Η Ευρωπαϊκή ενοποίηση είναι μια πολύ δύσκολη και επίπονη διαδικασία. Αρχίζει με τον Ελληνικό αποικισμό κάπου στον 5-4ο αιώνα π.Χ. και για αιώνες εκδηλώνεται ως επέκταση και επιβολή των ισχυρών της κάθε εποχής.
Ο Ελληνιστικός, ο Ρωμαϊκός, και ο Βυζαντινός αποικισμός που ακολουθούν τον Ελληνικό, οι αλλεπάλληλοι πόλεμοι επιβολής των διαφόρων βασιλείων της Ευρώπης επί εαυτών και αλλήλων κατά το μεσαίωνα και την αναγέννηση, με αποκορύφωμα τους δύο μεγάλους παγκόσμιους πολέμους του 20ου αιώνα, είναι μέρος αυτής της διαδικασίας. Στην κάθε εποχή, μαζί με το αίμα, το θάνατο και τη δυστυχία που έφερνε ο πόλεμος στους ηττημένους, αλλά και στους νικητές, ανταλλάξαμε οράματα ζωής και αξίες, γνώσεις και πεποιθήσεις, γλώσσες, συνεννόηση και αμοιβαία κατανόηση. Ο σεβασμός του ατόμου έναντι της εξουσίας η της ομάδας, το μέτρο και η ύβρη, ο λόγος και η επιστήμη, ο νόμος και η προστασία των πολλών από το άτομο, η αλληλεγγύη και ο αλτρουϊσμός, η εργασία για την κοινωνική καταξίωση και την ευημερία είναι το ευγενές αμάλγαμα των 2500 χρόνων της βίαιης αλληλεπίδρασης των Ευρωπαϊκών λαών. Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι θεσμοποίηση του αμαλγάματος αυτού. Με την έναρξή της, πριν από 60 περίπου χρόνια, η διαδικασία της ενοποίησης μετατρέπεται από επιβολή και επέκταση του ενός πάνω στον άλλο σε επιλογή και στόχο του καθενός.
Στη διαδικασία αυτή ο Ελληνισμός άλλοτε πρωταγωνιστούσε, άμεσα η έμμεσα, και άλλοτε ακολουθούσε η συρόταν εκών άκων. Παρόμοια ήταν και η μοίρα μας εδώ στην Κύπρο, με τα πολλά μειονεκτήματα αλλά και κάποια πλεονεκτήματα της απόμακρης επαρχίας. Η ένταξή μας στην ΕΕ, της Ελλάδας πριν από 32 χρόνια και της Κύπρου πριν από μόλις εννέα, ήταν ένα από τα πολλά βήματα που αρχίσαμε με τον Ελληνικό αποικισμό του Τάραντα και της Σικελίας, της Σαλαμίνας και της Κερύνειας αλλά και τον οικουμενισμό του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη, τον ανθρωπισμό του Σοφοκλή και την αέναη αναζήτηση του Σωκράτη. Όλες αυτές οι αξίες είναι η Ευρώπη. Καίτοι αρχίσαμε νωρίς, στα τελευταία της πορείας υπολειφθήκαμε. Δεν τάξαμε ως σκοπό μας να δώσουμε νέους Πλάτωνες, δεν αναζητήσαμε έναν μεγαλύτερο Αριστοτέλη, δεν δώσαμε στο νέο Αρχιμήδη τη δυνατότητα να κινήσει και σήμερα τη γη. Όταν η τωρινή Ευρώπη μας ζήτησε τους νέους μεγάλους εμείς της επιστρέφαμε τους παλιούς. Στα τελευταία χίλια χρόνια δε παρατάξαμε κανένα δίπλα στον Καντ, τον Ντεκάρτ, τον Βέμπερ, τον Μαρξ, τον Δαρβίνο, τον Άϊνσταϊν και τον Φρόϋντ. Και χρεωκοπήσαμε.
Ο δανεισμός από τους εταίρους μας με όρους που υποβαθμίζουν την ποιότητα της ζωής στην οποία συνηθίσαμε και τραυματίζουν την περηφάνια μας ξυπνά μέσα μας της μνήμες και τις ανασφάλειες των παλιών πολέμων και της υποταγής. Αλλά μας ξαναδίνεται η δυνατότητα να καλύψουμε τη χαμένη απόσταση. Δεν υπάρχει άλλος χώρος για μας. Έξοδος από την Ευρώπη θα σήμαινε παραίτηση από τον πολιτισμό μας. Τα όργανα και οι θεσμοί της ΕΕ, αλλά και τα εργαλεία της, όπως είναι το ευρώ, είναι οι δεσμοί που συγκρατούν το οικοδόμημα και τα μέλη του. Πρέπει να εγκαταλείψουμε τις σκέψεις εξόδου από οποιοδήποτε Ευρωπαϊκό μηχανισμό. Κάτι τέτοιο αντανακλά παραδοχή αδυναμίας να αντεπεξέλθουμε στην πρόκληση της ενοποίησης και να συμβάλουμε στη συνέχιση μιας ιστορικής και πολιτικής διαδικασίας της οποίας υπήρξαμε πάντα μέρος. Οφείλουμε να παραμείνουμε εκεί αγωνιζόμενοι στους θεσμούς για καλύτερη, πιο ανθρώπινη, πιο αλληλέγγυα και πιο δίκαιη Ευρώπη. Διαφορετικά, θα επιστρέψουμε στο πολιτικό περιθώριο και στις αυταπάτες οικονομικών ευκαιριών που δεν θα έρθουν.
Και δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η διαδικασία της Ευρωπαϊκής ενοποίησης πάντα περιελάμβανε ένα μεγάλο μέρος της Βόρειας Αφρικής, της Μέσης και της Εγγύς Ανατολής. Η Αλεξάνδρεια, η Ιωνία, και η Κωνσταντινούπολη είναι εκεί για να μας το θυμίζουν. Με τον ένα η τον άλλο τρόπο όλες αυτές οι περιοχές θα έρχονται πιο κοντά στην ΕΕ και οφείλουμε να γίνουμε πρωταγωνιστές αυτής της διαδικασίας και πάλι!
Γράφει: Ανδρέας Δημητρίου
