Γράφω για την επόμενη μέρα του Δημοκρατικού Συναγερμού, ως συνέχεια προβληματισμών που κατέθεσα στην τελευταία συνεδρία του Πολιτικού Γραφείου, και ενόψει βεβαίως των επικείμενων Συνεδρίων, γιατί θεωρώ πως η επόμενη μέρα για την Κύπρο - γιατί αυτό είναι το κεντρικό ζητούμενο – θα εξαρτηθεί και από το κατά πόσο θα δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις εκείνες, που θα επιτρέψουν την αναγέννηση του πολιτικού συστήματος και την εξυγίανση του δημόσιου βίου.
Υπ’ αυτό το πρίσμα, πρέπει να σημειώσω καταρχάς, πως ο διορισμός Διερευνητικής Επιτροπής από την κυβέρνηση, με στόχο τον καταλογισμό και απόδοση ποινικών, αστικών ή πολιτικών ευθυνών σε όσους ενέχονται για την οικονομική τραγωδία που βιώνει ο τόπος, δεν υπηρετεί μόνο την ανάγκη για αποκατάσταση του περί δικαίου αισθήματος των πολιτών. Η επιτυχία της Διερευνητικής Επιτροπής να ανταποκριθεί στην αποστολή της, αποτελεί προϋπόθεση της μελλοντικής ανάκαμψης της χώρας. Γιατί μόνο έτσι μπορεί να δημιουργηθεί σταδιακά το χαμένο κοινωνικό κεφάλαιο εμπιστοσύνης, που είναι απαραίτητο για τη μεγάλη μεταρρυθμιστική πορεία, την οποία πρέπει να διανύσουμε τα επόμενα δύσκολα χρόνια.
Θα ήταν, όμως, τεράστιο σφάλμα αν θεωρούσε κανείς πως με αυτό κλείνει το ευρύτερο κεφάλαιο που ονομάζεται κρίση της πολιτικής και το οποίο σε κάθε περίπτωση, δεν προέκυψε έτσι ξαφνικά. Στα μάτια της κοινωνίας, κάτω από το βάρος της οικονομικής κατάρρευσης έχει συνθλιβεί στην ουσία η αξιοπιστία ολόκληρου του πολιτικού συστήματος. Ενός συστήματος, που όπως έγραφα σε άρθρο μου λίγες βδομάδες πριν τις προεδρικές εκλογές, «έχει κλείσει τον ιστορικό του κύκλο και πρέπει να αλλάξει» («Λόγια για το Αέριο ή Λόγια του Αέρα», 18 Δεκ.2012). Χρειάζεται να γίνει μια νέα αρχή. Δύο πράγματα, λοιπόν, είναι εν πρώτοις απαραίτητα. Η επίδειξη θάρρους για αυτοκριτική σ’ ότι αφορά το παρελθόν και ισχυρή πολιτική βούληση για τολμηρές αλλαγές, σ’ ότι αφορά το μέλλον. Κάποιοι ερμηνεύουν μια τέτοια προσέγγιση ως παραδοχή λάθους ή ευθύνης. Πολλοί αισθάνονται ανασφάλεια όταν ακούνε τη λέξη αλλαγή. Κι’ όμως, η αλλαγή είναι ο μόνος τρόπος να κερδηθεί ξανά η εμπιστοσύνη της κοινωνίας. Αν όλοι σχεδόν συμφωνούμε ότι το μέλλον δεν θα είναι το ίδιο με το παρελθόν, πώς είναι δυνατό να θεωρούμε ότι εμείς μπορούμε να παραμείνουμε ίδιοι;
Απ’ αυτή τη διαπίστωση είμαστε υποχρεωμένοι να ξεκινήσουμε προκειμένου να προχωρήσουμε στις ριζικές τομές και ρηξικέλευθες αποφάσεις που απαιτούνται προκειμένου ο Δημοκρατικός Συναγερμός να παραμείνει δύναμη πρωτοπορίας και εκσυγχρονισμού. Άλλη επιλογή δεν υπάρχει. Ο Δημοκρατικός Συναγερμός οφείλει και πρέπει να σταθεί δίπλα στην κυβέρνηση στηρίζοντας δύσκολες αλλά απαραίτητες αποφάσεις για το μέλλον του τόπου. Η καταφυγή στη λογική της κομματικής πόλωσης και στο παιγνίδι της αλληλοεπίρριψης ευθυνών με την αντιπολίτευση, δεν αποτελεί λύση. Μπορεί να διασφαλίσει προσωρινά τη συσπείρωση ενός στενού κομματικού πυρήνα, θα οδηγήσει όμως σε μια πορεία πλήρους αποξένωσης από την κοινωνία. Και πολιτική χωρίς την κοινωνία δεν μπορεί να έχει αποτέλεσμα.
Τι πρέπει να γίνει λοιπόν; Πως μπορεί να κερδηθεί ξανά η εμπιστοσύνη της κοινωνίας; Δεν έχω να εισηγηθώ κάποια φαεινή ιδέα. Για ένα πράγμα όμως είμαι σίγουρος. Εύκολες συνταγές δεν υπάρχουν. Οι πολίτες δεν πρόκειται να πειστούν ούτε με υποσχέσεις, ούτε με θεωρίες. Απαιτείται ένας νέος πολιτικός πολιτισμός που θα προάγει νέα πρότυπα και νέες πολιτικές συμπεριφορές, που βεβαίως, πρέπει να δοκιμαστούν στο χρόνο. Θεωρώ όμως απαραίτητο, να αρχίσουμε από σήμερα να αναστοχαζόμαστε γύρω από το πως η πολιτική μπορεί να παράγει ξανά αξίες, πάνω στις οποίες μπορούμε να θεμελιώσουμε μια νέα σχέση εμπιστοσύνης με τους πολίτες.
Ζούμε σε μια εποχή τεχνολογικής επανάστασης στο τομέα της επικοινωνίας και συνεπώς δεν θα μπορούσα να υποτιμήσω τη σημασία της. Θα πρέπει, όμως, η επικοινωνία να υπηρετεί την πολιτική και όχι το αντίστροφο. Είναι καιρός να προτάξουμε την ουσία και το πραγματικό περιεχόμενο της πολιτικής διαδικασίας. Θα πρέπει από το πρότυπο του πολιτικού της εικόνας (politicus videns), να πάμε στον πολιτικό της σκέψης (politicus sapiens). Από τις ομάδες εστίασης (focus groups),να περάσουμε στις ομάδες διαβούλευσης (deliberative groups). Αυτό σημαίνει περισσότερος ενημερωμένος (το υπογραμμίζω) διάλογος, με διαφάνεια, λογοδοσία και περισσότερη ευθύνη. Δεν χρειαζόμαστε τους πολίτες για να κάνουμε επικοινωνία. Τους χρειαζόμαστε για να επανεφεύρουμε την πολιτική!
Σήμερα ο Δημοκρατικός Συναγερμός δεν έχει ανάγκη να αλλάξει την ιδεολογία του, ούτε το καταστατικό του. Η ιδεολογία του έχει δικαιωθεί από την ιστορία. Το καταστατικό του αποτελεί ένα από πιο σύγχρονα δημοκρατικά καταστατικά κόμματος στην Ευρώπη. Αυτό που, κατά την άποψη μου, πρέπει να αλλάξει ο Δημοκρατικός Συναγερμός, όπως και όλα τα κόμματα σήμερα, είναι πολιτική κουλτούρα. Ο Δημοκρατικός Συναγερμός θα πρέπει να πρωτοστατήσει για την καλλιέργεια μιας νέας πολιτικής κουλτούρας που θα οικοδομείται γύρω από αξίες και όχι γύρω από ένα πελατοκεντρικό σύστημα συμφερόντων. Χρειαζόμαστε μια νέα πολιτική κουλτούρα που θα συμφιλιώνει την ηθική με την πολιτική, που θα προάγει την αξιοκρατία και θα σφυρηλατεί το αίσθημα της ατομικής και κοινωνικής ευθύνης. Που θα επενδύει στη νέα γενιά και θα ενισχύει τη γυναικεία παρουσία στην πολιτική, όχι ως πράξη καταστατικής συνέπειας αλλά ως πράξη δημοκρατίας.
Μόνο έτσι, πιστεύω, μπορούμε να θέσουμε τα θεμέλια πάνω στο οποία μπορούμε σταδιακά να κερδίσουμε ξανά την εμπιστοσύνη των πολιτών. Μια εμπιστοσύνη που δεν θα είναι η παθητική εμπιστοσύνη που ξέραμε παλιά, αλλά μια νέα ενεργητική εμπιστοσύνη που θα πρέπει να επιβεβαιώνεται διαρκώς, με όρους διαβούλευσης, λογοδοσίας και συμμετοχής.
Γράφει: Χριστόφορος Φωκαΐδης
