Ορίζοντας 2020 ονομάζεται το νέο ευρωπαϊκό πρόγραμμα το οποίο θα διαθέτει χρηματοδότηση με ανταγωνιστικούς όρους, στους τομείς έρευνας και καινοτομίας.
Το πρόγραμμα θα τεθεί σε εφαρμογή το 2014 και θα ισχύσει μέχρι και το 2020. Οι πιο αισιόδοξες εκτιμήσεις κάνουν λόγο για προϋπολογισμό της τάξης των 80 δις ενώ οι πιο συντηρητικές για 71 δις, ανάλογα της εξέλιξης των διαπραγματεύσεων στο Συμβούλιο. Το βέβαιο είναι, πως οι τομείς έρευνας και καινοτομίας ενισχύονται με αύξηση του προϋπολογισμού σχεδόν κατά 50% σε σχέση με τον υφιστάμενο.
Με αυτό τον τρόπο είναι που επιχειρείται να γίνουν πράξη οι διακηρύξεις της εμβληματικής πρωτοβουλίας «Καινοτόμος Ευρώπη». Ο μεγάλος στόχος όπως το θέτουν οι ευρω-τεχνοκράτες είναι, «Οι καλές ιδέες να βρουν το δρόμο τους προς τις αγορές». Γι αυτό το λόγο στο Ορίζοντας 2020, η καινοτομία παντρεύεται με την έρευνα μέσα από τρεις άξονες.
Στον 1ο άξονα, με τον τίτλο «Αριστεία», οι χρηματοδοτήσεις θα αφορούν κυρίως προγράμματα για την ανάπτυξη της καριέρας των ερευνητών και την κατάρτισή τους, τη χρηματοδότηση σε νέες αναδυόμενες τεχνολογίες και σε ερευνητικές υποδομές
Στον 2ο άξονα με τίτλο «Βιομηχανική Ανταγωνιστικότητα», θα χρηματοδοτούνται δράσεις που θα στοχεύουν στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, στην ενθάρρυνση της καινοτομίας στις βιομηχανίες, στη συμμετοχή των μικρομεσαίων επιχειρήσεων στην έρευνα κλπ.
Τέλος, στον άξονα «καλύτερες κοινωνίες» η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιχειρεί να ενθαρρύνει την ερευνητική κοινότητα της Ευρώπης να δημιουργήσει διεπιστημονικές συνεργασίες για να υποβάλουν τις καλύτερες προτάσεις με στόχο να αντιμετωπιστούν οι εξής προκλήσεις. Η πρόκληση αναβάθμισης της υγείας «ζώ περισσότερο και καλύτερα», η πρόκληση για περισσότερη πράσινη και αποδοτική ενέργεια, η περιβαλλοντική πρόκληση για βιώσιμη χρήση των πόρων για την προστασία του πλανήτη, η πρόκληση για συνεκτική καινοτομία και ασφαλείς κοινωνίες, η συνεχής πρόκληση της ασφάλειας στην παροχή τροφίμων, καθώς και η ανάπτυξη περιβαλλοντικά φιλικών και ασφαλισμένων δημόσιων μεταφορών.
Που επιδιώκω να καταλήξω με τις πιο πάνω αναφορές; Επιχειρώ να δώσω τη μεγάλη εικόνα. Δηλαδή τι πραγματικά συμβαίνει στη μεγάλη σκακιέρα που ονομάζεται ευρωπαϊκός χώρος έρευνας, τον οποίο επηρεάζουν κυβερνήσεις, τεχνοκράτες, ισχυρά πανεπιστήμια αλλά και τα συμφέροντα των μεγάλων βιομηχανιών της Ευρώπης. Μέσα από όλο αυτό είναι που προκύπτουν οι προτεραιότητες, ο προϋπολογισμός για κάθε ενότητα και τα προγράμματα εργασίας.
Για ένα κράτος-μέλος, το να είναι ευθυγραμμισμένο με τις ευρωπαϊκές κοινωνικές προκλήσεις αποτελεί προϋπόθεση για να μπορεί να διεκδικεί στο χώρο των χρηματοδοτήσεων με αξιώσεις. Όλοι μπορούν να συμμετάσχουν αλλά εκείνοι οι οποίοι στο τέλος θα κερδίσουν είναι όσων οι φορείς θα έχουν να συνεισφέρουν στην πρόοδο των πιο πάνω. Αυτό που μπορεί να είναι καινοτόμο σε εθνικό επίπεδο δε σημαίνει ότι είναι καινοτόμο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Γι αυτό το λόγο είναι που θεωρώ ότι η τελική απόφαση της Βουλής να επιτρέψει την απρόσκοπτη ίδρυση της ιατρικής σχολής στο Παν/μιο Κύπρου ότι ήταν ένα σωστό βήμα για «πολιτική της Κύπρου ευθυγράμμισή» με τις ερευνητικές προτεραιότητες της Ε.Ε.. Γιατί σε περίοδο οικονομικής κρίσης δε μπορείς να σταματήσεις βίαια το καθετί αναπτυξιακό. Μια προοδευτική προσέγγιση θα στόχευε στο να κλείσει άμεσα όλες τις μαύρες τρύπες και οι νέες επενδύσεις να γίνονται με φειδώ και πρόγραμμα στην ορθολογική βάση του τι θα αποφέρει το κάθε ευρώ.
Το βέβαιο πάντως είναι πως οι σχολές θετικών και εφαρμοσμένων όπως και η πολυτεχνική του Πανεπιστημίου Κύπρου έχουν έσοδα της τάξης των 8-10 εκ ευρώ ετησίως από ανταγωνιστικά προγράμματα. Γι αυτό ας προσπαθήσουμε να λειτουργήσουμε στο δύσκολο ναι μεν σήμερα, αλλά, με ορίζοντα το 2020.
Γράφει: Ξένια Κωνσταντίνου
