Ιδεολογικά τοποθετώ τον εαυτό μου στην αριστερά. Όμως, ούτε κομματική ταυτότητα έχω, ούτε υπήρξα ποτέ μέλος της οργανωμένης κομματικής βάσης της αριστεράς στον τόπο.
Όπως εγώ, έτσι και χιλιάδες άλλοι συμπολίτες μας, εργαζόμενοι, διανοούμενοι, συνταξιούχοι, φοιτητές, μεγαλώνοντας ταυτιστήκαμε με σημαντικές ιδέες και αξίες της αριστεράς: υπέρ του κοινωνικού (όχι σπάταλου) κράτους, της πρόσβασης στην δημόσια υγεία και δημόσια παιδεία, την ισότητα των ανθρώπων ανεξαρτήτως θρησκείας, εθνοτικής καταγωγής ή οποιουδήποτε άλλου αυτοπροσδιορισμού. Αξίες για την ισότητα των λαών, τους αγώνες ενάντια στον φασισμό, στον εθνικισμό και στον ρατσισμό.
Αυτά και πολλά άλλα διαμόρφωσαν το ιδεολογικό μου υπόβαθρο, χωρίς φυσικά να πιστέψω ποτέ ότι η αριστερά είχε πάντα τις καλύτερες λύσεις για όλα τα προβλήματα. Κακά τα ψέματα, καμιά ιδεολογία ή κοινωνική-πολιτική-οικονομική θεωρία δεν είχε ποτέ όλες τις λύσεις για όλα τα προβλήματα. Υποθέτω ότι στο τέλος επιλέγεις (εφόσον φυσικά το θελήσεις), να υιοθετήσεις ένα σύνολο ιδεών γνωρίζοντας όμως και τους περιορισμούς σε αυτή σου την επιλογή.
Νομίζω συνειδητά πορεύτηκα ως τώρα με αυτά ως οδηγό.
Καθώς όμως πλησιάζουμε στην ολοκλήρωση της πρώτης ιστορικά περιόδου με κυβέρνηση και Πρόεδρο από τον χώρο της αριστεράς, αξίζει να αναρωτηθούμε για το μέλλον.
1. Χρειάζεται τόλμη και αυτοκριτική. Δυστυχώς ή ευτυχώς οι κυβερνήσεις κρίνονται κυρίως από τα λάθη που διέπραξαν, παρά για τα όσα πρόσφεραν. Και λάθη έγιναν πολλά σε αυτή την πενταετία. Χρειάζεται η οργανωμένη αριστερά, σε όλα τα επίπεδα να αναλογιστεί για αυτά. Από τις ομάδες βάσης μέχρι τα ανώτατα συλλογικά όργανα. Λάθη έγιναν πολλά και πλήγωσαν όλους τους πολίτες αυτού του κράτους. Αριστερούς και μη. Είναι συνεπώς αναγκαίο να ειπωθούν αυτά, να αναγνωριστούν και να μην ξανασυμβούν. Κακές επιλογές στο ζήτημα της διαχείρισης των εκρηκτικών, λάθη στην προσπάθεια για επίλυση του πολιτικού προβλήματος (προσωπικά ανάμενα περισσότερη τόλμη από τον Πρόεδρο), λάθη στην οικονομία, λάθη στην επικοινωνία, επιλογές πολιτικών προσώπων που δεν τίμησαν ούτε την αριστερά που τους ανέδειξε, ούτε την κυβέρνηση και τον Πρόεδρο που τους διόρισε.
2. Είναι εξίσου αναγκαία η ιδεολογική και θεωρητική συζήτηση. Έχω την εντύπωση ότι η πυξίδα των ιδεών χρειάζεται ρύθμιση. Σχεδόν ένα αιώνα μετά, ο ιδεολογικός αναστοχασμός δεν είναι κάτι που πρέπει να φοβίζει, ούτε το ΑΚΕΛ ούτε την ευρύτερη αριστερά. Κανείς δεν σου ζητά να αλλάξεις πορεία, να φύγεις από τον πυρήνα των αξιών σου. Αλλά να ξανακοιτάξεις το εργαλείο με το οποίο πορεύτηκες. Ίσως αυτό να χρειάζεται για να ξαναβρείς τον δρόμο. Πρέπει να ξανασκεφτούμε μήπως η διατύπωση των ιδεών μας έχει ξεπεραστεί από την ιστορία. Μήπως ο πολιτικός λόγος της αριστεράς χάσει την ουσία του προσπαθώντας να διατηρήσει την ταυτότητά του. Δεν πρέπει να φοβίζει η αναδιαμόρφωση της ταυτότητας, και να είστε βέβαιοι ότι δεν θα αποξενώσει την αριστερά από τις ιδέες της. Αντίθετα, αυτός ο διάλογος θα φέρει καινούργια συστατικά που θα εμπλουτίσουν την ταυτότητα αυτή.
3. Η αριστερά οφείλει να ενισχύσει την διαφάνεια. Από πηγές χρηματοδότησης μέχρι άμεση ή έμμεση σχέση του ΑΚΕΛ με οργανισμούς, ιδιωτικές επιχειρήσεις, σωματεία, φοιτητικές και συνδικαλιστικές οργανώσεις. Αναγνωρίζω τις ιστορικές συνθήκες που ωθούσαν σε παλαιότερες εποχές στον φόβο δίωξης προσώπων που στήριζαν το ΑΚΕΛ, στην αναγκαιότητα σε εποχές περιθωριοποίησης να βρεθούν δουλειές για νέα παιδιά που τους στιγμάτιζαν γιατί ήταν αριστεροί, για σωματεία και οργανώσεις που υπηρετούσαν τις ιδέες και προστάτευαν τα συμφέροντα πολλών κυνηγημένων αριστερών. Τα αναγνωρίζω αυτά και σέβομαι τους αγώνες αυτούς. Όπως επίσης και την συμβολή μιας αριστερής συνδικαλιστικής οργάνωσης στην προστασία των δικαιωμάτων των εργαζόμενων. Κατανοητά είναι αυτά. Αλλά θα πρέπει το κόμμα της αριστεράς να βρει το θάρρος να προχωρήσει με αυτοπεποίθηση χωρίς αυτά. Όχι απέναντι φυσικά. Αλλά χωριστά. Αλλιώς, πολύ φοβάμαι ότι ούτε η διαφάνεια θα ενισχυθεί, ούτε το ΑΚΕΛ θα μπορέσει να λειτουργήσει αποτελεσματικά όταν κληθεί ξανά να κυβερνήσει. Στην καλύτερη περίπτωση θα μετασχηματιστεί σε ένα ερμαφρόδιτο κόμμα εξουσίας και στην χειρότερη θα αποξενωθεί σημαντικά από την κοινωνία.
4. Χρειάζεται να ανακτήσει την χαμένη αυτοπεποίθηση. Οι άνθρωποι που δηλώνουν αριστεροί δεν είναι ούτε καλύτεροι, ούτε όμως χειρότεροι από κανέναν. Υπάρχει πλούτος στη νεολαία, πλούτος στους εργαζόμενους, πλούτος σε όλα τα τμήματα της κοινωνίας, κομματικά τμήματα αλλά και μη. Αυτό βέβαια προϋποθέτει θάρρος γιατί πλέον η οργανωμένη αριστερά του μέλλοντος θα είναι σε μια άλλη διαλεκτική σχέση με την κοινωνία. Περισσότερο αμφίδρομη, περισσότερο ανοικτή, περισσότερο διαφανής. Οι σημερινοί αριστεροί δεν είναι αναγκαίο να υποφέρουν από το σύνδρομο του κυνηγημένου, αλλά οι αυριανοί αριστεροί οφείλουν να διακατέχονται από την αυτοπεποίθηση της επάρκειας και του ορθού λόγου. Όχι της ιδεολογικής υπεροχής. Αλλά της επάρκειας.
5. Η αριστερά να δώσει λόγο στον κάθε πολίτη που υιοθετεί τις αξίες και τα ιδανικά της. Ο επόμενος ηγέτης της αριστεράς να προκύψει από την ψήφο του κόσμου. Απευθείας, χωρίς εκπροσώπους ή εκλέκτορες ή οτιδήποτε άλλο. Απευθείας. Ο επόμενος υποψήφιος Πρόεδρος να προκύψει με διαδικασία αντίστροφη από την σημερινή. Ο κόσμος να αναδείξει τις προτιμήσεις του και αυτές να τεθούν σε δοκιμασία δημοκρατική. Και φυσικά, να είναι πέραν της μιας επιλογής. Η αριστερά δεν πρέπει να φοβάται την περισσότερη δημοκρατία. Έχει να κερδίσει από αυτήν.
Οι καταληκτικές μου σκέψεις είναι οι εξής: όλοι αναγνωρίζουν ότι η αριστερά και το ΑΚΕΛ πρόσφεραν στον τόπο. Αυτή όμως δεν είναι συζήτηση που οδηγεί στο μέλλον. Είμαστε στην δεύτερη δεκαετία του 21ου αιώνα και φοβάμαι ότι τα εργαλεία έχουν αρχίσει να σκουριάζουν. Και τα εργαλεία είναι οι ιδέες. Είναι οι λύσεις σε σύνθετα προβλήματα μιας τεχνολογικά ανεπτυγμένης εποχής, είναι η πολιτική πράξη που ωθεί μια κοινωνία μπροστά, μέσα από ιδανικά της προόδου και της κοινωνικής δικαιοσύνης.
Στην ψηφιακή εποχή η αριστερά πρέπει να απαντήσει με ψηφιακό τρόπο. Αλλιώς, οι αναλογικές ιδέες, παρά την διαχρονικότητά τους, θα βρεθούν όπως τα εκθέματα σε μουσείο: άξια μεν θαυμασμού, αλλά σε μια βιτρίνα για να θαυμάζουμε το μεγαλείο άλλων εποχών.
Γράφει: Παναγιώτης Σταυρινίδης
