει καμμιά πρόσβαση στο επίδομα ασθενείας ή παρόμοιου είδους κάλυψη για τους αυτοτελώς εργαζόμενους καλλιτέχνες, όπως ούτε και ο περί Κοινωνικών Ασφαλίσεων Νόμος (αναγνωρίζουμε ξανά ότι είναι αρμοδιότητα του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, γι’ αυτό πρέπει να υπάρξει συνδυαστικός διάλογος μεταξύ των δύο υπουργείων).
Επιπλέον, ο τομέας των τεχνών χαρακτηρίζεται από τόσο χαμηλά εισοδήματα που σε πάρα πολλές περιπτώσεις δεν συμπληρώνονται καν οι απαραίτητες ασφαλιστικές μονάδες για τη συνταξιοδότηση. Άρα πολύ συχνά οι καλλιτέχνες έχουν μειωμένες ή και καθόλου εισφορές, όχι γιατί δεν θέλουν αλλά γιατί δεν μπορούν. Το προτεινόμενο νομοσχέδιο δεν αντιμετωπίζει ούτε αυτό το ζήτημα.
Εάν και επαναλαμβάνουμε ότι διαφωνούμε πλήρως με το νομοσχέδιο ως έχει, αναφέρουμε επίσης εντός του υπομνήματός μας ημερ. 11.02.2025, αριθμό προβληματικών προνοιών που έχουμε εντοπίσει που δείχνουν πλήρη άγνοια του τομέα, όπως ιδιαίτερα σε σχέση με το ποιοι όντως μπορούν να πληρούν τα κριτήρια για εγγραφή στο Μητρώο Καλλιτεχνών, εφόσον για ένα μεγάλο αριθμό καλλιτεχνών δεν προέρχεται το 70% των εισοδημάτων τους από την άσκηση της καλλιτεχνικής δραστηριότητας (άρθρο 21(2)(β) του νομοσχεδίου).
Ακόμη, θεωρούμε ότι το προτεινόμενο νομοσχέδιο αποτελεί μια προσπάθεια να κλείσει η συζήτηση δίδοντας μια χορηγία, η οποία απλά δίδεται πλασματικά για να έχει μηδενικό αντίκτυπο στα κρατικά ταμεία, εφόσον εξ όσων όλοι γνωρίζουμε το Πάγιο Ταμείο της Δημοκρατίας ποτέ δεν καταβάλλει στην πράξη τα οφειλόμενα προς το Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων.
Η συζήτηση σήμερα έπρεπε να αφορά την προώθηση κρατικών προγραμμάτων και ιδρυμάτων πολιτισμού με επαρκείς αμοιβές καλλιτεχνών, τη δημιουργία ανεξάρτητου επιμελητηρίου καλών τεχνών ως νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου, φορολογική στήριξη και ολιστική προσέγγιση σε θέματα κοινωνικής ασφάλισης, όπως τη θέσπιση της κατηγορίας του καλλιτέχνη και κάλυψη ασθενείας και ανεργίας. Στο γραπτό μας υπόμνημα ημερ. 11.02.2025 αναφέρουμε και αριθμό μοντέλων ειδικών και προσαρμοσμένων συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης που έχουν δοκιμαστεί σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες και θεωρούμε ότι μπορούν να αποτελέσουν σημείο αφετηρίας για αυτή τη συζήτηση και από τα οποία μπορεί να αντληθεί δέουσα καθοδήγηση. Μάλιστα, σε αυτά τα μοντέλα αναφέρεται και η Επίτροπος Νομοθεσίας στην Έκθεσή της του Ιουλίου 2023, σε μεγάλη λεπτομέρεια, όμως δεν υιοθετείται κανένα από αυτά.
Καταληκτικά, θεωρούμε ότι θα πρέπει να αποσυρθεί το προτεινόμενο νομοσχέδιο στην ολότητά του, να θεσπιστεί το επάγγελμα του καλλιτέχνη βάσει κανονισμών στις κοινωνικές ασφαλίσεις, και να υπάρξει διαβούλευση ξανά με όλα τα σχετικά οργανωμένα σύνολα.
Αλέξανδρος Ευσταθίου και Χρυσάνθη Επιφανίου
2E LAW Δικηγόροι – Νομικοί Σύμβουλοι
