Κατά τον Θουκυδίδη, η ιστορία επαναλαμβάνεται με παρόμοιο τρόπο, δεδομένης της ανθρώπινης φύσης. Οι συνθήκες και οι πρωταγωνιστές μπορεί να αλλάζουν, η λογική που τις συνοδεύει όμως είναι παρόμοια.
Η ολοένα αυξανόμενη δύναμη της Αθήνας, τα χρόνια που ακολούθησαν τους περσικούς πολέμους, δημιουργεί φόβο στην Σπάρτη και οδηγεί το 431π.χ. στην κήρυξη του Πελοποννησιακού πολέμου. Η πεποίθηση των Σπαρτιατών, ότι η δύναμη της Αθηναϊκής Συμμαχίας θα αυξάνεται συνεχώς μελλοντικά, κάνει αναπότρεπτο τον πόλεμο, στη βάση μιας προληπτικής αντίδρασης. Στις 7 Δεκεμβρίου 1941, ο ιαπωνικός αυτοκρατορικός στόλος εξαπολύει αιφνιδιαστική επίθεση κατά της αμερικανικής ναυτικής βάσης στο Περλ Χάρμπορ. Μέχρι τότε οι ΗΠΑ παρέμεναν ουδέτερες στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, αντιδρώντας με οικονομικές κυρώσεις στην επεκτατική πολιτική της Ιαπωνίας. Η πεποίθηση των Ιαπώνων ότι ο πόλεμος με τις ΗΠΑ, αργά ή γρήγορα είναι αναπόφευκτος, τους οδηγεί σε προληπτικό κτύπημα το οποίο πιστεύουν ότι θα προσδώσει σοβαρό πλεονέκτημα στη συνέχεια.
Τις τελευταίες βδομάδες, επίσης βιώνουμε ένα είδος «προληπτικού πολέμου». Πολιτικού, φυσικά, με φόντο τις εξελίξεις στο κυπριακό. Με αιχμή του δόρατος την απόρριψη της Ομοσπονδίας, τις «παραχωρήσεις» του Νίκου Αναστασιάδη, την «εκστρατεία για λύση» του Αβέρωφ Νεοφύτου και την «νεκρανάσταση» του Σχεδίου Ανάν, ορισμένα κόμματα επιδίδονται ήδη σε διαγωνισμό απορριπτισμού, ενώ οι ατάκες δίνουν και παίρνουν από πολιτικά πρόσωπα που φιλοδοξούν να ηγηθούν ενός παλλαϊκού κινήματος κατά της λύσης. Ορισμένοι, ήδη διακηρύττουν την πρόθεση τους να διεκδικήσουν την Προεδρία το 2018, «εάν υπάρχει κυπριακή Δημοκρατία».
Γιατί όλα αυτά τώρα; Στο κάτω-κάτω, μόλις έχει συντελεστεί μια θετική αλλαγή στην ηγεσία της τ/κ κοινότητας. Αλλαγή που επέτρεψε την επανέναρξη των συνομιλιών. Προς τι λοιπόν τόση πολεμική, έναντι ενός σχεδίου λύσης που ακόμη δεν υπάρχει;
Το σκεπτικό ενός προληπτικού πολέμου, όπως το εξηγεί ο Θουκυδίδης, στηρίζεται στην πεποίθηση ότι εάν αυτός φαντάζει αναπόφευκτος, οι πρωταγωνιστές θα τον ξεκινήσουν προληπτικά όταν πιστεύουν ότι οι συνθήκες τους ευνοούν. Όσοι λοιπόν αντιτίθενται ιδεολογικά σε μια λύση ομοσπονδιακής μορφής, ορθά εκτιμούν, ότι:
- Αυτή την φορά τα πράγματα είναι διαφορετικά. Τόσο ο τ/κ ηγέτης όσο και η Τουρκία, φαίνονται διαθετειμένοι να προχωρήσουν. Με δεδομένη την καλή διάθεση και την γνήσια πρόθεση του Προέδρου Αναστασιάδη να διαπραγματευθεί με καλή πίστη, οι πιθανότητες κατάληξης σε συμφωνημένη λύση, είναι όντως αυξημένες. Εάν επιτευχθεί συμφωνία, αυτή θα βρίσκεται εντός των παραμέτρων που καθορίζουν τα ψηφίσματα του συμβουλίου ασφαλείας και το κοινό ανακοινωθέν της 11ης Φεβρουαρίου. Εξ ορισμού, μια τέτοια λύση δεν ικανοποιεί όσους απορρίπτουν την επανένωση στην βάση ομοσπονδίας με πολιτική ισότητα των δύο κοινοτήτων. Για διάφορους λόγους, αρκετοί προτιμούν την υφιστάμενη κατάσταση (δηλαδή την defacto διχοτόμηση). Είναι αρκετά ευφυείς για να γνωρίζουν ότι τα περί «μακροχρόνιου αγώνα» αποτελούν φύλλο συκής.
- Πάντοτε υπάρχει η πιθανότητα αποτυχίας, ιδιαίτερα όταν εμπλέκεται η Τουρκία. Παρά τις δημόσιες της διακηρύξεις, μπορεί να μην επιδείξει έμπρακτα βούληση για λύση. Όλοι αυτοί, τότε, θα θέλουν να καρπωθούν την «πολιτική σοφία» του τύπου, «σας τα λέγαμε εμείς!».
- Ο νέος κύκλος διαπραγματεύσεων βρίσκεται στα αρχικά του στάδια. Δεν έχει προλάβει ακόμη να παράξει τα όποια θετικά αποτελέσματα, τα οποία θα γεννήσουν ελπίδα και προσδοκία στους πολίτες. Ταυτόχρονα, το πολιτικό σύστημα βρίσκεται αντιμέτωπο με μια ευρύτατη απαξίωση, ένεκα της οικονομικής κρίσης, της διαφθοράς και διαπλοκής. Συνεπώς, πολιτικές προσωπικότητες που κινούνται αποστασιοποιημένα από τα κόμματα τους και θεωρούν ότι οι ίδιοι εκφεύγουν της ευρύτερης πολιτικής απαξίωσης, πιστεύουν ότι τώρα είναι η ώρα να δημοσιοποιήσουν την έντονη αντίθεση τους και να αμφισβητήσουν έντονα τις ηγεσίες των πολιτικών τους χώρων.
Εάν η ζωή ερχόταν με τηλεχειριστήριο, πολλοί θα είχαν πατήσει ήδη το «fast forward». Δυστυχώς, κάτι τέτοιο δεν υπάρχει και είμαστε έτσι υποχρεωμένοι να παρακολουθήσουμε αυτή την φαρσοκωμωδία βήμα προς βήμα. Η όξυνση του πολιτικού κλίματος, με φόντο το κυπριακό, είναι δυστυχώς αναπόφευκτη. Και όσο οι δυνάμεις του πολιτικού ρεαλισμού, ορθά αρνούνται να εμπλακούν σε δημόσιες αντιπαραθέσεις (προτού υπάρχουν απτά αποτελέσματα της νέας διαπραγματευτικής διαδικασίας) η μονόπλευρη όξυνση θα εντείνεται. Σε μια απέλπιδα προσπάθεια να δημιουργηθούν ψυχολογικά τετελεσμένα κατά της λύσης, τώρα, προτού μεγαλώσει η ελπίδα στους πολίτες. Το γιατί θα αποτύχουν, θα το αναλύσουμε σε επόμενο άρθρο.
Γράφει: Χαράλαμπος Σταυρίδης
