Δεν γνωρίζω πόσοι βλέπουν την εικόνα όπως διαμορφώνεται σε ολόκληρη την περιοχή και η οποία εικόνα καθορίζει και τις εξελίξεις στο Κυπριακό.
Πολλοί ενδεχομένως να την βλέπουν ως απειλή κατά της «σωστής λύσης του Κυπριακού». Το βέβαιον είναι ότι ρίσκα υπάρχουν και μεγάλα και σημαντικά. Αλλά την ίδια στιγμή για πρώτη φορά από το 74 παρέχεται η δυνατότητα να ανατραπούν τα ισοζύγια που προκάλεσε η κατοχή και συνεπώς να διαπραγματευθούμε μια λύση του Κυπριακού που να διασφαλίζει τουλάχιστον το ελάχιστον των απαιτήσεων μας.
Το Αμερικανικό ενδιαφέρον για την περιοχή εστιάζεται στα εξής:
- Αντικατάσταση του ξεπερασμένου συστήματος ασφάλειας και σταθερότητας της περιοχής με ένα εξίσου ελεγχόμενο από τους ίδιους εκσυγχρονισμένο σύστημα.
- Τα ζωτικά συμφέροντα που θέλει να εξυπηρετήσει είναι ο έλεγχος στον ισλαμικό ριζοσπαστισμό όπως εκδηλώνεται μέσα από τον ισλαμικό φανατισμό που αποτελεί εστία τρομοκρατίας και προκαλεί αναστάτωση και ανατροπές στον αραβικό και γενικότερα στον ισλαμικό κόσμο, απειλώντας την πολιτική συνοχή που θέλει η Ουάσιγκτον.
- Έλεγχος στις νέες πηγές ενέργειας ώστε να διασφαλίζεται από τη μια ο αποκλεισμός από την πρόσβαση σε αυτές της Ρωσίας και από την άλλη η διασφάλιση τους για λογαριασμό της δύσης.
- Την αστάθεια στις σχέσεις με την Τουρκία, ιδιαίτερα καθώς η διαχείριση κρίσεων από τον Έρτογαν δημιουργεί κινδύνους αποσταθεροποίησης και στην Τουρκία, αλλά και λόγω των πειραματισμών του στο χώρο των εξωτερικών σχέσεων που προκαλούν πρόσθετους πονοκεφάλους για την Ουάσιγκτον.
- Η επιδείνωση των σχέσεων της Τουρκίας με το Ισραήλ και η πρόδηλη απροθυμία του Ισραήλ να ακολουθήσει αμερικανικές «συμβουλές» για τον έλεγχο και βελτίωση των σχέσεων αυτών. Αλλά και από τον μεγαλοιδεατισμό της Τουρκίας, ιδιαίτερα σε σχέση με τη Συρία και το Ιράκ.
- Την εκκρεμότητα του Κυπριακού η οποία επηρεάζει την επιθυμία της Ουάσιγκτον για άμεση ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ ώστε να διασφαλιστεί μια ανεκτή συμπεριφορά της Άγκυρας και να απελευθερωθεί ο δρόμος για την ανάπτυξη σε στρατηγικό επίπεδο της συνεργασίας ΝΑΤΟ-ΕΕ.
- Τους κινδύνους που δημιουργούνται από τις εκκρεμότητες αυτές με την εμφάνιση του ενεργειακού παράγοντα, τόσο σε σχέση με το Ισραήλ, όσο και σε σχέση με την Ελλάδα και την Κύπρο και ενδεχομένως αύριο με ένα Παλαιστινιακό κράτος, αλλά και με τη Συρία και το Λίβανο.
Οι Αμερικανοί θεωρούν ότι τα ζωτικά αυτά συμφέροντα απειλούνται από:
Είναι προφανές ότι η Ουάσιγκτον αποφάσισε να ξεκαθαρίσει την κατάσταση αξιοποιώντας και τον παράγοντα της ενέργειας ως καταλύτη. Ο παράγοντας ενέργεια είναι πια το νέο στοιχείο που συνδέει όλους τους περιφερειακούς πρωταγωνιστές μεταξύ τους. Την Τουρκία γιατί το ενεργειακό της πρόβλημα θα οξύνεται συνεχώς αν δεν εξασφαλίσει σταθερές πηγές και η οποία βλέπει προς την πλευρά του Ισραήλ και της Κύπρου, προς το παρόν. Το Ισραήλ γιατί θέλει να αξιοποιήσει την ενέργεια κατά τρόπο που να δημιουργεί ένα δικό του και προφανώς ελεγχόμενο από το ίδιο ζωτικό χώρο. Την Κύπρο και την Ελλάδα που βλέπουν την ενέργεια και σαν δυνατότητα εξόδου από την οικονομική κρίση, αλλά και σαν μοχλό και καρότο για την επίλυση από μια των προβλημάτων με την Τουρκία, και από την άλλη, μέσα από τη στρατηγική συνεργασία με το Ισραήλ, συμμετοχή σε μια «συμμαχία» που να διασφαλίζει και την στρατηγική αναβάθμιση τους και τα εθνικά τους συμφέροντα.
Η πρόκληση για τους Αμερικανούς είναι το Κυπριακό, γι αυτό και στράφηκαν αποφασιστικά στην εμπλοκή τους προς όλες τις κατευθύνσεις, το απρόβλεπτο της διαχείρισης της εξουσίας από τον Έρτογαν και η απροθυμία του Ισραήλ να αποτελέσει μέρος του αμερικανικού παιγνιδιού, χωρίς όμως να είναι επιλογή η αποδέσμευση για τους γνωστούς λόγους. Στο Κυπριακό, έχει πια αποκτήσει το απάνω χέρι και δεν πρόκειται να αφήσει να ξεφύγει κανείς. Με το Ισραήλ γνωρίζει η Ουάσιγκτον ότι όσο και να αντιδρά δεν πρόκειται να κινηθεί έξω από τα αποδεκτά πλαίσια καθώς πρόκειται για κράτος που εξακολουθεί να εξαρτάται η ύπαρξη του από τη δική της βοήθεια και στήριξη.
Ωστόσο, το Ισραήλ θέλει να προωθήσει δικούς του σχεδιασμούς στην περιοχή. Γνωρίζει όμως ότι χρειάζεται να ενισχύσει τα δεδομένα με τα οποία θα το επιχειρήσει, που σχετίζονται και με την ενέργεια, αλλά και με τη λύση του Κυπριακού. Το Ισραήλ δεν θέλει μια λύση με ένα κρατίδιο στα κατεχόμενα της Κύπρου που θα μπορεί ανά πάσα στιγμή να μετατραπεί σε ισλαμική βάση. Και ταυτόχρονα θέλει διευθετήσεις στο ενεργειακό που θα τους επιτρέπουν μια ελευθερία κινήσεων και στο επίπεδο της ενέργειας, και στο επίπεδο των γεωστρατηγικών δεδομένων στην περιοχή, αλλά και στις σχέσεις που θα αναπτυχθούν στην περιοχή. Ορισμένα από αυτά βασίζονταν σε χειρισμούς και αποφάσεις από την πλευρά της Κύπρου. Η οποία όμως στα μάτια των Ισραηλινών, εμφανίζεται αναποφάσιστη, να παραπαίει σε ολιγωρία και να μην αντιλαμβάνεται πόσο σοβαρά παιγνίδια παίζονται στην περιοχή που την ενδιαφέρουν άμεσα.
Σε αυτό το σημείο βρισκόμαστε τώρα. Η Κύπρος να χάνει πολύτιμο χρόνο για λόγους μικροκομματικών σκοπιμοτήτων, το Ισραήλ να κάθεται κυριολεκτικά στα κάρβουνα καθώς ιδιαίτερα ο κλοιός για να συνεργαστεί με την Τουρκία στο ενεργειακό είναι πιεστικός και προβάλλεται ως λογική επιλογή και τα γεγονότα τρέχουν.
Εκ των πραγμάτων, αν η Κύπρος πρόκειται να αξιοποιήσει όσες δυνατότητες προσφέρονται προκειμένου να προωθήσει τα δικά της συμφέροντα στο ενεργειακό, στην αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης και στο περιεχόμενο της λύσης του Κυπριακού, θα μπορεί να προσβλέπει σε επιτυχία, μόνο αν συνεργαστεί στενά και αποφασιστικά με το Ισραήλ. Ξεκινώντας από απλά πράγματα όπως για παράδειγμα το σχέδιο για σύνδεση των ηλεκτρικών δικτύων Κύπρου-Ισραήλ-Ελλάδας. Πόσο όμως είναι διατεθειμένο να το Ισραήλ να αναμένει στο ακουστικό για να ολοκληρωθούν τα πολιτικά και κομματικά παιγνίδια των Κυπρίων;
Γράφει: Κώστας Γεννάρης
