Η συζήτηση για τις προεδρικές εκλογές έχει αρχίσει. Πολλοί φιλοδοξούν να διεκδικήσουν το ύπατο αυτό αξίωμα.
Το αξίωμα, όμως, στον τόπο μας αυτό έχει μια συγκλονιστική τραγικότητα. Είναι σαν το έργο το Σίσσυφου: Αγωνίζεται να ανεβάσει ένα βράχο στην κορυφή του βουνού, αλλά μόλις την πλησιάσει ο βράχος τού φεύγει κάτω και πάλι από την αρχή. Το τέλος της προεδρίας του κάθε Προέδρου τον βρίσκει πάντα στη βάση του λόφου. Έτσι, καλό είναι να ψηλαφίσουμε την τραγικότητα της Προεδρίας της Κυπριακής Δημοκρατίας, τώρα που οδεύουμε προς τον όγδοο Πρόεδρό μας. Μπορεί άλλωστε να φανεί χρήσιμο στους ενδιαφερόμενους. Εν τέλει μπορεί το κόστος της Προεδρίας για τους κατόχους της, στην προοπτική του χρόνου, να είναι πολύ μικρότερο από το όποιο προσωρινό κέρδος από τη φευγαλαία δόξα κατά τις μέρες που την κατέχουν.
Ο Μακάριος ήλθε ως ο Εθνάρχης με το στεφάνι του πολιτικού αρχηγού της ΕΟΚΑ και την καθολική αποδοχή του κυπριακού λαού. Μέσα σε τρία χρόνια από την αρχή της πρώτης του θητείας εβίωσε (ως πρωταγωνιστής) την κατάρρευση της συνταγματικής τάξης, στα επόμενα χρόνια εβίωσε την απόρριψή του από μεγάλο μέρος των συναγωνιστών του αλλά και της ίδιας της Ιεράς Συνόδου της οποίας ήταν επικεφαλής ως Αρχιεπίσκοπος, και στο τέλος συνετρίβη από το πραξικόπημα της χούντας εναντίον του, την ήττα από την Τουρκία και τη συνακόλουθη συνεχιζόμενη κατοχή τού ενός τρίτου της πατρίδας μας. Η τραγικότητα της πορείας αυτής ήταν πάνω από τις φυσικές του δυνάμεις. Έτσι η καρδιά του σταμάτησε να χτυπά λίγο μετά την εισβολή.
Ο Σπύρος Κυπριανού, που τον διαδέχθηκε, ήλθε ως εκπρόσωπος της νεότερης γενιάς του αγώνα με την υπόσχεση της απελευθέρωσης των κατεχομένων, της διεύρυνσης της δημοκρατίας και του εκσυγχρονισμού του κράτους. Έφυγε μετά από δύο και κάτι θητείες με πλήρη αποτυχία στο Κυπριακό και με τη φήμη του Προέδρου που κομματικοποίησε το κράτος, καθιστώντας την κομματική ιδιότητα ως βασικό προσόν για το διορισμό στο δημόσιο. Προς τι η προεδρία;
Ο Γιώργος Βασιλείου ήλθε με πολλές υποσχέσεις για μια νέα προσέγγιση στο Κυπριακό, που θα μπορούσε να κάμψει την Τουρκία υπό την πίεση τής διεθνούς κοινότητας που θα έβλεπε τη δική μας βούληση για μια νέα πορεία στις σχέσεις των δύο κοινοτήτων. Επίσης, έφερνε την ανανέωση στο πνεύμα και τις πρακτικές της διοίκησης και της οικονομίας. Μεταξύ πολλών, ακόμη και σήμερα, τον συνοδεύει η φήμη του καλύτερου Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας. Παρά ταύτα, όλες οι υποσχέσεις έμειναν μετέωρες, γιατί ο κυπριακός λαός τού αρνήθηκε την επανεκλογή. Δεν έχει μια τραγικότητα όταν παρά την εικόνα και τις υποσχέσεις τα σημαντικότερα μένουν ανολοκλήρωτα;
Ο Γλαύκος Κληρίδης ήλθε κατόπιν ως ο έμπειρος διαπραγματευτής, ο νηφάλιος ηγέτης με την εμπιστοσύνη των παλιών του συναγωνιστών για τις εθνικές του κατευθύνσεις αλλά και την εμπιστοσύνη των άλλων δυνάμεων για τη σοφία και τον ρεαλισμό του. Ανάλωσε την πρώτη του θητεία προσπαθώντας να τιθασεύσει τον δικό του χώρο, για να σταθεροποιήσει τη δημοκρατία στο εσωτερικό και να δημιουργήσει τις διεθνείς συνθήκες που θα του επέτρεπαν να φέρει τη λύση. Οι συνθήκες αυτές οδήγησαν στη δεύτερή του θητεία, που έφερε το Κυπριακό μιαν ανάσα πριν από τη λύση. Τα μεγάλα λάθη, όμως, στην εσωτερική διακυβέρνηση κλόνισαν την αρχική εμπιστοσύνη, με αποτέλεσμα ο λαός να του αρνηθεί ακόμη και τους 16 μήνες που ζητούσε για να οδηγήσει τα πράγματα σε λύση. Δεν είναι θλιβερό;
Ο Τάσσος Παπαδόπουλος ήλθε με τη στήριξη της Αριστεράς για να ενοποιήσει μια κοινωνία διχασμένη και να καταστήσει το κράτος δικαιότερο, πιο αξιοκρατικό και πιο αποτελεσματικό. Επίσης, ήλθε με την υπόσχεση της καλύτερης λύσης. Εξαιτίας της στάσης του στο σχέδιο Ανάν περιεβλήθη, για λίγο, τον φωτοστέφανο του νέου Εθνάρχη. Τελικά συνδέθηκε με την αναβίωση των παλιών διχασμών. Έτσι, ενώ ήταν Πρόεδρος, ο κυπριακός λαός τού αρνήθηκε μια δεύτερη θητεία, αποκλείοντάς τον ακόμη και από τον δεύτερο γύρο των εκλογών. Δεν είναι τραγικό;
Ο Δημήτρης Χριστόφιας ήλθε με πολλές προσδοκίες για όλα από σχεδόν όλους. Η διεθνής οικονομική κρίση και η έκρηξη στο Μαρί, που ανέδειξαν την αδυναμία μας να διαχειριστούμε την πολυπλοκότητα της εποχής, έβαλαν και αυτόν στη τροχιά της τραγωδίας. Δεν είναι κρίμα για όλους;
Ο νυν Πρόεδρος οδεύει προς το ίδιο τέλος. Στην αρχή της θητείας του επιχείρησε να κυβερνήσει με την ποινικοποίηση της πολιτικής ζωής, διορίζοντας ως βοηθό γενικό εισαγγελέα κάποιον που είναι ήδη στη φυλακή κατάδικος για διαφθορά. Χωρίς αμφιβολία το γεγονός αυτό δεν έχει προηγούμενο, διαλύοντας την υπόσχεση περί της διακυβέρνησης των άριστων και των αδιάφθορων. Το κυπριακό έχει επίσης βαλτώσει και με δική του ευθύνη. Πιθανότητα, θα οδεύσει στο σπίτι του σε 12 μήνες αναπολώντας τη θέση στην ιστορία που επιθυμούσε αλλά δεν θα έχει ποτέ.
Εν τέλει, όμως, μήπως η τραγικότητα ενδημεί στον τόπο μας έχοντας κοινωνία και ηγεσίες παγιδευμένες σε πορείες που είναι εξ ορισμού αδιέξοδες και επομένως τραγικές για τους Προέδρους μας, αλλά κυρίως για την πατρίδα μας; Οι υποψήφιοι για τις εκλογές του 2018 έχουν συνείδηση της τραγικότητας στην οποία μπορεί να εισέρχονται;
Από τα λεγόμενα και τη συμπεριφορά των κύριων διεκδικητών όπως εμφανίζονται σήμερα είναι φανερό ότι δεν έχουν.
Βλέπουν την Προεδρία ως ένα παιγνίδι επιβράβευσης και επιβεβαίωσης μιας προσωπικής αξίας την οποία οι ίδιοι αποδίδουν στον εαυτό τους πολύ πιο γενναιόδωρα από την κοινωνία.
Και όμως, ο όγδοος Πρόεδρός μας έπρεπε ήδη να αποπνέει τον αέρα του ανθρώπου που μπορεί να δώσει στον τόπο βιώσιμο αφήγημα που να μπορεί να βγάλει την Κύπρο από τις αγγυλώσεις και τις ψευδαισθήσεις περίπου 60 χρόνων που μας κρατούσων μεταξύ εμφύλιων συγρούσεων και εθνικών ταπεινώσεων για να μας βάλει σε τροχιά ειρήνης, ασφάλειας, αξιοπρέπειας και ευημερίας στην οποία να θέλουν να συσπειρωθούν όλοι ανεξαιρέτων οι κάτοικοι του τόπου αυτού.
Αυτό τον υποψήφιο όγδοο Πρόεδρο δεν το είδα ακόμη. Αντίθετα, βλέπω εκείνους που υπόσχονται ότι το 2023 θα ξαναμιλάμε για την ίδια τραγικότητα!
Γράφει: Ανδρέας Δημητρίου
