Είναι ξεκάθαρο ότι το 2004 έχει δημιουργήσει μια νευρικότητα στις δυνάμεις του «Ναι», οι οποίες προσπαθούν να προλάβουν επανάληψη του. Έχουν βάλει στο συρτάρι τα επιχειρήματα, απαντούν με συνθήματα στα συνθήματα, απαξιώσουν όσους καταφέρονται εναντίον της ΔΔΟ, κινδυνολογούν, προβάλλουν τα χειρότερα που έρχονται παρά τα καλύτερα που θα μπορούσαν να ρθούν. Κάνουν δηλ. ότι έκανε ο Τάσσος. Δεν χρειάζονται όμως ούτε την κινδυνολογία, ούτε τα συνθήματα. Διότι έχουν κάτι πολύ πιο μεγάλο: Το όραμα.
Η περίοδος 2003-4 ήταν οδυνηρή για όσους πίστεψαν και αναζήτησαν τότε τη λύση και την επανένωση. Δεν ήταν μόνο ότι το μέτωπο του «Όχι» επικράτησε κατά κράτος. Επανακαθορίζοντας ισοζύγια, πεποιθήσεις και λογικές δεκαετιών. Ήταν η συνειδητοποίηση ότι εμπόδιο στη λύση δεν ήταν μόνο η Τουρκία. Ήταν και η δική μας πλευρά, στη συντριπτική πλειοψηφία της.
Ο Τάσσος Παπαδόπουλος εξελέγη πρόεδρος αποδεχόμενος το σχέδιο Ανάν- που προνοούσε για Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία (ΔΔΟ) ως βάση λύσης και υποσχόμενος συνέχιση της προσπάθειας με στόχο την κατάληξη σε συμφωνία. Ενώ στην πορεία αποδέχθηκε την επιδιαιτησία, έκανε τα πάντα για να απαξιώσει τόσο τα Η.Ε. όσο και την ίδια τη διαδικασία. H αποκάλυψη για συναντήσεις με τον Ντενκτάς στην Στράκα για να τουμπάρουν από κοινού την προσπάθεια και η άρνηση του κατά κόρον να διαπραγματευτεί βελτιώσεις που θα καθιστούσαν το σχέδιο πιο εύκολα αποδεκτό, επιβεβαίωσαν τις εκτιμήσεις πως ποτέ στόχος δεν ήταν η επανένωση. Κάτι που παραδέχθηκε, άλλωστε, και ο τότε υπουργός Εξωτερικών κάποια χρόνια αργότερα όταν αποκάλυψε ότι το 2004 ξεγελάσαμε τους Ευρωπαίους για να πετύχουμε ένταξη χωρίς λύση. Ότι δηλ. οι διαπραγματεύσεις δεν γίνονταν με στόχο την κατάληξη, αλλά ώστε να εξυπηρετηθεί ο στόχος της ένταξης. Πιο επώδυνη όμως (από τη δεδομένη απογοήτευση) ήταν η ευκολία με την οποία ο Τάσσος Παπαδόπουλος και οι συνεργάτες του κατηύθυναν την κοινή γνώμη, θέτοντας εκτός δημόσιου διάλογου την άλλη άποψη, πριν καν αυτός αρχίσει. Οι διάφορες εξάρσεις που έφερναν τον τότε πρόεδρο κάθε λίγο μακριά από το τραπέζι της διαπραγμάτευσης, «δημιουργώντας κλίμα» εντός της κοινωνίας, οι συνεχείς «αποκλειστικές πληροφορίες» από το Μιχάλη Ιγνατίου, δημιογράφους του ΡΙΚ και άλλους στο Μπούργκενστοκ περί μιας διαπραγμάτευσης που έδινε τα πάντα στην Τουρκία και τίποτε σε εμάς (εκμεταλλευόμενος και τη συμφωνία για αποφυγή διαρροών), το χλιαρό «Όχι» το οποίο στο διάγγελμα τελικώς μετατράπηκε σε ηχηρό, διαμόρφωσαν- στην απουσία αντίλογου- μια κοινή γνώμη που μπροστά της είχε πεποιθήσεις παρά δεδομένα. Το «δεν ακούει κανένας» του Δημήτρη Χριστόφια επιβεβαίωσε ότι το παιχνίδι και η κοινωνία είχαν χαθεί πολύ πριν το δημοψήφισμα.
Έκτοτε, το μέτωπο του «Όχι» μονοπώλησε την πολιτική ρητορεία. Κατηύθυνε τη συζήτηση. Οικειοποιήθηκε τον «πατριωτισμό». Επικαλούμενο πότε το σωστό περιεχόμενο στο οποίο προσέδιδε χαρακτηριστικά που αναιρούσαν την ίδια τη φιλοσοφία της ΔΔΟ (που τάχα αποδεχόταν) και πότε σενάρια συνωμοσίας, ταύτισε τη θέληση για λύση με την προδοσία και «επέβαλε» στην κοινωνία την άποψη ότι είναι καλύτερα να παραμείνουν τα πράγματα ως έχουν, παρά να αποτολμηθεί μια λύση, ως κατεξοχήν πατριωτική. Κάτι που ανάγκαζε κι αυτούς που δήλωναν έτοιμοι για την υπέρβαση να προσαρμόζονται στη δική τους ρητορική, ακροβατώντας μεταξύ ρεαλισμού και λαϊκισμού.
Σήμερα, οι δυνάμεις αυτές, προτάσσοντας νέα «Όχι», στριμώχνονται στην ουρά για κεφαλαιοποίηση εκείνου του 76%. Η απόφαση της ΕΔΕΚ για κατ’ αρχήν απόρριψη της ΔΔΟ, η οποία ακολούθησε ανάλογη απόφαση της Συμμαχίας Πολιτών δεν ήρθε μόνο να βάλει τέρμα στο παραμύθι του 2004. Επιβεβαιώνοντας αυτό που έτσι κι αλλιώς είχε παραδεχθεί ο Γιώργος Λιλλήκας: Ότι το περιεχόμενο δεν είχε καμιά σημασία αφού οι ίδιοι πάντα απέρριπταν τη φιλοσοφία της λύσης. Ήρθε κυρίως να καταδείξει με τρόπο ξεκάθαρο πως η όποια προσπάθεια- ανεξαρτήτως «περιεχομένου»- θα τους βρει απέναντι.
Οι συγκυρίες για όσους επιθυμούν επίλυση του Κυπριακού στη βάση των μέχρι σήμερα συμφωνιών είναι σαφώς πιο ευνοϊκές. Στο πηδάλιο της χώρας δεν βρίσκεται ο Τ.Παπαδόπουλος αλλά ο Νίκος Αναστασιάδης. Το ΑΚΕΛ, το οποίο συνεχίζει να πληρώνει την πενταετία Χριστόφια και να δονείται από σκάνδαλα που έχουν αποδομήσει την εικόνα του, έχει ανάγκη από μια νέα αφήγηση. Δεν υπάρχει καλύτερη από αυτήν της επανένωσης. Το χαρτί της ένταξης έχει καεί. Το πιο σημαντικό όμως είναι πως γνωρίζουν πλέον πολύ καλά τι να αναμένουν από το μέτωπο του 2004. Το οποίο έτσι κι αλλιώς εξάντλησε όλα του τα χαρτιά την τελευταία 12ετία. Δεν έχει τίποτε άλλο να προτάξει. Πέραν του φόβου, των συνθημάτων και της εκ νέου ταύτισης του πατριωτισμού με τα «Όχι».
Είναι όμως ξεκάθαρο ότι το 2004 έχει δημιουργήσει μια νευρικότητα στις δυνάμεις του «Ναι», οι οποίες προσπαθούν να προλάβουν επανάληψη του. Όταν (σε μια κοινωνία που είχε ήδη διαμορφώσει άποψη) έσπευδαν να απαντούν στα συνθήματα με λογική και επιχειρήματα. Για να συνειδητοποιήσουν, τελικά, τον πιο επώδυνο τρόπο πως δίπλα στα εύκολα συνθήματα κανένας αριθμός, κανένα λογικό επιχείρημα δεν μπορεί να σταθεί.
Aυτό τους έχει οδηγήσει στο άλλο άκρο. Έχουν βάλει στο συρτάρι τα επιχειρήματα, απαντούν με συνθήματα στα συνθήματα, απαξιώσουν όσους καταφέρονται εναντίον της ΔΔΟ, κινδυνολογούν, προβάλλουν τα χειρότερα που έρχονται παρά τα καλύτερα που θα μπορούσαν να ‘ρθούν. Κάνουν δηλ. ότι έκανε ο Τάσσος. Κρύβοντας για μια ακόμα φορά τη μεγάλη εικόνα πίσω από τη μικρή.
Δεν χρειάζονται όμως ούτε την κινδυνολογία, ούτε τα συνθήματα. Διότι έχουν κάτι πολύ πιο μεγάλο: Το όραμα. Αυτό θα πρέπει να προτάξουν. Κι ας αφήσουν τους άλλους να απαντούν με συνθήματα. Σύντομα θα αντιληφθούν ότι τίποτε δεν μπορεί να σταθεί δίπλα από το όραμα. Κανένα όχι- όσο ηχηρό κι αν είναι- δίπλα από ένα ειλικρινές «Ναι».
Δημοσιεύτηκε και στον Πολίτη της Κυριακής
Γράφει: Αντώνης Πολυδώρου
