Η συζήτηση για προσέλκυση επενδύσεων είναι σχεδόν καθημερινή ίσως και κουραστική...
Όταν όμως ένας Πρόεδρος αναλαμβάνει το βαρύ και δύσκολο έργο να οργώσει την υφήλιο για να προσελκύσει επενδύσεις, τότε η συζήτηση πρέπει να γίνεται σε πιο ουσιαστική βάση. Γιατί ένας Πρόεδρος μιας Ευρωπαϊκής χώρας, όσο καλόπιστα και αν λειτουργεί, δεν μπορεί να προωθεί επενδύσεις επαναλαμβάνοντας, με πολιτική γλώσσα, αυτά που προωθεί ο Οργανισμός Προώθησης Επενδύσεων (γνωστός ως CIPA).
Οι πολύ μικρές χώρες είναι και εξ’ ορισμού μικρές οικονομίες. Συνεπώς ένας επενδυτής θα ενδιαφέρεται να επενδύσει περισσότερο σε ένα προϊόν που να μπορεί να το πωλήσει σε μια άλλη, μεγαλύτερη, οικονομία. Για να μπορεί να το πράξει χρειάζεται να ακούσει από ένα Πρόεδρο τον στρατηγικό προσανατολισμό μιας χώρας της οποίας η οικονομία δέχτηκε ένα τόσο συνθλιπτικό κτύπημα πριν από λίγους μήνες. Χρειάζεται μια στρατηγική που να τον πείθει ότι ο επανασχεδιασμός της οικονομίας μας θα είναι αειφόρος και όχι συγκυριακός.
Θα μπορούσε κάποιος να διερωτηθεί γιατί μια μικρή χώρα με τόσο ωραίο κλίμα, με το χαμηλότερο φορολογικό συντελεστή στην Ευρώπη και με καταρτισμένο ανθρώπινο δυναμικό δεν είναι απλά ένας παράδεισος. Με μια απλή ακτινογραφία της Κυπριακής οικονομίας είναι εύκολο να βγάλει κάποιος το συμπέρασμα ότι η ανάπτυξη της ήταν καθαρά συγκυριακή, ευκαιριακή και επικίνδυνα ολιγοδιάστατη. Μια υγιής οικονομία είναι σαν ένα υγειές ανθρώπινο σώμα το οποίο πρέπει να τρέφεται με πολλές τροφές και όχι με “fastfood”. Αυτό που συνέβηκε στην Κύπρο μετά την εισβολή είναι το κτίσιμο μιας οικονομίας κυνηγώντας το εύκολο και εγκαταλείποντας το αειφόρο. Τα «φαστφουτάδικα» της Κύπρου υπήρξαν, κυρίως, το χρηματιστήριο, οι μεγάλες τράπεζες και η πώληση ακινήτων σε ξένους υπηκόους. Το αποτέλεσμα,δυστυχώς, είναι ότι φτιάξαμε μια οικονομία βασισμένη σε συγκυριακές ευκαιρίες. Λίγες ήταν οι περιπτώσεις που υπήρξε πραγματικός προγραμματισμός. Επί Γιώργου Βασιλείου έγινε μια καλή προσπάθεια με ανοίγματα σε νέους τομείς. Δεν συνεχίστηκε όμως ο σχεδιασμός γιατί η κατάρρευση του ανατολικού μπλοκ διοχέτευσε στην χώρα μας ευκαιριακό χρήμα που ήταν και ευλογία αλλά και η κατάρα μας.
Ένας σοβαρός επενδυτής θα κοιτάξει, όχι μόνο το νέο σχεδιασμό της οικονομίας μας (αν υπάρχει) αλλά και την πολιτική μας συμπεριφορά. Για παράδειγμα η πρόταση μας για κούρεμα ασφαλισμένων καταθέσεων, έστω και αν δεν πέρασε, μόνο αβεβαιότητα δημιούργησε στο διεθνές περιβάλλον. Ούτε πείθουμε όταν λέμε πως οι αποφάσεις του Eurogroup πάρθηκαν με το πιστόλι στον κρόταφο γιατί αυτό καθιστά τη θέση μας χειρότερη. Ο πολιτικός παραγοντισμός σε βασικούς τομείς της οικονομίας έχει καταγραφεί σε ξένα κέντρα αποφάσεων. Ο διαφαινόμενος αποκεφαλισμός του διοικητή της ΚΤ αλλά και του Προέδρου της ΚΡΕΤΥΚ, χρησιμοποιώντας θεμιτά και αθέμιτα μέσα, μόνο ανησυχία μπορούν να προκαλούν και δεν προσδίδουν την εικόνα ψηλού επιπέδου πολιτικής κουλτούρας.
Δυστυχώς, ούτε η ανακάλυψη του φυσικού αερίου (ΦΑ) παρέχει, πλέον, πειστικά επιχειρήματα ότι έχουμε πολιτικό και οικονομικό σχεδιασμό για την αξιοποίηση του. Η απροθυμία μας να προχωρήσουμε σε ταχεία διαβούλευση με συγκεκριμένη εταιρεία για την δημιουργία τερματικού υγροποίησης θα έδινε σημαντικό μήνυμα ότι επιδιώκουμε να καταστεί άμεσα η Κύπρος ενεργειακός κόμβος και θα προλάμβανε ακόμα και κάποιες πολιτικές νουθεσίες για εμπλοκή της Τουρκίας στην υπόθεση ΦΑ (βλέπε δηλώσεις Βρετανού Ύπατου Αρμοστή). Και που σαφώς θα επηρέαζαν την συζήτηση στο Ισραήλ, ειδικά λόγω της εμπλοκής της συγκεκριμένης εταιρείας, όσον αφορά τις εξαγωγές μέρος του φυσικού του αερίου μέσω Κύπρου. Δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι πολλές χώρες μπαίνουν δυναμικά στην παραγωγή ΦΑ και το εμπορικό περιβάλλον είναι σαν μια κινούμενη άμμος.
Είναι σήμερα σε θέση η κυβέρνηση να υποσχεθεί στον Κυπριακό λαό ότι όταν αξιοποιήσουμε το ΦΑ μας αέριο θα έχουμε τα οφέλη, οικονομικά και πολιτικά που υποσχόμασταν πριν από ένα χρόνο; Αν ναι τότε έχουμε πειστικό σχεδιασμό που πιθανόν να αποβεί καταλυτικός για να πειστούν επενδυτές να φέρουν τα χρήματα τους στη χώρα μας. Εκτός εάν επιδιώκουμε και πάλιν επενδύσεις τύπου συγκυριακών «σωσιβίων».
Μια μικρή οικονομία θα πρέπει να μελετήσει παραδείγματα άλλων μικρών χωρών που έκτισαν μια εξωστρεφή οικονομία. Όπως η Ιρλανδία, η Σιγκαπούρη ακόμα και η Μάλτα. Έστω και αν η πρώτη μπήκε σε μνημόνιο, αποκλειστικά λόγο επέκτασης των τραπεζών της στη Γερμανική αγορά ακινήτων. Η Κύπρος έχει μεγάλα πλεονεκτήματα για πολύ-επίπεδες επενδύσεις αρκεί να εφεύρει το σωστό μείγμα σχεδιασμού μιας νέας οικονομίας. Ενδεικτικά αναφέρω κάποιους τομείς που υπάρχει και ενδιαφέρον αλλά και αειφόρος προοπτική.
- Πρωτογενής τομέας με προσανατολισμό την αγορά της Μέσης Ανατολής και των χωρών του Κόλπου.
- Μεταποίηση (ειδικά στη γαλακτοκομία και οινοποιία) με επιθετικό εξαγωγικό προσανατολισμό. Η υπογραφή συμφωνίας εξαγωγών προϊόντων μεταποίησης στην Κίνα επείγει.
- Στρατηγική συνεργασία με το Ισραήλ σε όλους τους τομείς και ειδικά στην προσέλκυση ιατρικού τουρισμού από τρίτες χώρες. Το Ισραήλ χρειάζεται εταίρο σε αυτό το τομέα λόγο περιοριστικών μέτρων της εσωτερικής του αγοράς.
- Δημιουργία Τράπεζας Αναπτύξεως αλλά και τράπεζας Ισραηλινών συμφερόντων.
- Επένδυση στην έρευνα και καινοτομία στο 1% του ΑΕΠ.
- Προσέλκυση φαρμακοβιομηχανιών.
- Κίνητρα για εταιρείας πληροφορικής και ψυχαγωγίας (δημιουργία silicon valley).
Αυτά είναι μόνο ενδεικτικά παραδείγματα. Η Κύπρος μόνο με πολύ-επίπεδη οικονομία μπορεί να ελπίζει. Αυτό άλλωστε μας απέδειξε και η πικρή εμπειρία μας. Και μπορούμε να φτιάξουμε ένα οικονομικό θαύμα φτάνει να εργαστούμε με επιστημοσύνη και γνώση. Επιτελικού τύπου εκστρατείες είναι καλοδεχούμενες αλλά να μην δημιουργούμε και ψευδαισθήσεις. Ψηλού επιπέδου επισκέψεις μπορεί να δώσουν περισσότερο την εικόνα πανικού και πιθανοί επενδυτές ίσως να μυριστούν «ψόφιο» παρά ευκαιρία επένδυσης σε μια χώρα. Η υπόθεση προσέλκυσης επενδύσεων είναι σύνθετη υπόθεση. Μέχρι τώρα βλέπουμε σπασμωδικές κινήσεις. Μακάρι να έχω λάθος.
Γράφει: Σταύρος Μαλάς
