«Παθητική επανάσταση» και προεδρικές εκλογές στην Τουρκία. Του Νίκου Μούδουρου


 

98798754r44345bbbyt4564

Η νέα εκλογική επιτυχία του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) στις δημοτικές εκλογές επιβεβαιώνει δύο πολύ σημαντικά στοιχεία της πρόσφατης τουρκικής ιστορίας:

Σε ένα πρώτο επίπεδο επαληθεύει την ιδεολογικό-πολιτική συνέχεια του «νέου Ισλάμ», η οποία χαρακτηρίζεται κυρίως από τους ισχυρούς κοινωνικούς δεσμούς και την πολιτική αφοσίωση με ένα πολύ μεγάλο μέρος της κοινωνίας. Σε ένα δεύτερο επίπεδο, αναδεικνύει τη σχετική σταθερότητα του νεοφιλελεύθερου μετασχηματισμού της Τουρκίας, ο οποίος κορυφώθηκε μετά την κρίση και τη συνολική κατάρρευση του 2001.

Τα τελευταία 12 χρόνια, τουλάχιστον με όρους παγκόσμιας οικονομίας και νομιμοποίησης της στο τουρκικό πλαίσιο, η χώρα δεν γνώρισε καμιά απολύτως εναλλακτική επιλογή διακυβέρνησης πέραν του «μοντέλου ΑΚΡ». Το κυβερνών κόμμα κατάφερε να επιβάλει ένα είδος «παθητικής επανάστασης», στα πλαίσια της οποίας τα δικά του οράματα κατέχουν πλέον ηγεμονική θέση και γίνονται αντιληπτά ως «εθνικά». Μέσα από το γάμο της ισλαμικής θρησκείας με το νεοφιλελευθερισμό, το ΑΚΡ κατάφερε να συσπειρώσει όχι μόνο τον κεντρικό πυρήνα του Ισλάμ, αλλά και γενικότερα τον πλειοψηφικό συντηρητικό χώρο της Τουρκίας. Κατάφερε έστω και με αντιρρήσεις να σταθεροποιήσει την ενσωμάτωση της νέας οικονομικής και πολιτικής ελίτ στο παγκόσμιο πλαίσιο. Την ίδια στιγμή πέτυχε να μεταφέρει στο πολιτικό κέντρο της Τουρκίας τη συντηρητική περιφέρεια και να την μετατρέψει στον μέχρι στιγμής μοναδικό κυρίαρχο της τουρκικής δεξιάς.

Η αριθμητική των εκλογών

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα των πρόσφατων εκλογών, φαίνεται ότι στην Τουρκία παγιώνεται μια συγκεκριμένη πραγματικότητα που εκπροσωπείται πλέον από την ιστορική συντηρητική «φλέβα», η οποία με τη σειρά της αναπαράγει τους πολιτικούς και ιδεολογικούς πρωταγωνιστές των επόμενων χρόνων. Μια πιο προσεκτική ματιά στους αριθμούς των δημοτικών εκλογών στις 30 Μαρτίου, επιβεβαιώνει το στάδιο της ηγεμονικής θέσης του κυβερνώντος κόμματος.

Συγκεκριμένα, το ΑΚΡ κέρδισε σχεδόν 20 εκατομμύρια ψήφους, γεγονός που μεταφράζεται σε νίκη σε 18 μητροπολιτικούς δήμους, 48 νομούς και 586 δημαρχεία. Στους 30 μητροπολιτικούς δήμους της χώρας στους οποίους ζει σχεδόν το 75% των Τούρκων ψηφοφόρων, το ΑΚΡ καταγράφει μέσο όρο 45.9% στήριξη. Στους 29 από τους 81 νομούς της Τουρκίας, το ΑΚΡ κερδίζει πάνω από 50%. Σε άλλους 50 νομούς, τα ποσοστά του κυβερνώντος κόμματος βρίσκονται πάνω από το 40%. Μόνο σε δύο νομούς της Τουρκίας (Tunceli, Iğdır), το ΑΚΡ καταγράφει ποσοστά κάτω από 20%. Το αποτέλεσμα των εκλογών και η κατανομή των δημοτικών αρχών δείχνει ότι κατά την επόμενη πενταετία, περίπου το 71% των Τούρκων ψηφοφόρων θα ζει υπό την τοπική εξουσία του ΑΚΡ. Εάν ληφθεί υπόψη ότι η τοπική αυτοδιοίκηση αποτέλεσε για πάρα πολλά χρόνια το «πολιτικό γήπεδο» άνδρωσης του ισλαμικού κινήματος της Τουρκίας, τότε η αποτελεσματική διακυβέρνηση του ΑΚΡ μπορεί επηρεάζει καθολικά τους γενικότερους προσανατολισμούς αυτής της πλειοψηφίας.

Ημιπροεδρικό σύστημα «τουρκικού» τύπου

Υπό αυτή την έννοια, οι προεδρικές εκλογές του Αυγούστου 2014, αποκτούν στρατηγική σημασία για το μέλλον της Τουρκίας. Για πρώτη φορά ο Πρόεδρος της χώρας θα εκλεγεί απευθείας από το λαό. Η λαϊκή νομιμοποίηση που θα προσφέρει η διαδικασία, σπρώχνει «ντε φάκτο» την Τουρκία σε ένα ιδιότυπο ημιπροεδρικό σύστημα. Η ιδιοτυπία, η ιδιαιτερότητα σχετίζεται κυρίως με την απουσία συγκεκριμένης συνταγματικής αλλαγής και επίσημης υιοθέτησης του προεδρικού συστήματος. Όμως ο συνδυασμός των ενισχυμένων αρμοδιοτήτων του Προέδρου έτσι όπως επιβλήθηκαν από το πραξικοπηματικό Σύνταγμα του 1982 με μια απευθείας λαϊκή εντολή, μετατρέπει τον επόμενο Πρόεδρο σε καθοριστικό παράγοντα της οικοδόμησης της νέας Τουρκίας που αναδύεται.

Τα πιο πάνω ισχύουν στο πολλαπλάσιο στην περίπτωση νικηφόρας προεδρικής υποψηφιότητας Έρντογαν. Ο Πρωθυπουργός της Τουρκίας μόλις πρόσφατα υπέδειξε με νόημα ότι «δε θα πρόκειται για ένα Πρόεδρο πρωτοκόλλου, αλλά για ένα Πρόεδρο που θα τρέχει και θα ιδρώνει». Με αυτό τον τρόπο έθεσε επί τάπητος τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της προεδρίας της νέας εποχής της Τουρκίας. Πάντως η πιθανή παρουσία Έρντογαν στον προεδρικό θώκο, σηματοδοτεί δύο μακροπρόθεσμες δυναμικές: Η πρώτη είναι η επαναφορά της αντιπαράθεσης γύρω από τη θέση αρχής του πολιτικού Ισλάμ που είναι η αλλαγή του πολιτειακού συστήματος της Τουρκίας. Η δεύτερη είναι η ενίσχυση των προσανατολισμών της εξωτερικής πολιτικής στο ιδεολογικό υπόβαθρο ενός «μεταδυτικού κόσμου» του ΑΚΡ. Συνεπώς σε μια τέτοια εξέλιξη, οι δυναμικές που καθορίζουν τη στρατηγική του ΑΚΡ στο Κυπριακό αναμένεται να ενισχυθούν. 

Γράφει: Νίκος Μούδουρος

Φωτογραφία της ημέρας

puppuupa

Τορζόκ, Ρωσία: Ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντίμιρ Πούτιν, επισκέπτεται το 344ο Κέντρο Εκπαίδευσης Αεροπορικών Πληρωμάτων Στρατιωτικής Αεροπορίας για την εκπαίδευση στη μάχη και την μετάβαση στην περιοχή του Τβερ. Mikhail Metzel/AFP/Getty Images

Ήξερες ότι...

Στην αρχαία Ελλάδα ο άνηθος χρησιμοποιόταν, μεταξύ άλλων, για το στεφάνωμα των νικητών και με το αιθέριο έλαιό του αλείφονταν οι αθλητές γιατί το θεωρούσαν μαλακτικό και τονωτικό των μυών.

Σήμερα


Παρασκευή
29
Μαρτίου
2024

Γιορτάζουν : Κανένας

1549
Ιδρύεται η πόλη Σαλβαντόρ ντα Μπαΐα, η πρώτη πρωτεύουσα της Βραζιλίας.
1799
Η Πολιτεία της Νέας Υόρκης ψηφίζει νόμο με στόχο την σταδιακή κατάργηση της δουλείας.
1864
Η Αγγλία ανακοινώνει ότι παραχωρεί τα Επτάνησα στην Ελλάδα, ως προίκα στον νέο βασιλιά Γεώργιο Α.
1901
Πρώτες κοινοβουλευτικές εκλογές στην Αυστραλία.
1974
Το διαστημόπλοιο Μάρινερ 10 παίρνει τις πρώτες κοντινές φωτογραφίες από τον πλανήτη Ερμή.
2004
Οι εξής χώρες του πρώην Ανατολικού Μπλοκ εισέρχονται στο ΝΑΤΟ: Βουλγαρία, Εσθονία, Λετονία, Λιθουανία, Ρουμανία, Σλοβακία, Σλοβενία.
2006
Ο Ισμαήλ Χανίγια, ανώτατος πολιτικός ηγέτης της Χαμάς, αναλαμβάνει επίσημα Πρωθυπουργός της Παλαιστίνης.

Newsletter

Εγγραφείτε στο Newsletter μας 

Client Newsletter Icon2 copy