«Η ποινή που επιβλήθηκε στον Ασίλ Ναδίρ, είναι ποινή που επιβλήθηκε σε ολόκληρο το έθνος μας», ανέφερε η ανακοίνωση της Ένωσης Τουρκοκύπριων Αγωνιστών μερικές μέρες μετά την δημοσιοποίηση της 10χρονης ποινής φυλάκισης ενάντια στον γνωστό επιχειρηματία.
Ο Τουρκοκύπριος ηγέτης μάλιστα, έσπευσε σε επίσκεψη αλληλεγγύης στον όμιλο ΜΜΕ ΚΙΠΡΙΣ (ιδιοκτησίας Ναδίρ) και δημοσίως διαμαρτυρήθηκε για την δικαστική απόφαση. Την ίδια στιγμή, οι προοδευτικές φωνές της τουρκοκυπριακής κοινότητας που επιδίωξαν να αντιμετωπίσουν κριτικά το διαμορφούμενο κλίμα, συγκρούστηκαν στον τοίχο της «εθνικής απονομιμοποίησης».
Ποιο είναι το στοιχείο εκείνο που συνέβαλε στην προσπάθεια κυρίως της τουρκοκυπριακής Δεξιάς να δημιουργήσει ένα νέο «εθνικό θέμα», θέτοντας ταυτόχρονα την προσωπικότητα Ναδίρ πέραν των πλαισίων της κοινωνίας της; Οι περιπτώσεις εθνικιστικής έξαρσης ως προϊόν φαινομενικά άσχετων γεγονότων δεν είναι φυσικά αποκλειστικότητα της τουρκοκυπριακής κοινότητας. Εκείνο όμως που ενδιαφέρει είναι η επιβολή αυτής της έξαρσης σε μια κρίσιμη χρονική συγκυρία που έχει ως κυριότερο χαρακτηριστικό, την αμφισβήτηση του περιεχομένου των σχέσεων Τουρκοκυπρίων-Τουρκίας από πλευράς των προοδευτικών τμημάτων της κοινότητας.
Η εισβολή του 1974 σηματοδότησε μια νέα εποχή σε κοινωνικό-οικονομικό επίπεδο, η μελέτη της οποίας απουσιάζει γενικότερα από το διάλογο για το Κυπριακό. Άμεση συνέπεια ήταν η έξοδος των Τουρκοκυπρίων από τους θύλακες που ζούσαν για περίπου μια δεκαετία και η συγκέντρωσή τους σε ένα συγκεκριμένο γεωγραφικό χώρο, με θετικές οικονομικές προοπτικές σε πολλούς τομείς. Όμως αυτές οι προοπτικές δεν αφορούσαν το σύνολο της κοινότητας. Η βίαιη αποκοπή ενός μέρους του εδάφους από το σύνολο στο οποίο ανήκε, η βαθιά οικονομική και πολιτική εξάρτηση από την Τουρκία, ήταν δεδομένα που πιο εύκολα καθοδήγησαν τις προοπτικές της όποιας ανάπτυξης προς συγκεκριμένους παράγοντες. Η τουρκοκυπριακή και τουρκική άρχουσα τάξη, προχώρησαν στη δημιουργία χωριστών δομών που με τη σειρά τους θα συνέβαλλαν στην ισχυροποίηση μιας συγκεκριμένης ομάδας μέσα στην κοινότητα. Αυτή η ιδιότυπη τουρκοκυπριακή αστική τάξη θα αποτελούσε τη βάση πάνω στην οποία το χωριστό καθεστώς αποκτούσε ιδεολογικο-πολιτική νομιμοποίηση.
Ακολουθώντας το τουρκικό μοντέλο της εποχής, το «κράτος» ανέλαβε την καπιταλιστική ανάπτυξη, έκφραση της οποίας ήταν η δημιουργία των λεγόμενων κρατικών οικονομικών επιχειρήσεων. Παράλληλα, το περιουσιακό καθεστώς που οικοδομήθηκε κυρίως επί της ελληνοκυπριακής ιδιοκτησίας, μετατράπηκε σε εργαλείο αναπαραγωγής της κοινωνικο-οικονομικής τάξης στα κατεχόμενα. Οι σχέσεις εξάρτησης με πολιτικά ανταλλάγματα, ήταν το στοιχείο που στιγμάτισε από την αρχή τη νέα αυτή «διευθέτηση» και που για πολλές δεκαετίες διατηρήθηκε ως ο βασικός βραχίονας στήριξης του Ντενκτάς.
Η πρώτη αντίδραση του επιχειρηματία στο άκουσμα της ποινής του: «Αυτά είναι παιχνίδια για μας!».Μέσα από αυτό ακριβώς το πλαίσιο συγκρότησης των δομών στα κατεχόμενα, προκύπτει ο Ασίλ Ναδίρ, ένα από τα χαρακτηριστικότερα σύμβολα της σχέσης κεφαλαίου-κατοχής στην Κύπρο. Τα βιογραφικά του τεκμήρια είναι χαρακτηριστικά. Μετά την εισβολή μεταφέρει το επενδυτικό του ενδιαφέρον στα κατεχόμενα και εισέρχεται στον τομέα της βιομηχανίας ρούχων, τα οποία κατασκευάζει στην Κύπρο και εμπορεύεται στη Μέση Ανατολή, διαμέσου εταιρειών του στην Αγγλία. Λίγα χρόνια μετά γίνεται ιδιοκτήτης του ομίλου Polly Peck και παράλληλα επεκτείνεται στους τομείς των ΜΜΕ, υπηρεσιών και ηλεκτρικών ειδών. Το 1993 διαφεύγει από την Αγγλία λόγω του σκανδάλου υπεξαίρεσης και εγκαθίσταται μόνιμα στην Κύπρο. Μέσα από την οικονομική του αυτοκρατορία απέκτησε ισχυρές διασυνδέσεις στην Τουρκία. Θεωρήθηκε ένας από τους στυλοβάτες της όποιας αλλαγής στρατηγικής αποφάσιζε η Άγκυρα στον τρόπο διαχείρισης των κατεχομένων και γίνεται πρωταγωνιστής των νεοφιλελεύθερων πειραμάτων Οζάλ και Τσιλέρ.
Μέσα από αυτή τη διαδικασία ο επιχειρηματίας Ναδίρ, όπως και άλλοι, είχαν αποκτήσει μια προνομιακή θέση στο πεδίο της ιδεολογικής μάχης. Ήταν οι προσωπικότητες εκείνες, των οποίων το πλέγμα των δραστηριοτήτων συμβόλιζε, συντηρούσε και ενδυνάμωνε το πλαίσιο μιας χωριστής-ανεξάρτητης-κρατικής τουρκοκυπριακής ύπαρξης. Συνεπώς μπορούσαν να προωθήσουν ευθέως το δόγμα των δύο λαών. Άρα η νομική ή η όποια αμφισβήτηση της δραστηριότητάς τους, δεν μπορεί να γίνει ανεχτή στο κυρίαρχο συντηρητικό πλαίσιο. Οι φωνές που επαναφέρουν στο προσκήνιο το «άλλο πρόσωπο» του Ναδίρ, πρέπει να εξοβελιστούν από το δημόσιο χώρο, αφού επαναφέρουν το μεγάλο πρόβλημα της εποχής: τη δομική σχέση Τουρκοκυπρίων-Τουρκίας.
Γράφει: Νίκος Μούδουρος
